Թուրքիոյ հանրապետութեան ժողովրդավարականացման գործընթացը երբեք հեզասահ ընթաց մը չէ եղած։ Օսմանեան Կայսրութեան տարիներէն սկսող այդ գործընթացը յաճախ անկումներ ունեցաւ եւ այդ անկումներէն իւրաքանչիւրը տասնեան տարիներով ետ մղեց դէպի ժողովրդավարութիւն տանող պայքարը։ Այդ խոչընդոտները յաճախ գործադրուեցան օրուայ իշխանութիւններու ձեռքով։ Հանրապետութեան նախորդող շրջանին երկրի թագաւորն էր, որ լուծարկեց Խորհրդարանը եւ վերահաստատեց իր բռնատիրական իշխանութիւնը։ Հանրապետական շրջանին այս անգամ բանակն էր որ ինքզինք կը համարէր պետութեան երաշխաւորը եւ չէր արտօներ իր կամքին հակասող որեւէ զարգացումի։ Ճիշդ ալ այդ պատճառաւ առնուազն երեք անգամ ընդհատուեցաւ ընտրուած կառավարութեան գործունէութիւնը։ Իսկ 1977-ին Թուրքիա թերեւս ալ առաջին անգամ ըլլալով ծանօթացաւ իր ժողովուրդի դէմ գործադրուած պետական ահաբեկչութեան հետ։ Թէեւ այս գործելակերպն ալ իր աւանդութիւնը ունէր, որ կ՚երկարէր մինչեւ 1915 տխուր թուականը։ Իսկ 1977-ին Թուրքիոյ իշխանութիւնները հետեւելով ամերիկեան գաղտնի գործակալութիւններու ցուցմունքներուն, խաղաղ բնակիչներու արիւնը հեղեցին Թաքսիմի հրապարակին վրայ։
Այդ օրէն այսօր Թաքսիմի հրապարակը կռուախնձորի մը վերածուած է իշխող կառավարութիւններու եւ բանուոր դասակարգը ներկայացնող արհմիութիւններու միջեւ։
Պետութիւնը 48 տարիներէ ի վեր կը շահագործէ իր դաւադրական ոճիրը, հասարակութեան մօտ Մայիս 1 թուականը փորձանքի խորհրդանիշ դարձնելով։ Այդ տպաւորութիւնը գոյացնելու համար կը խզուի քաղաքի երթեւեկութեան սանձը, բազում ճանապարհներ կը դառնան անանցանելի եւ մարդիկ կը ստիպուին իրենց տուներուն մէջ բանտարկուած մնալու, որպէսզի խուսափին հաւանական չարիքէ մը։
Կարելի է ըսել թէ պետական այս չարամտութիւնն ալ ինչպէս զանազան ուրիշները, յաջողած է իր հետապնդած նպատակին մէջ։ Այսօր շատեր միամտօրէն կը կարծեն թէ պետութիւնը այդ արգելքներով կը փորձէ խնայել իր քաղաքացիներու անվտանգութիւնը։ Շատ քիչեր միայն կը գիտակցին թէ նման սպառնալիքի բուն հեղինակը նոյն ինքն պետական մարմիններն են։ Վերջապէս փորձով տեսած ենք թէ ոստիկանական նման կանխամիջոցներու բացակայութեան պարագային Մայիս 1-եան ցոյցերը կը կայանան բոլորովին խաղաղ պայմաններու մէջ։ Այդ պատճառաւ ալ Ներքին Գործոց Նախարարութիւնը ամէն տարի ալ աւելի կը սաստկացնէ իբրեւ թէ կանխիչ միջոցները, որոնք ալ աւելի կը գրգռեն Մայիս 1-եան ցոյցերու համար փողոց ելլող ժողովուրդը։ Վերջապէս գոյացածը պետական դաւադրութիւն մըն է, որ կը կրկնուի ամէն տարի, միշտ պատճառաբանելով հասարակութեան անվտանգութիւնը։ Սա ինքնին կախարդական ցուպիկ մըն է կարծես, որ արգելք կ՚ըլլայ մարդկային իրաւունքներու գործադրման։ Ամէն տեսակ արգելքի դէմ կը պնդեն որ այս արգելքները հասարակութեան անվտանգութիւնը ապահովելու համար դրուած են եւ մարդիկ ակամայ կը հնազանդին, կը հրաժարին նոյնիսկ իրենց սեփական տունը մտնելու իրաւունքէն։
Ճիշդ է որ կայ անվտանգութեան խնդիր մը, բայց արդեօք որո՞ւ անվտանգութիւնը։ Հասարակութեա՞ն, թէ՛ իշխանութիւններու։
