Այդ երեք բառերն են. թագաժահր, դիմակ, ձեռնոց։ Թագաժահր, դիմակ, ձեռնոց։ Ոստիկանական պարեկային մեքենան շրջում է քաղաքի փողոցներով եւ ահազանգում է, որ Հայաստանում համաճարակ է, պէտք է պահպանենք հակահամաճարակային կանոնները, կրենք դիմակներ եւ ձեռնոցներ, պահպանենք սոցիալական հեռաւորութիւն։ Եւ այդպէս շարունակ՝ բարձրաձայն եւ անընդմէջ։ Այս բառերից փախչել չի լինում, դրանք հնչում են ամէն տեղից։ Բառերը փակցւում են խանութների եւ տրանսպորտի ապակիների վրայ։Հեռատեսի՞լ. հեռատեսիլով անընդմէջ պիտի մտիկ անես, թէ որքան է վարակուածների, ապաքինուածների եւ մահացածների թիւը... Այս ամէնը կատարելապէս հանգեցնում է վախի համաճարակի, որից վարակւում է բնակչութեան զգալի մասը... Մի շուեյցարացի հոգեբան կանխատեսում է հոգեբանական շեղումների կտրուկ աճ եւ աւելի քան 10 000 յաւելեալ անձնասպանութիւններ աշխարհով մէկ՝ համատարած մեկուսացման եւ անգործութեան արդիւնքում։
Առաւօտեան անցնում եմ մեր բակի պարտէզով, որտեղ ծիրանի ծառեր են տնկած եւ խատուտիկներ խոտերի մէջ թագնուած, որոնց արանքում թեթեռնիկներն են անհոգ թռչում։ Մեր հարեւան բժշկուհին նստած է նստարանին։ Նա միայնակ է։ Դէմքին՝ դիմակ է, ձեռքերին՝ ձեռնոցներ։ Խօսում է հեռախօսով. «Նստած եմ պարտէզում եւ մաքուր օդ եմ շնչում»։ Չեմ հաւատում, որ բժշկուհին չգիտի այն, ինչի մասին ահազանգում են աշխարհի բոլոր անկախ բժիշկները. «Բաց տարածքում կրել դիմակ եւ ձեռնոցներ ծայրայեղ յիմարութիւն է», «Դիմակա-ձեռնոցային ռեժիմը բազմաթիւ մաշկային եւ այլ հիւանդութիւնների պատճառ կարող է հանդիսանայ»։ …Դիմակ եւ ձեռնոցներ չկրելու դէպքում Հայաստանում տուգանք է սահմանուել, ուստի շատերը դրանք կրում են միայն տուգանքից խուսափելու համար։ Փաստն այն է, որ 3 ժամ յետոյ դիմակն ու ձեռնոցները այլեւս չեն ծառայում իրենց նպատակին եւ ընդհակառակը, վնասում են, բայց մարդիկ չեն փոխում դիմակն ու ձեռնոցները եւ ստացւում է, որ կրում են ձեւի համար։ Բժիշկ Հայկ Մանասեանը շարունակ իր ելոյթներում օրինակ է բերում Շուետիայի տարբերակը, որը չդիմեց մեկուսացումի եւ զգուշացնում է, որ պէտք չէ վախենալ վարակուելուց, դա անխուսափելի է եւ միայն այդ կերպով մենք կը հասնենք իմունիզացման։ Որքան շատ վարակուեն եւ ապաքինուեն, այնքան շուտ կը նուազի վարակը։ Ահա վարակը հասավ նաեւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին եւ իր ընտանիքին։ Համոզուած եմ, որ եթէ ողջ բնակչութիւնը թեստաւորուեր, ապա մեծամասնութիւնը երեւի անախտանիշ թագաժահր է ունեցել եւ ապաքինուել։ Ըստ պրոֆեսոր, բժշկական գիտութիւնների դոկտոր, վիրաբոյժ Պետրոս Անանիկեանի, թագաժահրը գրիպի տեսակ է, ինչպէս խոզի գրիպն էր 2011-ին։ Խոզի գրիպի ժամանակ Հայաստանում եղաւ 1000 մահ, բայց ոչ մի աղմուկ չէր բարձրացուել եւ խոզի գրիպը չէր գրանցուել որպէս մահուան պատճառ, իսկ հիմա մարդը մահանում է ուղեկցող հիւանդութիւններից, ասում են թագաժահրից է մահացել, բայց ինչպէ՞ս կարելի է ախտորոշել պատճառը, եթէ մահացածի մարմինը չեն հերձում։ Իսկ այն հարցին, թէ մտահոգիչ չէ՞ արդեօք, որ մենք ունենք արդէն 200 մահ թագաժահրից, Անանիկեանը պատասխանեց, որ պէտք է վերլուծել, թէ որքան մահ մենք ունէինք անցեալ տարի, որովհետեւ առողջապահութեան նախարարն ասել էր, թէ մենք անցեալ տարի ունեցել ենք միջին օրեկան 70 մահ, իսկ հիմա օրեկան 69-ը։
