Հայերէն թերթը երբեմն տարօրինակ ներշնչումներու պատճառ կրնայ դառնալ։ Այս անգամ ալ այդպէս եղաւ։ Նախքան այս յօդուածը գրել սկսիմ շրթունքէս կախուած մնաց հին կարգախօս մը, որ երկար ատենէ ի վեր չէի յիշած։ «բոկեղ ծախէ, պատիւդ փրկէ» այդ կարգախօսը։ 2013-ի Յունիսին «Կէզի» զբօսայգիի դէպքերու ժամանակ հնարուած էր։ Պիտի յիշէք այդ օրերուն ոստիկանութիւնը ո՛չ միայն Պոլսոյ, ո՛չ միայն Թաքսիմի հրապարակը, այլ ամբողջ երկրի տարածքին բողոքի ցոյցերը կանխել կը ջանար անհամեմատ բռնութեամբ։ Հնադարեան մարտիկներու նման զրահուած ոստիկանները կամ անխնայ արցունքաբեր կազ կը սրսկէին, կամ ջրցան մեքենաներով կը տապալէին ժողովուրդը եւ կամ ալ այդ բոլորէն ետք փայտերով, աքացիներով կը յարձակէին երիտասարդներուն վրայ։ Ահա այդ անխիղճ յարձակումներու դէմ երիտասարդներու հնարած բազմաթիւ վանկարկումներու կարգին էր ոստիկաններու ուղղուած «բոկեղ ծախէ, պատիւդ փրկէ» կարգախօսը։ Անշուշտ աշխարհի բոլոր երկիրներու մէջ ոստիկանութիւնը նախ կը ներկայանայ իբրեւ ժողովուրդին ապահովութեան եւ անվտանգութեան երաշխիք, բայց շուտով կրնայ վերածուիլ իշխանութեան, նոյնիսկ աւելին՝ իշխանին զօրախումբը։ Դիմացը եղող հասարակ ժողովուրդը կը տեսնէ թշնամու դիրքին մէջ եւ այդ հոգեբանութիւնով ալ կը վերածուի հրէշի մը։ Բայց եկէք տեսէք որ այդ հրէշը անտեսելով, չլսելով ինչ-ինչ հայհոյանքներ, ծանրապէս կը վիրաւորուէր այս պարզ կոչէն։ «Բոկեղ ծախէ, պատիւդ փրկէ»։ անգամ մը այդ վանկարկումներու միջոցին աչք աչքի եկած էինք երիտասարդ ոստիկանի մը հետ, որ վրդոված հարցուցած էր ինծի միթէ ես անպատի՞ւ եմ։ Առանց տատամսելու պատասխանած էի. «եթէ համազգեստէդ ազատիս խնդիր չի մնար»։ Աչքերը լցուած պաղատանքի շեշտադրութեամբ մրմնջաց «գիտե՞ս, որ փոքր եղբայրս ալ իրենց մէջ է։ Յաճախ կը զգուշացնեմ զինք որ բախման գծէն հեռու մնայ»։ Ինչպէս ըսած էի գրութեան սկիզբին այս վերյիշումին դրդապատճառը եղաւ քաղաքիս հայկական թերթերէն մէկը։ Կարդացի ու ակամայ մտաբերեցի ստիպուած չես խմբագիր կամ լրագրող ըլլալու։ Բոկեղ ծախէ, պատիւդ փրկէ։ Բայց ճնշող ուրիշ իրողութիւն մը եւս կայ։ Ամէն մարդ չէ, որ բոկեղ պիտի կրնայ ծախել։ Այս վկայութիւնները կ՚ընեմ, որպէս փողոցը բոկեղ ծախած մէկը։ Բայց գիտեմ, որ օրապահիկը ապահովելու համար գրիչը ծախելը շատ աւելի հեշտ է երբեմն, քան անձրեւին տակ կամ արեւու ճառագայթներուն ներքեւ անպատսպար անկիւնի մը վրայ բոկեղ ծախել։
Կը յիշեմ փողոցի վաճառականութիւնով զբաղած օրերէս դրուակ մը։ Պատահմամբ դիմացս ելած էր երջանկայիշատակ Շահան Արք. Եպսկ. Սվաճեան։ Զարմանալով հարցուցած էր, թէ ինչ կ՚ընեմ այստեղ։ Ծախածներս ցոյց տուի եւ մինչեւ օրս մտքիս մէջ դրոշմուած է իր առարկութիւնը։ «Հայ ազգին պատիւ չի բերեր այս գործը» ըսած էր ողորմածիք սրբազանը։
Ոստիկաններուն պատիւը խնդրական դարձած էր իշխանի հաշւոյն ժողովուրդին դէմ բռնութեան դիմելու պատճառաւ։ Իսկ ի՞նչ ըսես, որ իշխանները յարափոփոխ են մեծէն մինչեւ փոքր եւ փոքր իշխաններն ալ կ՚ունենան ժողովուրդին դէմ ձեռքի գրիչով իրեն ծառայող հաւատարիմ ծառաներ։
Չեմ գիտեր վստահ չեմ, թէ օգուտ կ՚ունենայ «բոկեղ ծախէ, պատիւդ փրկէ» խրատը։ Վերջապէս բոկեղ ծախելու համար, արդար միտքով ու հալալ աշխատանքով օրապահիկ ապահովելու համար մարդ պէտք է պատիւ ունենայ։
Թերթին մէջ կարդացածներս կատարեալ խայտառակութիւն էին, որոնց դիմաց ստիպուեցայ այս տողերով գրել։ Իսկ արդեօք նման գրութիւնը կը կարծէք, թէ զովացո՞ւց իմ բորբոքած ներաշխարհս։ Արդեօք ուրախ կրնա՞մ ըլլալ խմբագրի մը հասցէին նման տողեր շարադրելով։ Անշուշտ, որ ո՛չ։ Մանաւանդ, երբ փորձառութեամբ գիտեմ թէ այս գրածներէս դոյզն իսկ օգուտ պիտի չելլէ ո՛չ խօսք ուղղուած ենթակային, ո՛չ ալ համայնքի անունով որոշում կայացնելու դիրքին մէջ գտնուող պոլսահայոց վարչական խաւին համար։
