Մի բան չի տեղաւորւում իմ գլխի մէջ։ Մարդիկ խօսում են Նիկոլ Փաշինեանի թաւիշից, խօսում են, որ չեն ուզում նախկինների վերադարձը, օրինակ, Սաշիկի, Շմայսի եւ այլոց...։ Այս ի՜նչ տեսակի պառակտման տեխնոլոգիա է կիրառւում, որ մարդկանց ուղեղի մէջ արմատաւորուել է նախկինների վերադարձի վախը, որը թոյլ չի տալիս տեսնել ներկայիս իրականութիւնը իր ողջ կործանարար մասշտաբով։ Դա նոյնն է, որ ես իմ ողջ կեանքում վախենայի սովետական կարգերի վերադարձից, սակայն կայ մի հանճարեղ իմաստութիւն՝ Հերաքլիտի «Միեւնոյն գետը չի կարելի մտնել երկու անգամ» ասածը։ Իսկ ինչ վերաբերւում է թաւիշին, ապա ոչ մի թաւիշ չկայ. նախկիններին թողած վարչապետ կոչուածը ընկել է Սիւունիքի ներկայ քաղաքապետների հետեւից եւ բոլոր նրանց, ով իր կործանարար քաղաքականութեան դէմ է խօսում։ Սակայն այդ նախկինների վախը ներկայիս տեղի ունեցած արհաւիրքի ֆոնին, խօսում է այն մասին, որ ժողովրդի մի ստուար զանգուած ինքը չի փոխւում ժամանակի ընթացքում։ Նրան չփոխեց նոյնիսկ այս ահաւոր պատերազմը, որը ոչ այլ էր, քան սպանդ, եւ որը, որքան վկայում են մասնակիցները, ուղեկցւում էր ակնյայտ դաւաճանութեամբ։ Եւ այսքանից յետոյ խօսել այն մասին, թէ ինչու Նիկոլ Փաշինեանը վերջապէս չի հրաժարւում թաւիշից կամ ով պիտի լինի նրա փոխարէն աթոռին... սա ապշեցուցիչ է. մարդիկ խօսում են, կարծես, ոչինչ մեզ հետ չպատահեց Սեպտեմբերի 27- Նոյեմբերի 9-ը ընթացքում։ Սա նաեւ վկայում է, որ այդ զանգուածի հետ իրօք ոչինչ չկատարուեց։ Կատարուեց միայն գիտակցող հատուածի հետ։
Մարդիկ բաժանուած են երկու խմբի. նրանք, ովքեր տեսնում են պետականութեան եւ պետութեան կորստի վտանգը ներկայիս պարտուած իշխանութեան հետ, եւ նրանք, ովքեր մտածում են մերժուած օլիգարխների ձեռքից թալանի վերադարձի մասին։ Առաջինը գիտակցում է հողի եւ պետութեան գինը, իսկ երկրորդի մտքում միայն փողն է, ունեցուածքն է, գոյքն է։ Այս երկրորդ խումբը նոյնիսկ ուրախանում է, որ Հայաստանը թօթափեց Արցախի բեռը եւ այլեւս պատերազմի սպառնալիք չի ունենայ, մինչդեռ Մոնթէ Մելքոնեանը (1957-1993) զգուշացնում էր. «Եթէ կորցնենք Արցախը, կը շրջենք հայոց պատմութեան վերջին էջը»։ Նա գիտէր, թէ ինչ էր ասում։ Արցախից յետոյ եկաւ Սիւնիքը, եւ ահա մեթր առ մեթր, տուն առ տուն ատրպէյճանցիք վերցնում են Սիւնիքի տարածքները, կարեւոր բարձունքները...
Ահա թէ ինչ յայտարարեց Դեկտեմբերի 22-ին Գորիս համայնքապետի տեղակալ Իրինա Յոլեանը. «Այս պահին Գորիս համայնքի ղեկավարի տեղակալ Մենուա Յովսեփեանը, Որոտանի վարչական ղեկավարի հետ միասին Որոտանում բանակցում են ռուսների հետ, որպէսզի թշնամուն համոզեն GPS համակարգով մեր տարածքում գտնուող տունը մնայ մեր տարածքում։ Այսօր ատրպէյճանցիները տան տէրերին մէկ ժամ ժամանակ են տուել տունն ազատելու համար։ Փաստօրէն անգամ GPS համակարգով փաստացի մեր տարածքում գտնուող բնակելի տունը ատրպէյճանցին ասում է, որ արդէն իրենն է։ Տան տէրերը տունը լքել են, բայց ռուսները խոստացել են, որ ամէն ինչ կանեն, որ տունը մնայ։ Եթէ առաջնորդւում ենք GPS կոչուածով, ապա մեր սահմանում գտնուող տունը ի՞նչի է նորից թշնամին մեզանից պահանջում։ Էսա իրավիճակը եւ փաստօրէն, երբ Գորիս համայնքի ղեկավար Առուշ Առուշանեանը փորձում էր խօսել այս խնդիրների մասին, ձերբակալեցին, որպէսզի խոչընդոտող չլինի։ Քիչ առաջ տեղեկութիւն տարածուեց, որ ձերբակալվել է նաեւ Քաջարան համայնքի ղեկավարը։ Պարզւում է՝ Սիւնիքի բոլոր համայնքապետերը պէտք է անխտիր մեկուսանան, որպէսզի Սիւնիքը ատրպէյճանցու հետ կիսելը առանց խոչընդոտների լինի»։
Այսինքն սիւնեցին մենակ է մնացել կորստի առաջ, վերցնում են ոչ միայն գրաւեալ, այն նաեւ չգրաւեալ տարածքները, կառավարութեան ներկայացուցիչ չկայ հողերի յանձնման պահին։ Պատմական այս մղձաւանջային փուլում հարց է ծագում. ի՞նչ պէտք է անի քաղաքացին, երբ նրա տուն մտնի թուրքը եւ մի քանի ժամ տա՝ սեփական տնից դուրս գալու համար։
Այս օրերին իրական տրամա կատարուեց իմ ծանօթների հետ։ Մի կին, ընտանիքի մայր, բաժանուեց ամուսնուց, պատճառաբանելով, որ նա ի վիճակի չի լինի պաշտպանել իր ընտանիքը, իր զաւակներին.
