Նոյեմբերի 22-ին Լոնտոնում իր մահկանացուն կնքեց աշխարհահռչակ օփերային երգիչ, պարիթոն Դմիտրի Խվորոստովսկին։ 1989-ին նա ճանաչուեց աշխարհի լաւագոյն երգիչ։ Սակայն այսօրուայ գրութեան նպատակս ինքը Խվորոստովսկին չէ, այլ երգչի մահուան առիթով առաջացած մտքերիս հետ կիսուելու փափաքս։ Տարօրինակ էր մամուլում տեսնել «ամենաքննարկուող լուր» արտայայտութիւնը։ Ի՞նչ էին մարդիկ քննարկում։ Մա՞հը։ Հիւանդութի՞ւնը։ Քանի որ Խվորոստովսկին ունէր համաշխարհային ճանաչում, ապա նրա երկրպագուները տեղեկացուած էին նրա հիւանդութեան մասին։ Անբուժելի ի դէպ, եկէ՛ք չսեթեւեթենք։ Որովհետեւ քաղցկեղի հետ չեն պայքարում, այլ փորձում են գոնէ թեթեւացնել կեանքի վերջին հատուածը։ Մամուլը այնքան էր «շտապեցնում» նրա մահը, որ մահից մէկ ամիս առաջ մոսկովեան մի լրատուամիջոց հաղորդեց այդ մասին, ինչի համար ստիպուած եղաւ ներողութիւն խնդրել։ Խվորոստովսկին 55 տարեկան էր։ Քի՞չ էր դա կեանքի համար թէ՞ բաւական։ Ահա այս հարցի շուրջ ես կ՚ուզենայի խօսել։ Նախ ամէն մահ բռնի է, քանզի լոյս աշխարհ եկողը երբեք չի ցանկանայ հեռանալ կեանքից։ Սակայն մարդկութեան գոյատեւման գլխաւոր պայմանը դա մարդկանց մահն է. պիտի մեռնենք, որպէսզի ծնուեն միւսները, հակառակ դէպքում կը կործանուի ինքը մարդկութիւնը։ Բայց որքա՞ն արդեօք պիտի լինի կեանքի տեւողութիւնը։ Ես այն կարծիքին եմ, որ բոլորը անխտիր մի տեւողութիւն են ապրում, հարցը միայն արագութեան մէջ է. մէկը արագ է անցնում իր ճանապարհը, իսկ միւսը՝ դանդաղ, անշտապ։ Կանայք սովորաբար աւելի երկար են ապրում, քան տղամարդիկ, որովհետեւ նրանց գործն անվերջանալի է։ Այսպիսով տարբերութիւն չկայ՝ մարդ 18 տարեկանում է կեանքն աւարտում թէ 81-ում։ Իսկ ի՞նչ ասենք 6 տարեկան երախայի մահուան մասին։ Նոյնիսկ այդ տարիքը խօսում է արագութեան մասին, այլ ոչ կարճատեւութեան։ Այդ մասին կարելի է կարդալ նաեւ Դոլստոյի օրագրերում։ Ահա թէ ինչ է գրել ռուս գրողը 22 Հոկտեմբեր 1904-ին.
«Հարցնում են, թէ ինչո՞ւ են մեռնում երախաները, երիտասարդները, որոնք քիչ են ապրել։ Ի՞նչ գիտէք, որ նրանք քիչ են ապրել։ Դա ձեր ժամանակի կոպիտ չափանիշն է, իսկ կեանքը ժամանակով չի չափւում։ Դա նոյնն է, ինչ ասէք. ինչո՞ւ է այս պոեմը կամ պատկերը, կամ երաժշտական երկը այսքան կարճ, ինչո՞ւ դրանք ընդհատեցիք եւ չհասցրիք մինչեւ մեծ պատկերի, պիեսի… Ի՞նչ գիտէք, թէ որքա՛ն էր աճել հոգին իր կարճ տեւողութեան մէջ եւ ի՚նչ ազդեցութիւն էր ունեցել նա միւսների վրայ։ե
Սա մեծն Դոլստոյի կարծիքն է, ուստի կարելի է ասել, որ եթէ պայմանականօրէն մարդու կեանքի տեւողութիւնը ընդունենք 100 տարին, ապա մէկը այն 25 տարուայ մէջ է անցնում, միւսը 80, իսկ երախան գուցէ մէկ-երկու տարում։
Խվորոստովսկին անցաւ իր կեանքը 55 տարուայ ընթացքում։
Այժմ անդրադառնանք երգեցողութեան արուեստին։ Եթէ որեւէ մէկը որոշի նուիրուել այդ արուեստին, ապա նա կը դառնայ միաժամանակ երգեցողութեան գործիք եւ այդ գործիքին տիրապետողը, կատարողը։ «Իմ գլխաւոր թշնամին ժամանակն է»,- ասում է 76 տարեկան աշխարհահռչակ օփերային երգիչ, թենոր Փլասիտօ Տոմինկօն (Placido Domingo)։ Անշուշտ, եթէ օրինակ գրողի կամ գիտնականի համար ժամանակը բարեկամ է, ապա երգիչը, որ կրում է իր գործիքը՝ ձայնալարերը, իր իսկ մէջ, չի կարող այն ընդմիշտ երիտասարդ վիճակում պահել, 60-ից յետոյ նա կորցնում է իր բարձր նոթաները, եւ թենոր Տոմինկօն արդէն անցել է պարիթոնի խաղացանկին, բայց արդեօ՞ք նա՝ կորցնելով վերին նոթաները, դարձել է իրօք պարիթոն։ Մենք կրկին թենոր ենք լսում արդէն պարիթոնի բաժնում։
Որպէս օփերային երգիչ Տոմինկօն կատարել է աւելի քան 140 դերեր, սակայն հազուադէպ է հանդէս եկել համերգային ծրագրով, այսինքն ռոմանսներով եւ երգերով, քանզի իր իսկ խոստովանութեամբ օփերային բաժին երգելը նման է մի կեանք ապրելուն եւ շատ աւելի դիւրին է, քան մի ամբողջ համերգ երգելը։
Շատ ճիշդ է ասում Տոմինկօն, որովհետեւ օփերա երգելն իր արիաներով եւ զուգերգերով հանդերձ դա մի մեծ երգ երգելու նման է, մինչդեռ համերգը պահանջում է 16-20 երգ կատարել-մեկնաբանել-ապրել։ Խվորոստովսկին՝ կատարելով օփերային բեմում բազմաթիւ բաժիններ, ժողովրդին հարազատ դարձաւ յատկապէս իր համերգային կատարումներով, ռուսական ռոմանսներով եւ ռազմական երգերով։ Այսօր շատ-շատ երգիչներ կան աշխարհում։ Սակայն քիչ են նրանք, ովքեր լցնում են երգը հոգով եւ այն ապրումներով, որոնք լսելիս ունկնդիրներին թւում է, թէ այդ երգը հենց իրենց հոգին է կատարում, այլ ոչ թէ երգիչը։ Խվորոստովսկին այդ հազուադէպ երգիչներից էր, ուստի նա երբեք չի դադարի երգել իր երկրպագուների համար։
