Երկու անգամ Ատրպէյճանը աշխարհին ապացուցեց, որ ստորնութեան եւ պատուազրկութեան մէջ նա միայնակ չէ, աւելի ճիշդ այդ երկրի նախագահը ցուցադրեց աշխարհին նաւթատոլարների հզօրութիւնը, որով կարելի է առնել միւս երկրների պատիւը եւ ապացուցել, որ քաղաքականութիւնն ու բարոյականութիւնը անհամատեղելի են։ Անշուշտ Ատրպէյճանի տեսանկիւնից մենք զաւթիչներ ենք եւ գրաւել ենք խորհրդային տարիներին Սովետական Ատրպէյճանի կազմում գտնուող Լեռնային Ղարաբաղը։ Եւ Ատրպէյճանը երբեք չի հաշտուի այդ իրողութեան հետ եւ իր նաւթատոլարներով ոչ միայն մասշտաբային շինութիւններ կը կառուցի Պաքւում, յուշարձաններ կը կանգնեցնի իրենց առաջնորդ Հայտար Ալիեւին, այլ նաեւ ահռելի քանակութեամբ զինամթերք կը գնի ի պատրաստութիւն յաւերժ պատերազմի Հայաստանի եւ Արցախի հետ։ Պատերազմը կը վարի ոչ միայն պատերազմական դաշտում… Ատրպէյճանի քաղաքացին այնքան է սնւում ատելութեամբ դէպի հայ ազգը, որ նա քնում եւ երազի մէջ է տեսնում, թէ ինչպէս է կացնահարում հային։ Այստեղ ստիպուած եմ յիշեցնել 13 տարի առաջ կատարուած սահմռկեցուցիչ սպանութեան մասին, երբ 2004-ի Փետրուարի 19-ին Հունգարիայի մայրաքաղաք Պուտափեշտում, որտեղ անցկացւում էին ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերութիւն յանուն խաղաղութեան» 3-ամսեայ դասընթացները, ատրպէյճանցի սպայ Ռամիլ Սաֆարովը, կացնահարեց քնած հայ սպայ Գուրգէն Մարգարեանին, 16 հարուած հասցնելով նրա գլխին եւ պարանոցին, գրեթէ անջատելով գլուխը մարմնից։ Սպանութիւնը կատարուեց ազգային պաշտպանութեան համալսարանի հանրակացարանում։ Իր արարքից շատ բաւարարուած նա ուղղուեց դէպի այն սենեակ, որտեղ քնած էր միւս հայազգի սպայ Հայկ Մուկուչեանը։ Սենեակի դուռը փակ էր, եւ Մուկուչեանը միամտօրէն պատրաստւում էր բացել մարդասպանի առաջ դուռը, բայց նրան խանգարեց նրա սենեակակից լիտուանիացին եւ այսպիսով փրկեց Հայկի կեանքը։ Սաֆարովին դատեցին հունգարական դատարանում եւ 2006-ին դատապարտեցին ցմահ ազատազրկման, առանց ներման թոյլտուութեամբ 30 տարուայ ընթացքում։ Սակայն Սաֆարովը ընդամէնը 8 տարի կրեց իր պատիժը, այնուհետեւ Հունգարիան 2012-ին նրան արտայանձնեց Ատրպէյճանին՝ 3 միլիառ եւրոյի դիմաց, որը Ատրպէյճանը խոստացաւ վճարել Հունգարիային պետական բաժնետոմսերի համար։ Օգոստոսի 31-ին Սաֆարովը ժամանեց Պաքու եւ նրան հէնց օդակայանում դիմաւորեցին որպէս ազգային հերոսի։ Նախագահի հրամանագրով նրան շնորհուեց ներում, սպայական կոչումը լեյտենանտից բարձրացուեց մայորի, բնակարան տուեցին եւ վճարեցին սպայական աշխատավարձը այն 8 տարուայ համար, որ նա գտնուել էր հունգարական բանտում։ Ինչո՞ւ էր այս ամէնը պէտք։ Մի՞ թէ ողջ աշխարհում կարող է քնած մարդուն կացնահարելը համարուել անպատիւ, իսկ Ատրպէյճանում դա պատիւ է բերում սպային եւ հերոսացնում նրան։ Բացի այդ Իլհամ Ալիեւը միլիառներ էր ծախսում՝ աշխարհի առաջ Ատրպէյճանի վարկանիշը բարձրացնելու համար, իսկ տուեալ դէպքում միլիառներ խոստացաւ՝ մարդասպանին հերոսացնելու համար։ Երբ խորանում ես այս հարցի մէջ, ապա հասկանում ես, որ կայ վարկանիշ աշխարհի առաջ ու վարկանիշ՝ երկրի ներսում, եւ Սաֆարովի սպանութիւնը ընդամէնը թօթափեց այն բարդոյթը, որն առաջացել է ատրպէյճանական հասարակութեան մէջ արցախեան պատերազմում պարտուելուց յետոյ. Սաֆարովը իրականացրեց բոլորի երազանքը, որն է. սպաննել հային, կացնահարել, անջատելով գլուխը մարմնից, ինչպէս հայն անջատեց Ղարաբաղը Ատրպէյճանից։
