2019-նն էր, նստում էի թաքսի, վարորդն ասում էր, թէ ես միակն եմ, որ չեմ գանգատում Նիկոլից։ Ունէի ընկերներ, որոնք առընչուել էին նոր վարչապետի հետ եւ սարսափով էին պատմում նրա մասին որպէս մարդ տեսակի եւ որպէս երկրի ղեկավարի մասին, բայց ես ականջներս փակում էի եւ ջանում էի այլեւս չշփուել այդ ընկերներիս հետ։ 2020-ին սկսեցի լսել կառավարական նիստերը եւ... աչքերս բացուեցին. ես յայտնագործեծի, որ վարչապետ կոչուածը մերը չի, որովհետեւ ոչ մի աղերս չունէր մեր երկրի շահերի, շարքային քաղաքացու հետ։ Ժամավաճառութեամբ էր զբաղւում։ Այդ ընթացքում քանդւում էր կրթական համակարգը, սփիւռքի հետ կապերը, մշակութային անկում էր արձանագրւում, մարդաորսութիւն էր տեղի ունենում։ Որպէսզի մարդիկ դրա պատճառները չկապէին ներկայիս իշխանութեան գործողութիւնների հետ, առաջ էր քաշուել «նախկին» եզրոյթը։ Այն, որ Յուլիսեան քառօրեայ ռազմական ընդհատումները Տաւուշում հրահրել էր հէնց մեր վարչապետը, ես յետոյ իմացայ՝ նրա հետ լրագրողների հարցազրոյցներից, երբ նրան հարց էին ուղղում, թէ ինչո՞ւ նա գնաց լարուածութեան հայ-ատրպէյճանական սահմանին։ Բայց նրան պէտք էր ցուցադրել նախկիններին, որ այսպիսի քառօրեայ էլ է լինում (ի համեմատութիւն 2016-ի ապրիլեան քառօրեայի) եւ ասաց, թէ ՀՀ պատմութեան մէջ առաջին անգամն է, որ 16 զինծառայողներ պարգեւատրւում են «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի, 55 զինծառայողներ՝ «Մարտական խաչ» երկրորդ աստիճանի շքանշանով։ Այդ պարգեւատրումը նա անցկացրեց Սարդարապատի համալիրում։ Մարդիկ զարմացած ակնարկեցին, որ այդ քանակութեամբ պարգեւներ բաժանելը արժեզրկում է պարգեւի գաղափարը։
Շատ ուշ բացուեցին աչքերս։ Հիմա ես հասկանում եմ նրանց, ովքեր դեռ կուրօրէն պաշտպանում են նրան. պարզապէս չեն խորանում եղելութեան մէջ եւ նրանց աչքերը փակում է ատելութիւնը նախկինների ռեժիմի հանդէպ։ Բայց մի՞թէ մենք չմերժեցինք նախկիններին։ Երանի եմ տալիս նրանց ռեժիմի ժամանակը, որովհետեւ հազարաւոր երիտասարդներ ողջ կը մնային, իսկ սահմանները անվտանգ...։ Եւ նրանք ի հարկէ չեն հաւատում, որ պատերազմը ծախուած են. դժուար է հաւատալ այդ մասշտաբի դաւաճանութեանը, եւ նրանց հրամցնում են այն միֆը, թէ իբր 2011-ին հողերի յանձնումը ստորագրել էին նախկինները եւ ջարդեցին նրա գլխին... Հարց. եթէ ստորագրել էին, արցախցիները արդեօք վարձո՞վ էին այնտեղ ապրում։ Քաղաքագէտները նշում են, որ երկու անգամ մեր նորագոյն պատմութեան մէջ երկիրը ցնցումներից զերծ պահելու համար նախագահները հրաժարական տուեցին. 1998-ին Լեւոն Տէր Պետրոսեանը, 2018-ին Սերժ Սարգսեանը, իսկ հիմա վերլուծաբաններն ասում են, որ վարչապետ կոչուածի ամէն աւելորդ ժամ մնալը սպառնում է նոր պատերազմով եւ նոր հողային կորուստներով, իսկ պետականութիւնը մենք արդէն կորցրեցինք, որովհետեւ կորցրել ենք ինքնիշխանութիւնը. ատրպէյճանցիները ազատ ել ու մուտ են անում Սիւնիքում եւ Տաւուշում, չափագրումներ անում, Սիւնիքում նոյնիսկ արդէն խրամատներ են փորում։
Գորիսի փոխքաղաքապետ Մենուա Յովսէփեանը ֆէյսպուքեան իր էջում գրում է.
