Son yıllarda Yunanistan-İsrail ilişkilerinde ciddi ilerleme kaydedilirken Yunanistan-Türkiye ilişkileri yerinde sayıyor. 2010 yılından bu yana Türkiye’nin Yunanistan’la yürütülen siyasi temasları buzdolabında, öte yandan İsrail’in Yunanistan’la siyasi temasları ise artarak devam ediyor. İsrail’in Yunanistan’la arasındaki olumlu siyasi havayı belgeleyen işbirliği anlaşmaları ve sözleşmeler imzalanırken, pek çoğu işlevsel hâle gelmiş durumda.
Yunanistan-İsrail ilişkilerinin ilerlemesi elbette ticaret sahasına da yansıyor. Geçenlerde Atina Sanayi ve Ticaret Odası ile Yunanistan-İsrail Ticaret Odası arasında bir anlaşmaya daha imza atıldı. Bu anlaşma Yunanistan ve İsrail devlet yetkililerinin siyasi temaslarından başka iki ülkenin özel ve iş sektörü arasında işbirliğine geçildiğini göstermesi açısından önemli bir adım.
Yunanistan’daki ekonomik krize ve son iki yıldır ülkeyi saran olumsuz atmosfere ve ardı ardına yapılan erken genel seçimlerin getirdiği siyasi istikrarsızlığa rağmen, İsrail Atina’yla yürüttüğü ekonomik ilişkilerde beklenmedik derecede olumlu gelişmeler kaydetti.
Olumlu gelişmelerden turizm sektörü de nasibini aldı. 2011 yılında Yunanistan’a 400 bin İsrailli turist geldi. Oysa bu rakam 2010 yılında 250 binle sınırlı kalmıştı. Çoğu kişi bu yıl yani 2012’de Yunanistan’a gelen İsrailli turist sayısının 500 bini aşacağını söylüyorlar.
Turizm dışında Yunanistan açısından ihracatta da İsrail ciddi bir pay aldı. 2011 yılında İsrail’e yönelik Yunan ihracatı, 2010 yılına kıyasla %50 artış kaydetti. 2012 yılının ilk altı aylık diliminde ise elde edilen veriler daha da yüksek, %150 artıştan bahsediliyor. Yunanistan’da ciddi sanayi sektörünün olmadığı bilinen bir gerçek. Doğal olarak, “Peki Yunan şirketleri İsrail’e ne ihraç ediyor?” sorusu geliyor. Yunanistan’ın İsrail’e yaptığı ihracat portföyü ara ürünlerden başlayarak, hammadde, ulaşım teçhizatı derken, yiyecek, ilaç ve temizlik ürünlerine kadar varıyor.
Uzun vadede Yunanistan ile İsrail’in ticari ilişkilerinde özel sektörün daha büyük katılımını görmek mümkün olacak. Yunanistan’a yatırım yapmak isteyen İsrailli şirketler ülkedeki özelleştirme ihalelerinin neredeyse tamamına katılmış ve ilgili süreçlerin son aşamalarına kadar kalmayı başarmış durumdalar. İsrail yatırım şirketleri, tıpkı Rus şirketler gibi, Yunan kamu gayrimenkulleri, havaalanları, limanlar, milli piyango ve şans oyunları, kamu doğalgaz şirketi ve savunma sanayisi ile de yakından ilgileniyorlar.
Yunanistan’ın İsrail ile yürüttüğü ve ciddi gelişmelerin yaşanmasının beklendiği bir diğer alan da enerji sektörü. Kıbrıs bağlamında yürütülen enerji işbirliğinin yanı sıra İsrailli firmalar Yunanistan’da devam eden hidrokarbon araştırmalarına da odaklanmış durumdalar. Basına yansıyan bilgilere göre büyük şirketlerin belirli ilgili alanlarında araştırma yapılması için hedefli ve ciddi önerileri bulunuyor. Leviathan rezervlerinin dışında Kıbrıs’ın 12 numaralı MEB bölgesinde Noble Energy’nin hisselerinin bir bölümünü satın alan Delek şirketinin kurmaylarının, bundan kısa bir süre önce Yunanistan’ı ziyaret ettiklerini de hatırlatalım. Yine Delek şirketi kurmayları dışında, Adelek şirketi patronu Isaac Tshuva’nın da Atina’yı ziyaret ettiğini ve üst düzey temaslarda bulunduğunu belirtmek lazım.
*
Ortadoğu politikasındaki yanlışlar bir yana, AK Parti hükümetinin komşu ülkelerle yürüttüğü politikalarında ciddi boşluklar var. Hükümet yetkililerinin dış politikada sorgulanmaktan hoşlanmadıkları bilinen bir gerçek, ancak öne sürdükleri komşu ülkelerle “sıkı ekonomik işbirliği” stratejisi de, Türkiye’nin pay almadığı bir denklemde ilerliyor. Son tahlilde, ilişkilerin iyi olduğunun ısrarla vurgulandığı Türk-Yunan ilişkileri bağlamında, Yunanistan’da yapılacak özelleştirmelerde Türkiye’nin alacağı pay, dış politikadaki başarıyı ölçmek açısından önemli bir cevap olacak.
