Վերջին քանի մը ժամերուն լեզուիս կառչած է հայ միջնադարեան բանաստեղծութեան կարեւոր ներկայացուցիչներէն Ֆրիկի յաճախ օգտագործած «չարխ» բառը։
Կեանքի անսովոր վերիվայրումներու ակնարկելու պահուն է, որ Ֆրիկ կը դիմէր այս բառին, որ լրացուցիչն է մի այլ առեղծուածային բառ «ֆալակ»ին։
Իրարայաջորդ վերահասու եղանք երկու արժէքաւոր անձերու մահուան։ Առաջինը հաղորդավար մըն էր։ Հեռուստաէկրանի վրայ կը ներկայացնէր «Ո՞վ 500 միլիոն կ՚ուզէ» հանրածանօթ մրցումը։
Շատերուն ծանօթ է թէ այս մրցաշարքը կը սփռուի տարբեր երկիրներէ ներս, հաւատարիմ մնալով զայն հնարողներու ճշդած ձեւաչափին ու կանոններուն։
Քենան Ըշըք յաջողած էր այդ սահմանումներու մէջ իսկ հաղորդումը դարձնել հեղինակային, շնորհիւ իր դերասանական կարողութիւններուն։ Ճիշդ է որ նախագիծը ինքնին արժանացած էր որոշ ժողովրդականութեան, բայց Քենան Ըշըք իր դրոշմը թողուց, որ մնաց անգերազանցելի։ Սակայն ֆալակի չարխը ծանր հարուածեց զինք եւ ան յանկարծակիօրէն պարտուեցաւ չարխի դիմաց։ Երկարատեւ եղաւ իր բուսական կեանքը, որ աւարտին հասաւ 30 Յուլիսին։
Յաջորդ առաւօտ այս անգամ լրատուամիջոցները կը հաղորդէին մի այլ հսկայի մահուան բօթը։
Այս անգամ Թուրքիոյ բեմերն էին, որ կը փակուէին սեւ քօղով, քանի որ կը սգային անուանի դերասան Կենճօ Էրքալի մահը։
Էրքալ իր մահկանացուն կնքեց 86 տարեկանին։ Կեանքի 65 տարիները անցած էին բեմի վրայ։ Ան զանգուածներու դիմաց իր տաղանդը փաստեց ներկայացնելով Կոկոլի նշանաւոր «Խենդի մը յուշատետրը» անուն մենախաղը։ Ապա ան չբաւարարուեցաւ դերասանի տարազով եւ հետզհետէ դարձաւ թատերական գործիչ։ Հիմնադիրը եղաւ «Տոսթլար» թատերախումբին, որ շատ երկար տարիներ իր բեմադրած ներկայացումներով թատերական դպրոցի մը հանգամանք ունեցաւ թէ իր կազմի դերասաններու կամ բեմադրիչներուն, բեմահարթակներուն եւ թէ հանդիսատեսի ահռելի զանգուածի մը համար։
Կը յիշեմ 1970-ական տարեթիւերը, երբ Սայաթ Նովա Երգչախումբի կազմին մէջ թատերական յանձնախումբը բոլորս անդամագրած էր «Տոսթլար» թատերախումբին, որպէսզի աւելի զեղջեալ սակով հետեւինք անոնց բեմադրութիւններուն։
Կենճօ Էրքալ բեմին վրայ մարմնաւորեց բազում կերպարներ։ Ի դէմ այդ բոլորին ան հասարակութեան մէջ յատկապէս պիտի յիշուի Նազըմ Հիքմեթի բանաստեղծութիւններու արտասանութեամբ։ Ի մասնաւորի «Քերեմ կիպի» անուն ներկայացումը բարձրակէտ մըն է, որուն կրկին անգամ նուաճումը, եթէ ոչ բոլորովին անկարելի, բայց շատ լուրջ մարտահրաւէր մը պիտի մնայ բոլոր փորձողներուն համար։
Դարձեալ կը տարուիմ մտածելու թէ քաղաքական հակումները ի՞նչ նշանակութիւն կ՚ունենան նման հանճարներու արդար վաստակին դիմաց։ Էրքալ իր վերջին տարիներուն թերեւս ալ Նազըմ Հիքեմթի գրականութեան ազդեցութեան տակ ունեցաւ խոտոր արտայայտութիւններ։ Սակայն արուեստագէտը պատմութեան մէջ իր տեղը պիտի գրաւէ, ոչ թէ այդ արտայայտութիւններով, այլ բեմի վրայ հսկայացած տաղանդով։
Յիշենք որ Բարսէղ Կանանչեան ալ Խորհրդային տարիներուն անտեսուած հսկայ մըն էր, քանի որ Խորհրդային կարգերը զինք կը դիտէին իբրեւ դաշնակցական։
