Շնորհաւոր Սուրբ Սարգիս

Մանկութենէս մնացած տարօրինակ սովորութիւն մըն է։ Կապ կը փնտռեմ մարդկանց անուննե­րուն եւ բնա­ւորու­թիւննե­րուն մի­ջեւ։ Կան անուններ որոնք կար­ծես թէ ճիշդ այդ մար­դուն պի­տի պատ­շա­ճէին։ Դար­ձեալ ման­կութե­նէս ի վեր գի­տեմ թէ ծայր աս­տի­ճան յի­մար մտա­ծում մըն է այս։ Տրա­մաբա­նակա­նօրէն ոչ մէկ իմաստ կրնայ ու­նե­նալ նման վար­կած մը։ Եթէ այդպէս ըլ­լար Վար­դաննե­րը եր­բեք իրա­ւունք չէին ու­նե­նար որե­ւէ բա­նէ վախ­նա­լու կամ սոս­կե­լու։ Չէին ու­նե­նար որով­հե­տեւ իրենց անուան ան­բա­ժան կցուած ածա­կան է «քաջ» բա­ռը։ Վար­դա­նը քաջ պի­տի ըլ­լայ։ Որ­քա՞ն իրա­ւացի կրնայ ըլ­լալ նման պար­տադրու­թիւն մը։

Բայց միւս կող­մէ լու­սա­բանե­լու ար­ժա­նի պա­տահա­կանու­թիւն մըն է թէ իմ ճանչցած բո­լոր Սար­գիսնե­րը անխտիր սի­րելի եւ հա­րազատ թուացած են ին­ծի։ Ման­կութեան տա­րինե­րէն ամե­նամօտ ըն­կերս էր Սար­գի­սը՝ Սար­գիս Տա­տու­րեանը, կամ ինչպէս ածա­կանով կը կո­չէինք «Չա­քըր Սար­գիս»ը։ Երի­տասար­դութեան տա­րինե­րէն սկսեալ եր­կու Սար­գիսներ, Էր­քոլ եւ Էլ­պէն դար­ձեալ իմ ամե­նահա­րազատ ըն­կերներն են։ Նոյ­նիսկ մար­դիկ ի ծնէ Սար­գիս չըլ­լան, ինչ գիտ­նամ օրի­նակի հա­մար 30-35 տա­րեկա­նէն ետք ստա­ցած ըլ­լան Սարգիս անունը, նոյն բանն է, անու­նը կու գայ իր շնոր­հով։ Այս հաս­տա­տող օրի­նակն ալ իմ սի­րելի բա­րեկամ Տէր Սար­գիս Քա­հանայ Գու­յումճեանն է։ Ան քա­հանայ ձեռ­նադրուելով ստա­ցաւ Սար­գիս անու­նը եւ միացաւ անու­նի շնոր­հը ար­դա­րաց­նողնե­րուն շար­քին։ Հա­պա ինչ ըսեմ իմ եւ իմ շրջա­պատի բո­լորին սի­րելի Սար­գիս Չեր­քե­զեանի հա­մար։ Այս հսկայ կաղ­նիի, թունդ հա­մայ­նա­վարի կեր­պեարը ինքնին կը բա­ւէ Սար­գիս անու­նին բա­րի նշա­նակու­թիւն մը յու­շե­լուն։ Իր հետ ծա­նօթա­ցած տա­րինե­րուս ես 40-ներով էի, ինք 80-ներով։ Բայց մենք որ­քան բա­րի ըն­կերներ կրցանք ըլ­լալ իրա­րու։ Որ­քան մեծ ու­րա­խու­թիւններ կամ կսկիծ­ներ կի­սեցինք։

60-է աւե­լի տա­րինե­րուն մէջ ին­ծի սի­րելի Սար­գիսնե­րուն ցան­կը դեռ կ՚եր­կա­րի Քիւ­լէ­կէչ Սար­գի­սէն Կիւ­րէհ Սար­գի­սին, քե­նեկալս Տէ­միր­պաշ Սար­գի­սէն, Թա­լաս­ցի նշա­նաւոր «գա­պատա­յը» Սար­գի­սին։

Մօտ 20 տա­րուայ տար­բե­րու­թիւնով հան­դերձ մի ու­րիշ Սար­գիս, Սար­գիս Սե­րով­բեան եղաւ իմ հա­րազատ աւագ եղ­բայրը։ Իր հետ մեր բա­րեկա­մու­թիւնը ու­նէր աւե­լի քան 20 տա­րինե­րու ան­ցեալ, որուն վեր­ջին եօթը տա­րինե­րը ապ­րե­ցանք շատ աւե­լի ան­մի­ջական մի­ջավայ­րի մէջ։ «Ակօս»ի խմբագ­րա­տունն էր այդ մի­ջավայ­րը։ Եւ հոն ան­հա­մար առիթ­ներ ու­նէինք Սե­րով­բեան Սար­գի­սի ըն­ձե­ռած հա­րուստու­թիւնը կի­սելու։ Գի­տելիք­նե­րու ան­ծայրա­ծիր պա­շար մը կուտա­կած էր մտքին մէջ եւ այդ պա­շարէն կը բաժ­նէր բո­լորին։ Կար­ծես գի­տելիք­նե­րու պար­կեր ու­նէր մտքին մէջ եւ իւ­րա­քան­չիւրին հա­մար կը բա­նար զատ պար­կի մը բե­րանը։ Ու­նէր հա­յոց աւան­դա­կան պատ­մութեան պարկ։ Ու­նէր ցե­ղաս­պա­նու­թեան պա­տումնե­րու պարկ։ Այդ պար­կին մէջ ան­հա­մար ըն­տա­նեկան յի­շատակ­ներ։ Ու­նէր դի­ցաբա­նու­թեան, ժո­ղովրդա­կան ծի­սակա­տարու­թեան վե­րաբե­րեալ գի­տելիք­նե­րով լե­ցուն պարկ։ Իրեն կը հարցնէին Տրնտե­զի, Վարդավարի սո­վորոյթնե­րը, Սըբ Սար­գի­սի ծո­մապա­հու­թեան նշա­նակու­թիւննե­րը եւ հե­թանո­սական հա­ւատքնե­րէ փոխ առ­նուած զա­նազան ման­րա­մաս­նութիւններ։ Կա­րեւո­րագոյն պար­կե­րէն մէկն ալ կը վե­րաբե­րէր Հա­յաս­տա­նի աշ­խարհագ­րութեան։ Տե­ղանուննե­րը փո­խուած, աղա­ւաղուած բազ­մա­թիւ գիւ­ղե­րու, գա­ւառ­նե­րու ու­ղե­ցոյցն էր Սար­գիս Սե­րով­բեանը։ Հայ, քիւրտ, ալէ­վի, թուրք բո­լոր մո­լորող­նե­րը իրեն կը դի­մէին։ Մէ­կը իր գիւ­ղին նախ­կին անու­նը կը հարցնէր, ու­րիշ մէ­կը գիւ­ղին նախ­կին բնա­կիչ­նե­րէն հետ­քեր կը որո­նէր։ Սար­գի­սը բո­լորին տա­լու պա­տաս­խաններ ու­նէր այդ պար­կե­րուն մէջ։

Այս շաբաթ Սուրբ Սարգիս է, բոլոր Սարգիսներուն անունը շնորհաւոր։