-Դու չես տեսնում իրականութիւնը։ Դու Նիկոլին ես պաշտպանում, ուրեմն դու ի վիճակի չես լինի պաշտպանել մեզ, երբ թուրքը յարձակուի մեր վրայ...
Ուղեղումս չի տեղաւորւում, գրում է մի մտաւորական,-ոմանց համար ստացւում է, որ օրենբուրգցի տիկին Մարգոն , Գլենդլի լխտիկ Լիլոն եւ մի քանի հարիւր անդէմ ֆեյքերը աւելի ճիշդ են, քան՝
Հայաստանի գրեթէ բոլոր քաղաքական ուժերը։
Հայկական զոյգ կաթողիկոսները։
Հայ մտաւորականութիւնն ու ակադէմիան։
Իրաւաբանական եւ փաստաբանական հանրութիւնը։
Հայաստանի գրեթէ բոլոր առաջատար Բուհերը եւ գիտական հանրութիւնը։
Հայաստանի նախագահը։
Հայաստանի արհմիութիւնները եւ փոքր ու միջին գործարարական հանրութիւնը։
Մշակութային հանրութիւնը։
Չգիտեմ դուք ոնց, բայց ես.....
Սա էլ քաղաքագէտ Ստեփան Դանիէլեանի զայրոյթը.
Ֆանտաստիկ բան է կատարուել. մէկ անձ՝ մի խումբ կամազուրկների հետ միասին, երկու տարուայ ընթացքում աշխարհի քաղաքական քարտեզից կարողացել է երկիր վերացնել։
Այսօր Հայաստանն իրենից քաղաքական միաւոր չի ներկայացնում, մենք ընդամէնը տարածք ենք ու ոչ ոք Հայաստանի հետ չի բանակցում, ոչ ոք մեզ հաշուի չի առնում ու եթէ խնդիր է առաջանում, Ռուսաստանի հետ է այդ հարցերը պարզում։
Ամէն մի ազերի կարող է անցնել Հայաստանի սահմանն ու մտնել մարդկանց տները, պահանջել այն ազատել, մարդ գողանալ ու դիմացը, հակառակ կողմից, պետութիւն ներկայացնող անձ չկայ։ Սա նուաստացման գագաթնակէտն է։
Մենք վերածուել ենք Սոմալիի, ինչը շատերը դեռ չեն ընկալել, իսկ ամենաֆանտաստիկն այն է, որ կայ մի զանգուած, որ այդ անձին պաշտպանում ու արդարացնում է, վերլուծում է դրա խօսքը, հիմնաւորում...։ Դա չտեսնուած ու չլսուծ բան է։
Իսկ սա Գանատահայոց թեմի առաջնորդ Տ. Աբգար Եպիսկոպոս Յովակիմեանի խօսքն է մեր այսօրուայ մղձաւանջի առիթով.
Բիւրաւոր հայորդիների դժգոհութիւնը, ինչպէս նաեւ հոգեւոր, գիտական, կրթական, մշակութային, գործարար եւ մի շարք այլ ոլորտների ներկայացուցիչների կողմից հնչող յորդորները մնում են անտեսուած, քանի որ «Աստծուց չէր վախենում եւ մարդկանցից չէր ամաչում» (Ղուկաս ԺԸ 2)։
Իշխանական աթոռից կառչած մնալու հիւանդագին մոլուցքը եւ մարդկանց նկատմամբ դոյզն-ինչ յարգանքի բացակայութիւնը թոյլ չեն տալիս ներկայիս իշխանաւորներին ուղիղ նայել իրականութեանը։
Իսկ ի՞նչ է ասում վարչապետը.- «Պատրաստ եմ ժողովրդի որոշման արդիւնքում թողնել վարչապետի պաշտօնը։ Եւ վարչապետի պաշտօնը կարող եմ թողնել միայն ժողովրդի որոշմամբ։ Պատրաստ եմ ժողովրդի վստահութեան վերահաստատման դէպքում յետագայում էլ շարունակել ՀՀ առաջնորդութիւնը՝ այս դժուարին ժամանակներում։ Այս բոլոր հարցադրումների պատասխանը ստանալու միայն մի տարբերակ կայ՝ ԱԺ արտահերթ ընտրութիւնների անցկացումը»։
Բայց ո՞րն է նրա ժողովուրդ ասածը. վարչապետի համար օրավարձով ֆեյքերի վրայ աշխատողները, դրանք մի մեծ բանակ են կազմում եւ նրանք ամէն ինչ անում են, որպէսզի չզրկուեն աշխատատեղերից։ Այնքան ջանադրաբար են աշխատում, որ կարողանում են ձեւաւորել մի մեծ բանակ, որն արդէն ձրի է սատարում վարչապետին...։
