Չեմ սիրում «հաւատացեալ» բնորոշումը։ Երբ ոեւէ մէկի մասին ասում են հաւատացեալ, նոյնն է, ինչ ասեն աղանդաւոր։ Յամենայնդէպս նախկին սովետական երկրներում այդպէս է։ Առջեւում Մեծ Պահքն է եւ շատերն են մեր օրերում պահք պահում, հետեւելով յատկապէս սննդակարգին եւ անհամբեր սպասելով, երբ պիտի պահքից դուրս գան, հաղորդութիւն առնելով Զատիկին։ Ի՞նչ գիտեն Պահք պահողները 7 շաբաթ պահեցողութեան մասին։ Գիտեն, որ պէտք է հրաժարուել կենդանական ծագում ունեցող սննդից եւ ուտել միայն բուսական կերակուր։ Յայտնի է, որ որոշ Պահք պահողներ այնքան են վախենում անօթի մնալուց, որ չափից շատ են ուտում եւ գիրանում են, մինչդեռ հոգեւորականները զգուշացնում են, որ միայն բուսական կերակուր ուտելու մէջ չէ պահեցողութեան իմաստը, այլ նաեւ չափաւորութեան։ Որովհետեւ որկրամոլութիւնն էլ է մեղքերի շարքում, այն էլ մահացու մեղքերի, որոնք են հպարտութիւնը, նախանձը, բարկութիւնը, ծուլութիւնը, ագահութիւնը եւ բղջախոհութիւնը։ Այսպիսով, հրաժարուել կենդանական սննդից դեռ չի նշանակում չտրուել որկրամոլութեանը, քանզի պահքի ատեն պարզապէս մի կերակրատեսակը փոխւում է միւսով եւ պահք պահողը տրւում է բուսական կերակուրներին աւելի մեծ եռանդով եւ ախորժակով, քան սովորական ժամանակ։
Այս տարի Զատիկը նշուելու է Ապրիլի 1-ին։ Սովորաբար Զատկի օրը ես գնում էի որեւէ մի եկեղեցի, որպէսզի երգչախմբի հետ պատարագ երգեմ-աղօթեմ, այնուհետեւ հաղորդութիւն առնեմ։ Սակայն այլեւս չեմ գնայ… Բացատրեմ պատճառը. եկեղեցում շատ աւելի ցայտուն կերպով է դրսեւորւում մարդու ներսինը. նոյն նախանձը, բարկութիւնը։ Քանի որ հայաստանեան եկեղեցիներում պատարագ երգողները վարձատրւում են, ապա նրանց ընկերանալը անհաճոյ է։ Երգողները չեն թագցնում իրենց նախանձը եւ անբարեացակամութիւնը, նոյնիսկ չեն առաջարկում իրենց կողքը կանգնել կամ պատարագի նոթաները վերցնել, թէպէտ ես զգուշացնում էի, որ եկել եմ միայն Զատկի տօնի առթիւ եւ չեմ պատրաստւում նրանց հացից կտրել։ Ես տարիներ շարունակ գնում էի եւ երգում նրանց հետ, որովհետեւ ինձ ճանաչողներ կային, իսկ չճանաչողները դժգոհում էին… Չեմ ուզում այլեւս մարդկանց մէջ դժգոհութիւն եւ վախ առաջացնել։ Եւ սա Աստծոյ տան մէջ է կատարւում, որտեղ աստուած ամէն ինչ տեսնում է եւ սիրում է իր բոլոր զաւակներին անխտիր, գուցէ չգիտակցողներին աւելի շատ, քան հնազանդներին։ Իսկ ի՞նչ չեն գիտակցում մարդիկ։ Այդ մասին են իմ այսօրուայ մտորումները։
Մարդը ծնուելով յայտնւում է նիւթական աշխարհում։ Ստանալով մարմին, նա սկսում է ապրել մարմնական, մարդկային տրամաբանութեան մէջ։ Նա շարունակ փնտռում է երջանկութիւն, յարմարաւէտութիւն… մարմնի համար։ Ուզում է ապրել աշխարհի լաւագոյն երկրում, որտեղ օրէնքներ են գործում եւ այլն… Դա նրա մարմնի պահանջն է։ Սակայն մարդը միայն մարմին չէ. նա ունի նաեւ հոգի եւ գիտակցութիւն։ Մարմինը ցաւ է զգում, հոգին՝ կարօտ, իսկ գիտակցութիւնը փորձում է յայտնաբերել սկզբնաղբիւրը։ Գոյի ի հարկէ։ Ի՞նչ է մեր կեանքը Աստծոյ առաջ. տպաւորութիւններ եւ հակազդումներ։ Շարունակ Աստծուն են կանչում։ Արդարութիւն պահանջում։ Գոռում-գոչում։ Եւ… սելֆի անում։ Ո՛չ ոք մարդկային կերպարանքի մէջ ի վիճակի չէ ներթափանցել նիւթական աշխարհից անդին, քանզի գիտակցութիւնը կը յայտնուի անհունութեան մէջ։ Ուրեմն ամենամարդկային երեւոյթը գիտակցութիւնն է, որովհետեւ ապացոյցներ է պահանջում եւ միշտ դժգոհ է Աստծուց. եթէ դու կաս, Աստուած, ուրեմն ինչո՞ւ ես հանդուրժում անարդարութիւնը։ Իսկ Աստուած լռում է։ Իսկ Աստուած արդեօք լռո՞ւմ է։
Այս նկարի հեղինակը Վահան Աբաջեանն է։ Կոչւում է Salvator Mundi՝ Աշխարհի Փրկիչ։ Մենք չենք տեսնում նրան, բայց նա մեզ տեսնում է։ Եթէ մենք փորձենք ապրել ո՛չ միայն մարդկային տրամաբանութեամբ, այլ նաեւ մեր ստեղծողի, եւ նայենք աշխարհին մեր Հօր աչքերով, ապա նոյնիսկ անցնելով բուսական կերակուրի՝ մենք կը հրաժարուենք բուսական կեանքից եւ կը հոգանք ոչ միայն ինքզինքի մասին, այլ՝ սեփական անձից անդին։
