1973 senesinde Claus Riedel yüzyıllardır kristal kadehler üreten firması Riedel markası ile 10 farklı şarap kadehi piyasa sürdüğünde şarap servisi ile ilgili bilinen pek çok şey değişti.
Sommelier serisi adını taşıyan bu kadehler o güne kadar üretilmiş şarap kadehlerinden çok farklı ve ‘’iyi’ olduğu iddia edilerek piyasaya sürüldü. O tarihe kadar kırmızı şarap kadehinin biraz büyük olup beyaz şarap kadehinin biraz ufak olması dışında kadehlerde bir farklılık yoktu. Bu boyut farkı da beyaz şarap kadehte ısınmasın diye düşünülmüş bir seçimdi.
Peki nedir iyi şarap kadehi? İyi şarap kadehi denildiğinde herkesin aklında değişik imajlar beliriyor. Evlenirken Nadin’i kristal oyma kakmalı ve yaldızlı kadehlerden almamaya ikna etmem epey zor oldu. Ama benim çeyiz olarak evden getirdiğim ve dümdüz kadehlerin fiyatını öğrendiğinde de derin bir üzüntü duyduğunu hayal edebiliyorum.
Şarap kadehleri değişik form ve boyutlarda satılsa da şarap kadehi dediğinizin olmazsa olmazı desensiz ve şeffaf olması. Çünkü şarap tadımı sırasında şarabın rengine bakmak tadımın en önemli aşamalarından bir tanesi. O nedenle renksiz olması önemli kadehlerin...
Claus Riedel işte tam burada devreye girerek o tarihlerde yeni yeni popüler olmaya başlayan üzüm cinslerine ve bölgelere göre kadehler ürettiğini ve bölgeye ya da üzüme uygun kadeh ile içildiğinde şaraplardan daha fazla keyif alındığını iddia etmeye başladı. Bu tezi ortaya atarken de bilimsel bir argümana dayandırıyordu iddiasını. İddiaya göre dilin farklı noktaları farklı tatları algılıyordu. Ön taraf tatlı ve acıyı, arka taraf ise kekremsi tatları orta tatlılığı ve yan taraflar da ekşi tatları algılayabiliyordu.
Ağızları özel olarak dizayn edilmiş kadehler ile şarabınızı içtiğinizde bu dizaynlar sayesinde, ilk önce dilinizin o şaraptaki hassas noktalara ulaşması sağlanıyor ve şaraptaki lezzetleri daha iyi algılayabildiğiniz iddia ediliyordu.
Fakat Yale Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma dilin böyle tat alma bölümlerinin olmadığını, dile yayılan minik tat alma noktacıklarının tüm tatları algıladığını kanıtladı.
Başka üniversitelerde yapılan başka tadımlar da buna benzer araştırmalarda kadeh farklılıklarının dramatik etkilerde bulunmadığını söylüyor. Ama insanların en kolay manipüle edilen duyusu tat alma duyusu olunca, üstelik önünüze gelen kadehler güzel görünüşlü, incecik kenarlı ve çok zarif görünümlü olduğunda bu kadehlerde kaba kadehlerden daha fazla keyif alındığı bir gerçek.
Her ne kadar dilin tat alma noktaları argümanı doğru olmasa da bence kadeh cinslerini toptan reddetmemek gerekiyor. Çünkü şarapların aromalarının ortaya çıkmasını sağlayan en önemli şey hava ile temas. O nedenle gövde yapı ve aromatikliklerini göz önünde bulundurarak farklı kadeh seçenekleri düşünmek doğru olacaktır.
Önce Riedelin’in sonra da pek çok kristal markasının benzerini ürettiği Bordeaux ve Burgonya kadehleri temel olarak en doğru iki tarz şarap kadehi bence. Daha yoğun gövdeli, ağır şaraplar olan Bordeaux şarapları (ve tabii ki bu tarz diğer tüm şaraplar) şarabı daha fazla havalandıracak kadehlerle daha keyifli olacaklardır. Aynı şekilde Burgonya tarzı zarif aromalı şaraplar bu zarif aromaları daha fazla muhafaza eden biraz daha kapalı ağızlı, balon tabir edilen kadehler ile daha lezzetli olacaklardır.
Şarap dünyasının günümzde yeni gözdesi ise tutarken elinizde kalacak korkusu yaratan çok ince-gerçekten çok ince- Zalto kadehler. Zalto’nun Universal serisi tüm şarapları çok keyifli servis etmeye yarıyor bence.
İyi, şık kadehler alacaksak illâ yabancı markaları da seçmek zorunda değiliz. Dünya çapında iyi kadehler üreten Paşabahçe’yi ve onun en özel şarap kadehlerini ürettiği Nude serisini de unutmamak lazım.
Sonuç olarak şarapları özel kadehlerde içmek zorunda değiliz ama özel kadehlerin şarabı etkilemese bile sizi ve aldığınız keyfi etkilediği bir gerçek.
