Մարտի 8-րդ օրը համաշխարհային առումով ընդունուած է իբրեւ Կանանց Միջազգային Օր։ Այսօր զանց առնենք այս նշանակումի ստեղծման տեղի տուող զարգացումները եւ անդրադառնանք 8 Մարտի մերօրեայ նշանակութեան։ Յայտնի է, որ Մարտ 8-ը աշխարհի տարբեր երկիրներու մէջ պիտի ունենայ տուեալ երկրի պայմաններուն համապատասխան նշանակութիւն։ Կարգ մը երկիրներ՝ որոնց կարգին է նաեւ Հայաստան օրը նշանակութիւն ունի աւելի շատ այրերու համար քան կանանց։ Այդ օր մարդիկ տրամադրուած են գեղեցիկ սեռը փայփայելու, անոնց տրամադրութիւնը բարձրացնելու ազնիւ նպատակին։ Կասկած չկայ որ օրը իմաստալից է յատկապէս ծաղկավաճառներուն համար, քանի այդ օր իրենց աշխատանքը եւ ինքնաբերաբար շահոյթը կը կրկնապատկուի մի գուցէ տասնապատկուի բաղդատմամբ տարուայ սովորական օրերուն։
Սակայն միւս կողմէ նոյն Մարտի 8 կարգ մը երկիրներու մէջ կրկնակի աշխատանք կը թելադրէ ոստիկաններուն համար։ Այդ երկիրներու կարգին է Թուրքիա, ուր Մարտի 8 անվտանգութեան ծառայութիւններու համար։արտակարգ զգօնութիւն կը պահանջէ։ Անոնք կանուխ ժամերէն սկսեալ պաշտօն ստանձնած են քաղաքի կեդրոնական փողոցները պաշարելու եւ կիներու հաւաքական ցոյցերուն արգելք ըլլալու համար։ Իսթանպուլ, որ վերջին 19 տարիներուն աւանդութիւնը ունեցած էր 8 Մարտի երեկոյեան շքերթին այս տարի զրկուեցաւ այդ ուրախ տողանցքէն։
Անցեալին կիներու իրաւունքները պաշտպանող հասարակական կազմակերպութիւնները զանազան առիթներով փաստած են իրենց մարտունակութիւնը եւ ոստիկանական արգելքներու դիմադրելու կամքն ու կարողութիւնը։
Հասկնալի է կիներու այս դիւրագրգիռ հոգեբանութիւնը Թուրքիոյ նման այրիշխան երկրի մը մէջ։ Վիճակագրութիւնները սարսափելի եւ անընդունելի տուեալներ կը ներկայացնեն տարուայ մը ընթացքին սպանուած կիներու մասին։ Կիները անխնայ կը սպաննուին տհաս տղամարդկանց բարդոյթներուն պատճառաւ։ Թերեւս համաշխարհային երեւոյթ է, բայց մենք գոհանանք Թուրքիոյ համայնապատկերը դիտելով եւ անվարան հաստատենք թէ արական սէրը կրկին անգամ տհաս ու տգէտ է բաղդատմամբ իգականին։
Այդ այդպէս ըլլալով հանդերձ կրօնքի եւ աւատապետական բարքերու հետեւանքով իշխանութիւնը ստանձնած է տղամարդը։ Նոյն աշխատութիւնը կատարող կինը 25 տոկոս աւելի նուազ կը վարձատրուի բաղդատմամբ այրերուն։ Բացարձակապէս, անհամեմատօրէն նուազ է անոր ներկայութիւնը օրէնսդիր, գործադիր կամ արդարադատական մարմիններու մէջ։
Նման անհաւասարութեան վերացումը ո՛չ թէ պահանջելով, այլ մարտնչելով կարելի է։ Թուրքիոյ ֆեմինիստ շարժումը իւրացուցած է այդ գիտակցութիւնը եւ իր դիմաց գլխաւոր խնդիր կը տեսնէ նախ եւ առաջ սեռակիցներու զարթօնքը։ Հասարակութեան մէջ ինչպէս զարգացման ու յառաջընթացի, յետադիմութեան ալ կարեւոր շարժակը կինն է։ Վերջապէս կինն է որ կը պատրաստէ յաջորդ սերունդը։ Եթէ ընտանիքի մէջ մայրը նախապատուութիւն տայ որդւոյն, ալ աւելի դժուար պիտի ըլլայ հայրենի տունէն ձեւաւորուած կարծրատիպերու փլուզումը։
Թուրքիացի եթէ ոչ կինը, բայց կիներու կազմակերպուած շարժումը գիտէ թէ իր պայքարի թիրախներն են նախ կրօնքը ապա պետութիւնը եւ հետզհետէ իր սեփական հայրը եւ աւագ եղբայրը։ Աստիճանակարգ մը՝ որ կը սպառնայ ո՛չ միայն կիներուն, այլ համայն մարդկութեան։
Ուրեմն մեզի կը մնայ ողջունել կիներու պայքարը եւ զօրակցիլ անոնց բողոքի աղաղակը ալ աւելի լսելի դարձնելու համար։
