Եթէ նախատեսուած կամ ծրագրուած չէ, ուրեմն կարելի է պատահականութիւն կարծել այն երեւոյթը ըստ որու հայ մամուլին ծառայած բազմաթիւ վաստակաւոր անուններ, իրենց վերջին յօդուածները ընթերցողին փոխանցեցին «Ակօս»ի հայերէն էջերու միջոցաւ։ Այս պահուն երբ Հրանդ Տինք Հիմնարկը կը պատրաստուի Յակոբ Այվազի ծաւալուն արխիւը տրամադրութեան տակ դնելու նոր սերունդի հետազօտողներուն, ակամայ տարուինք համարեա աւանդութեան վերածուած այս երեւոյթի մասին խորհելու։ Արդեօք իսկապէս լոկ պատահականութի՞ւն է երբեմնի «Նոր Օր»ի խմբագիրներէն Ռուբէն Մաշոյեանի կարեւոր ներդրումը «Ակօս»ին։ Երկար տարիներ իր սրտառուչ յօդուածներով, յատկապէս ճանապարհագրութիւններով մեծ վաստակ մը թողած Վարուդան Քէօսէեանի վերջին յօդուածներուն «Ակօս»ին մէջ լոյս տեսնելը։
Համեմատաբար կրտսերագոյնը կը հանդիսանայ «Ակօս» քաղաքիս մէջ հանրապետական շրջանին լոյս տեսած թերթերու մէջ։ Եւ այս քաղաքի, նաեւ Լիբանանի թերթերուն մէջ մեծ ներդում ունեցած Երուանդ Կոպելեանի վերջին հանգրուանը դարձեալ «Ակօս»ի հայերէն էջերն էին։
Այդ ծիրէն ներս մեծ վաստակ ունեցող խմբագիր մը եղաւ Յակոբ Այվազ։ Ան առանց ընդհատումի նման յիսուն տարիներ հրատարակեց իր հիմնած «Քուլիս» թատերական- գեղարուեստական ու գրական պարբերականը։ Սա ինքնին հսկայական աւանդ մըն է, որուն վերջակէտը դրաւ Յակոբ Այվազ եւ ապա սկսաւ աշխատակցելու թերթիս հայերէն էջերուն։
Այս պահուն հաստատ համոզուած ենք թէ վաստակաւոր գրողներու մեր թերթի էջերուն վրայ յայտնութիւնը պատահականութենէ աւելի խոր նշանակութիւններ ալ ունի։ Նախ պարտինք յիշել Սարգիս Սերովբեանի բոլոր այս անուններու հանդէպ տածած յարգանքը, սէրը եւ յատկապէս ալ երախտագիտութիւնը։ Արդարեւ Սերովբեան ամէն հանդիպումին մեծ գուրգուրանք կը ցուցաբերէր իրմէ աւագ գրչեղբայրներուն հանդէպ։ Մերթ ընդ մերթ աշխարհայեացքներու տարբերութեան բերումով երբ կը հակադրուէր իրենց հետ, յատուկ զգուշութեամբ կը ներկայացնէր իր վերապահութիւնները։ Կը վախնար որ որեւէ ցուցմունք կամ ճշդում վիրաւորէ զիրենք։ Բայց այդ վաստակաւոր վարպետներուն բոլորն ալ կը նկատէին Սարգիս Սերովբեանի իրենց հանդէպ համակրանքը եւ երբեք չէին վիրաւորուեր անոր հազուադէպ պատահած ցուցմունքներէն։
Այս բոլորը մտաբերեցի, երբ այս էջին վրայ կը ծանօթացնենք Յակոբ Այվազի արխիւի նիւթերով պատրաստուած ցուցահանդէսը։ Ինչպէս ծանօթ է շատերուն, Այվազի պատանութեան տարիներէն սկսեալ մէկտեղած հաւաքածոն յանձնուած է Հրանդ Տինք Հիմնարկին։ Հիմնարկը բծախնդիր աշխատանքով դասաւորեց եւ թուայնացուց այս հաւաքածոն եւ հիմա կը պատրաստուի մատուցել երկրի հասարակութեան։ Այս անգամ երախտագիտութեան վրայ աւելցած է նաեւ մասնագիտական ուշադրութիւն եւ հասարակութիւնը կը տիրանայ գիտելիքներու անծայրածիր պաշարի մը։
Յեշելով նման բնոյթի բազմաթիւ հաւաքածոներ, բարեբախտութիւն է, որ Այվազի արխիւը յանձնուած է Հրանդ Տինք Հիմնարկի հոգատարութեան եւ շահագործման։ Այժմ պահը եկած է այդ բոլորի արգասիքը վայելելու։
