Geçmişin ve geleceğin Rönesansı üzerine
ULAŞ KOÇ
Kimimiz rüyalarında, kimimiz de fantastik filmlerde/dizilerde şöyle bir sahneye tanık olmuşuzdur: Bir odaya gireriz, karşımıza birkaç kapı birden çıkar ve doğru (sizin için neyi ifade ediyorsa) kapıyı deneyerek bulmaya çalışırız.
Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi kitaplığına yukarıdaki gibi bir film sahnesi katılmış: ‘Açık Bilim’.
Sanatçılar, fizikçiler, yazarlar, tasarımcılar, mimarlar, genetikçiler, felsefeciler ve daha nice bize doğru kapıyı göstermeye çalışan insanlar…
İdare etmenin ve düşünmenin yöntemi
Adam Bly, ‘Seed’ [Tohum] dergisinin yaratıcısı ve ‘Seed Scientific’in CEO’su. Bly, ‘Açık Bilim’ yayıma hazırlanmadan evvel mühim bir iddia ortaya koyuyor ve kitap bu şekilde ortaya çıkıyor. İddia şu: “[…] bilim, idare edilmesi gereken şey olmanın ötesine geçip, idare etmenin ve düşünmenin yöntemi olacak.” (s.11) İddiası geleceğimize yön verir nitelikte. İşte Bly tam da bu yüzden geleceğe yön verme aşkıyla yanıp tutuşan dimağları bir araya getirmiş ve ortaya yukarıda tarif edilen film sahnesi tadında bir kitap çıkmış.
“Tıpkı, on beşinci ve on altıncı yüzyıl Rönesansındaki gibi, önünüzde bizi bekleyen rönesansı da şekillendirecek unsur; bilgi toplama, sentezleme ve topluma uygulama usullerimizde gerçekleşecek devrimdir.” (s.10)
Alıntılandığı üzere kitapta, yarının Rönesansının ve devriminin nüveleri tartışılıyor. Tartışma birbirinden farklı alanlara yön vermiş iki kişinin bir araya gelip sohbet etmeleriyle gerçekleştiriliyor.
Ayrıca kitap, bilimsel düşünme yönteminin kullanılması ve hayal kurulması için bir platform kurmuş. Gözünüz, zihniniz ve hayal gücünüzle sohbeti takip etmeye çalışmanız ilham verici bir deneyim oluyor. Tartışmayı yürüten kişilerden biri belki şu an idolünüz ya da okuyup ilham aldıktan sonra olacak, kim bilir…
‘Açık Bilim’, herkesi ilgilendirmesiyle ve neredeyse her alanı içermesiyle diğer bilimsel kitaplardan ayrılıyor. Bu içerikle ajitatif bir metin çıkıyor karşımıza. Yani az lafla çok şey anlatan türden…
Kitap, tartışmaları okuyucunun katkısına açık bırakması ve bilimin hayatımıza içkin taraflarını ortaya çıkarmasıyla ismiyle müsemma bir özellik taşıyor.
Zaman zaman en heyecanlı yerinde biten diziler gibi bir izlenimle bitiveriyor sohbet. Orada olsaydım konuyu uzatırdım, şu soruyu sorardım demekten kendinizi alamıyorsunuz.
Sanata, bilime ve daha birçok disipline katkı sağlamış insanların dünyamızın geleceğine dair iç çekişlerini izleyebiliyoruz sayfalarda. Kimi zaman umutsuzluk anlatan iç çekişler okusanız da, metni (yani sohbetleri) bütünlüğü içinde ele aldığınızda, ortaya bilimsel yöntemin dünyamızı değiştirecek unsurları kolayca ve çokça açığa çıkıyor. Umutsuzluk çağımızın onulmaz yarası olsa da bilim kesin bir dille buna karşı çıkıyor, “Imagine!” diyor.
Chomsky ve David Byrne birlikte
Biraz da dikkat çeken isimleri sayalım: Noam Chomsky (MIT’de dilbilim profesörü), Lisa Randall (kuramsal fizikçi), David Byrne (Talking Heads’in solisti), Daniel C. Dennett (felsefeci), Steven Pinker (deneysel psikolog), Lynn Hershman-Leeson (yönetmen, fotoğrafçı, oyuncu), Alan Lightman (kuramsal fizikçi), Laurie David (yazar, aktivist, yapımcı), Stephen Schneider (Nobel ödüllü çevre profesörü), Michel Gondry (yazar ve Oscar ödüllü yönetmen), Lawrence Krauss (kuramsal fizikçi), Stefan Sagmeister (Grafik Tasarımcı), Edward O. Wilson (biyolog, yazar), Benoit Mandelbrot (fraktal geometrinin kurucusu matematikçi), Will Wright (SimCity oyununun yaratıcısı), Jill Tarter (astrobiyolog, astronom, SETI’de yönetici) vd.
İsimler daha da uzar gider. Kırk dört isimden on altısını kitabın çapı hakkında bir fikir vermesi niyetiyle yazıya aldım.
Kitap her şeyle ilgili iki çift lafım var iddiasında. Bu iddiasını kanıtlar derecede geniş yelpazesiyle, gelecekte ahlakın temelinin, hakikatin doğasının ve bilginin sınırlarının ne olacağını merak edenler için ilham verecek bir çalışma.