Ականջիս հասաւ, որ շուտով թագաժահրից աւելի սարսափելի մի վիրուս է տարածուելու, որը մարդկանց կուրացնելու է եւ խենթացնելու։ Սկսեցի որոնել տեղեկատւութիւններ այդ մասին եւ շատ հետաքրքրական բաներ գտայ. օրինակ, կենսալապորատորիաներում աշխատում են մի վիրուսի ստեղծման վրայ, որը ընդունակ կը լինի ապաքինել բնածին կուրութիւնը։ Յետոյ գտայ շատ կարեւոր մի ֆիլմ, որը խորհել է տալիս մեր եւ բոլոր ժամանակների մասին, մանաւանդ եթէ ի նկատի ունենանք, որ արուեստագէտը միշտ ժամանակից առաջ է անցնում։ Յիշենք այդ առիթով Պիտեր Բրեյգել Աւագ (հոլանտերէն Pieter Bruegel de Oude, 1526- 1569) նկարչի «Կոյրը առաջնորդում է կոյրին» հանրաճանաչ գործը։ Ի հարկէ, կարելի է իր ժամանակի իրականութեան ծիրի մէջ վերծանել նկարի իմաստը. թէ իբր կոյրերը խորհրդանշում են սրբապիղծ քահանաներին, որոնք արհամարհում են Քրիստոսի ուսմունքը։ Սակայն անկախ 16-րդ դարի կրօնական իրողութիւնների, կայ աւետարանական առակ, ըստ որի«Թողէք նրանց, նրանք կոյրեր են։ Եթէ կոյրը կոյրին առաջնորդի, երկուսն էլ փոսը կ՚ընկնեն»։ Կոյր ասելով արուեստը ուղղակի իմաստով հանդէս չի գալիս։ Արուեստի լեզուն անուղղակին է, այսինքն մարդիկ, հասարակութիւնը կարիք ունի այնպիսի առաջնորդի, որը գիտի ճանապարհը եւ ընդունակ է հանել մարդկանց փոսից։ Խօսքը մտաւոր կուրութեան մասին է։ Կան մարդիկ, որոնք կուրօրէն հաւատում են երկրի առաջնորդներին։ Սակայն կայ նաեւ մի զանգուած, ով կասկածի տակ է դնում պաշտօնական ճշմարտութիւնը, հասկանալով, որ ճշմարտութիւնը համեղ պաղպաղակ չէ, որ ղեկավարութիւնը պիտի հրամցնի իր ժողովրդին։ Ցանկացողը պարտաւոր է ինքը որոնել այն, պեղել եւ վերծանել տեսանելի եւ անտեսանելի դաշտից…։
Իմ որոնումների արդիւնքում ես գտայ մի ռեժիսորի, որի անունը Ֆերնանդու Մէյրելլիշ է Fernando Meirelles, նա պրազիլիացի, ծնուել է 1955-ին Սան Պաուլու քաղաքում։ 2008-ին Մէյրելլիշը նկարահանեց «Կուրութիւն» (անգլերէն Blindness) ֆիլմը։ Եւ այս ֆիլմն էր, որ ինձ հետաքրքրեց նոր վիրուսի տեսակէտից, այսինքն ֆիլմը պատմում էր մի հիւանդութեան համաճարակի մասին, որն առաջացնում էր կուրութիւն։ Ի՞նչ կը լինի մարդկութեան հետ, եթէ մարդիկ սկսեն կուրանալ ֆիզիկական իմաստով։ Անշուշտ, նրանք կը կորցնեն իրենց մարդկային դիմագիծը եւ հնարաւորութիւն չեն ունենայ նոյնիսկ տեսնել ի՚նչ աստիճանի կարող է իջնել մարդ արարածը։ Իսկ այժմ մենք կարող ենք արձանագրել միայն մտաւոր կուրութիւնը, տգիտութիւնը եւ անկրթութիւնը, որը ցաւօք չափազանց տեսանելի դարձաւ մեր համացանցային պայմաններում։ Գալով մեր օրուայ նիւթին, ապա որքան էլ տեղեկատւութիւն չքաղենք, մենք կոյր ենք թագաժահրի հարցում։ Սակայն պահանջում ենք, որ առաջնորդը մեզ ուղեկցի։ Բայց առաջնորդներն էլ են կոյր։ Ահա այսպիսի կուրութիւն ենք ապրում ողջ աշխարհի մասշտաբով։
