Այս շաբաթուան յօդուածը գրելու պահուն Թուրքիոյ Հանրապետութեան նախագահը պաշտօնական բացումը կը կատարէ Իշխանաց կղզիներու անմարդաբնակ մէկ օրինակին, Եասսը Ատայի մէջ կառուցուած թանգարանի մը։ Եասսը Ատան, թէ պատմութեան մէջ սկսելով Բիւզանդական շրջանէն եւ թէ նոր ժամանակներուն եղաւ արգելանոց մը։ Սակայն այդ արգելանոցի ժամանակակից ամենատխուր դէպքը տեղի ունեցաւ ուղիղ 60 տարիներ առաջ, երբ վարչապետ մը կախաղան հանեցին այդ նոյն կղզիին մէջ։ Արդարեւ Ատնան Մենտերես զինուորական յեղափոխութիւնով մը տապալած էր եւ աւելի վերջ յատուկ զինուորական ատեանի մը կողմէ դատուած եւ մահապատժի դատապարտուած էր այդ կղզիի մէջ։ 60 տարիներ վերջ նախագահ Էրտողան ճիշդ ալ այս տխուր դէպքը յիշելով որոշած է փոխել կղզիի անունը եւ զայն վերածել Ժողովրդավարութեան կղզի։
Կարելի է հարց տալ թէ ի՞նչ առնչութիւն կայ Նախագահ Էրտողանի եւ ժողովրդավարութեան միջեւ։ Այս հարցումը լսելով ես կը յիշեմ ժողովրդական անեկդոտ մը, որուն միտք բանին կը ձեւաւորուէր վերջին նախադասութեան մէջ. «Չունի բայց հեւեսիկ ունի»։ Մեր մօտ ալ այսպէս է երեւի։ Ժողովրդավարութեան սկզբունքները ամենաշատ ոտնակոխողները նաեւ կը սիրեն ժողովրդավարութիւն փառաբանել։
Ճիշդ որ այս բոլորը կը մտմտայի օրացոյցի էջերը յուշեցին մի այլ շատ կարեւոր անցուդարձ։ Սարտարապատի հերոսամարտի յիշատակման օրն է նաեւ Մայիսի 27։ Բարին բուն իմաստով կենաց ու մահու պայքար մը մղուած էր 102 տարի առաջ եւ ժողովրդական պանծալի դիմադրութիւնով մը ետ մղուած էր թրքական արշաւիչ զօրքերը։
Հայ ժողովուրդը ամէն տարի պատշաճ կերպով կը յիշէ այս տարեդարձը, որուն իսկոյն կը յաջորդէ առաջին հանրապետութեան հռչակումը 102 տարիներ առաջ։
Մայիսի 27 ունի կարեւոր նշանակութիւն մը եւս, քանի որ ան պատմութեան անցաւ «Կէզի» զբօսայգիի դէպքերու մեկնարկման օրը ըլլալով։ Այդ օր պարզապէս այգիի մէջ ծառահատման արգելք ըլլալ ուզող բնապահպանները ենթարկուած էին ոստիկանական բիրտ յարձակումի մը, որմէ ետք կարծես համբերութեան սպառման երեւոյթով մը բռնկեցան դէպքերը։ Ցուցարարներ որոնք շուտով կազմեցին մեծ զանգուած մը՝ օրեր շարունակ դիմադրեցին ոստիկաններու բիրտ յարձակումներուն, որու հետեւանքով դէպքերը ծաւալեցան երկրի գրեթէ բոլոր քաղաքներուն։ Մինչեւ Յունիսի կէսերը շարունակուող դիմադրութիւնը ժողովրդական անհնազանդութեան պայծառ օրինակ մը ըլլալով անցաւ պատմութեան։ Այդ օրերուն Թաքսիմի հրապարակը ոչ միայն Թուրքիոյ, այլ համաշխարհային առումով ուշադրութեան կիզակէտը դարձած էր։ Կապրէինք այն ինչ, որը անցեալին ապրուած էր տնտեսապէս զարգացած երկիրներու համագումարներու ժամանակ։
Դէպքերը աւարտին հասան ութը երիտասարդներու կեանքեր խլելով, իսկ չենք հաշուէր աչազուրկ մնացածները, մարմնական ծանր վնասուածքներով այդ դիմադրութենէն դուրս եկածները։
Էրտողանի իշխանութիւնը մինչեւ օրս կը փորձէ իր հունէն եւ տրամադրութենէն շեղել պատահածները։ Մինչեւ օրս կը պնդէ թէ այդ օրը կատարուածը իշխանափոխութեան փորձ մըն էր։ Նոյնիսկ այդ մեղադրանքով մինչեւ օրս ճաղերու ետին բանտարկուած է այս երկրի շատ արժէքաւոր մտաւորականներէն մէկը՝ Օսման Քաւալա։ Իրականութեան մէջ մենք համոզուած ենք թէ Օսման Քաւալա մեղքը կը քաւէ այս երկրին մէջ Հայոց ցեղասպանութեան յիշատակման համար ձեռնարկներ իրականացնելու ծանր յանցանքին։
Մայիսը ո՛չ միայն բնութեան, այլեւ մարդկային մտքի պայծառակերպման համար ալ խորհրդանշական ամիս է։