«Հայե՜ր, ուշքի եկէք…»
Այս ապիկար եւ թլպատուած իշխանութիւնը եւ սատանային վաճառուած իշխանիկներն ասում էին, որ Գորիս-Որոտան-Շուռնուխ ճանապարհը մեր եւ թշնամու կողմից սահմանապահներն են հսկելու, կարիք չկայ խրամատաւորուելու։
Բայց արի ու տես, որ ատրպէյճանցիները այսօրուանից սկսել են խրամատներ փորել. դա նշանակում է, որ թշնամին իրականացնում է դիրքերի ամրապնդում եւ gps-ով գծուած սահմանների յստակեցում, դա նշանակում է, որ թշնամին ճանապարհները հատում է ու պատրաստուում պատերազմի...։
Զինուորականները վարչապետից հրաժարական են պահանջում, նրանց հրաժարական պահանջին միանում են Արցախի զինուարականները, իսկ այսօր արդէն թուով 30 ոստիկանութեան բարձրաստիճան սպաները։ Վարչապետ կոչուածը Զինուած Ուժերի պահանջը յեղաշրջման փորձ է որակում, թէեւ զինուած ուժերի պարտականութիւնն է՝ ապահովել երկրի անվտանգութիւնը, իսկ թիւ 1 վտանգը դա պարտուած վարչապետի կառավարումն է, որն իրականում նշանակում է կառավարման բացակայութիւն։ Նա որակում է Զինուած Ուժերի գլխաւոր շտաբի պետ Օննիկ Գասպարեանի յայտարարութիւնը որպէս յեղաշրջման փորձ։ Միայն նա է այդպէս որակում եւ... Թուրքիան, սակայն կառավարութիւնը չի արձագանգում Թուրքիայի կողմից հնչեցրած կոչերին՝ թոյլ չտալ յեղաշրջում, ինչը նշանակում էր բացայայտ միջամտութիւն հայաստանեան ներքին գործերին։
Դրա փոխարէն նա Մարտի 1-ին հանրահաւաք արեց՝ մարզերից նրա հրահանգով բերուած ժողովրդին հաւաքելով Հանրապետութեան հրապարակում, որպէսզի ապացուցի երեւի ինքնիրեն, որ ժողովուրդը նրան աջակցում է, ինչպէս երեք տարի առաջ։ Աջակիցներից մէկը յայտնեց, որ «Աւելի լաւ է համատարած պատերազմ լինի, մեր ու մանուկ, յղի, չբեր կոտորուան, քան նախկինները գան», իսկ միւս վարչապետի աջակիցը խոստովանեց, որ ոչ միայն Շուշին, այլ ողջ Արցախը Ատրպէյճան է։ Այսպիսով ողբերգութիւնը, յանուն Արցախի պատերազմում անմահացած հերոսները, պատերազմից յետոյ չգտնուած մարմինները կամ գերեվարուած զինուորները մնացին լուսանցքում։ Մեզ այս յանցաւոր կառավարումը պառակտեց, փոքրացրեց եւ վերածեց իրար վրայ հաչող շների։ Այդ հաչոցը, ֆէյքերի մի մեծ բանակը, որին վարձատրում են հայհոյանքների համար, ուղղուած որդեկորոյս ծնողների հասցէին, փաստում է, որ սարսափելին այն չէ, որ վարչապետը խօսում է այս տղաների մասին, ներողութիւն խնդրում կամ «արտասւում» հրապարակում, ո՛չ, նա վաղուց սպառուած եւ մեռած է, եւ մեղաւոր չէ, որ իրան դեռ չեն «թաղել» որպէս երկրի ղեկավար, սարսափելին իր վարձկան զանգուածն է, որը այս լոյս տղաների եւ իրենց ծնողների նկարի տակ սարսափելի բաներ են գրում։ Այսինքն տղաները ոչ միայն ռազմի դաշտում սպանուեցին, այլ նրանց ամէն օր ամէն մի տականք նորից ու նորից սպանում է։ Նման բան երկրագնդում դեռ չէր եղել։ Հերոսի Մահը գերագոյն յարգանքն է պահանջում, գերագոյն վարքագիծ իր հանդէպ։ Սովորաբար վարչապետ կոչուածը աւարտում էր իր ելոյթները հետեւալ կերպ. «Կեցցէ՛ն մեր երախաները, որ ապրում են եւ ապրելու են ազատ եւ երջանիկ Հայաստանում»։ 2021-ի Մարտի 1-ի հանրահաւաքին վարչապետը, որին լսում էր ամբողջ հայութիւնը աշխարհով մէկ, աւարտեց այսպէս.
«Եւ ուրեմն, կեցցէ՛ ազատութիւնը, կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը, կեցցե՛նք մենք եւ մեր երեխաները, որ ապրելու ենք ազատ եւ երջանիկ Հայաստանում, կեցցէ՛ Արցախը (75 %-ով յանձնած,-Ծ.Լ.), կեցցէ՛ հայութիւնը, կեցցե՛ն մեր բանակը, մեր հերոսական բանակը, մեր զինուորները, մեր հերոսական կեներալները, մեր հերոսական սպաները եւ... մեր զոհերը, նրանց հարազատները, նրանց մայրերը, հայրերը, կանայք եւ երեխաները»։
Որդեկորոյս մայրերը նոյնպէս լսեցին այս ելոյթը եւ նրանցից մէկն արձագանգեց. «Միայն հիւանդ գլխում կարող էր ծնուել «Կեցցեն մեր զոհերը» զարհուրելի նախադասութիւնը»։