Իսկ այն, որ Ղարաբաղը միեւնոյնն է պատկանում է Ատրպէյճանին, նրանք ապացուցում են սեւ ցուցակով, ուր յայտնւում են բոլոր նրանք, ովքեր առանց Ատրպէյճանի թոյլտուութեան այցելում են Արցախը։ Սեւ ցուցակի մէջ է նոյնիսկ իսպանական երգչուհի Մոնսեռաթ Քապալիէն։ Զաւեշտ է, այնպէս չէ՞, քանզի Ատրպէյճանի կողմից մուտք չկայ Արցախ, ուրեմն նոյնիսկ լրագրողները, որոնք գործի բերումով մտնում են դեռեւս չճանաչուած Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութիւն, պիտի հրապարակայնօրէն ներողութիւն խնդրէն նախագահ Իլհամ Ալիեւից, որպէսզի խնդիր չունենան Ատրպէյճանի քրէական օրէնսգրքի հետ։
Պլոկեր Ալեկսանդր Լափշինին ճանաչում են որպէս Puerrtto, նա անկախ լրագրող-ճանապարհորդող է։ Այցելել է 122 երկիր եւ http puerrtto.livejournal. com կայքում մէկ-երկու բառով տալիս է այցելած վայրի դիպուկ նկարագիրը, որից յետոյ սկսում են խօսել նրա լուսանկարները… 2011-ի Ապրիլին եւ 2012-ի Հոկտեմբերին Ալեքսանդր Լափշինը այցելել է Լեռնային Ղարաբաղը, իսկ 2016-ի Ապրիլի 9-ին քառօրեայ պատերազմի առիթով ոչ միայն այցելել, այլ նոյնիսկ ծաղրել է Արցախը զաւթելու փորձերը։ Լափշինը ունի իսրայէլական եւ ռուսական քաղաքացիութիւն, բայց Ատրպէյճան մտել է ուքրաինական անձնագրով։ Ատրպէյճանի գլխաւոր դատախազութեան ծանր յանցագործութիւնների հարցերով քննչական կոմիտէն նրա նկատմամբ գործ է յարուցել քրէական օրէնսգրքի 281.2 եւ 318.2 յօդուածներով, այսինքն պետութեան դէմ ուղղուած հրապարակային կոչերով հանդէս գալը եւ Ատրպէյճանի պետական սահմանի անօրինական հատում։ Ատրպէյճանի գլխաւոր դատախազութեան դիմումի հիման վրայ Ալեքսանդր Լափշինին Պելառուսի մայրաքաղաք Մինսքում Դեկտեմբերի 15-ին ձերբակալել են, չնայած իրաւունք չունէին, քանզի Պելառուսի օրէնսգրքում նման յօդուածներ չկան։ Յունուարի 20-ին Պելառուսի գլխաւոր դատախազութիւնը որոշում է կայացրել Լափշինին արտայանձնել Ատրպէյճան։ Պելառուս ասածն էլ 1994-ից ի վեր նախագահ Լուկաշենկօն է, որը վտանգ չի տեսնում Լափշինին արտայանձնելու մէջ, քանզի իր կարծիքով հզօր Իսրայէլը Լափշինին կ՚ազատի։ Եւ Փետրուարի 7-ին ողջ աշխարհը տեսնում է, թէ ինչպէս են յատուկ ջոկատայինները՝ դիմակներով երեսները փակած ուղեկցում «ծանրագոյն յանցանք» գործած Լափշինին, տեղափոխելով նրան յատուկ չուերթով Մինսքից Պաքու։ Պլոկերին տեղաւորում էր քննչական մեկուսարան։ Նրան կարող են ազատազրկել 5-8 տարով։ Ինչպէ՞ս է Ալիեւը յայտնում իր շնորհակալութիւնը Լուկաշենկոյին։ Դա արդէն նախապէս կատարուել է. 2016-ի Նոյեմբերի 26-ին Ատրպէյճանի նախագահը պարգեւատրել էր Պելառուսի նախագահին բարձրագոյն շքանշանով, որն է «Հայտար Ալիեւի շքանշանը»։
Եւ մինչ Ատրպէյճանը ուրախանում է, որ ստեղծուեց նախադէպ, որը կը վախեցնի միւսներին Ղարաբաղի սահմանը հատել, Հայաստանի կարծիքով այս աղմուկը միայն կը բարձրացնի Արցախի վարկանիշը եւ կ՚աւելացնի զբօսաշրջիկների հոսքը դէպի Արցախ։ Անշուշտ խօսքը յանդուգն եւ խիզախ մարդկանց մասին է։
