Որքան շատ են նիւթերը, որոնց մասին պէտք է արտայայտուինք։ Այսօր կը նշուի 1978-ի Մարաշի կոտորածները։ Թուրքիոյ բռնութեան պատմութեան մէջ յատուկ նշանակութիւն ունի 40 տարի առաջ այդ քաղաքի մէջ պատահածները։ Կազմակերպուած գրգռութեան մը աւարտին քաղաքի ալեւի բնակչութեան դէմ գործադրուած ջարդերուն մահացան պաշտօնական տուեալներով 116 ալեւիներ։ Բոլորն ալ քաղաքի մը խաղաղ բնակիչները, որոնք զոհը գացին «մզկիթին վրայ ռումբ արձակեցին» սուտին հետեւանքով կատաղած խուժանին ձեռքը։ Ինչ զարմանալի է, որ Թուրքիոյ մէջ այս տեսակի դաւադրութիւնները յարատեւօրէն կը կրկնուին եւ ոչ ոք դաս կը քաղէ նման սուտերու յայտնաբերումով։ Այդ նոյն սուտը նոյնիսկ եթէ վաղը կրկնուի դարձեալ դիւրաւ կը գտնէ իր հաւատացողները, որոնք բահ ու բրիչով պիտի վազեն «կեաւուր» կոտորելու։ Երբ երեւոյթը այսպէս է, դժուար է հաւատալ խաբուած ըլլալու վարկածին։ Կարծես թէ խաբուելէ աւելի ազդանշան մը սպասելու խնդիր կայ մեր դիմաց։ Եւ անշուշտ կայ աւելին, նոյն Դեկտեմբերի 19 ունի յաւելեալ նշանակութիւն մը եւս։ Այս անգամ ալ հացադուլի դիմած բանտարկեալներու դէմ պետութիւնը իր ամբողջ զէնք ու զրահով դիմեց յարձակումի, ապահովելու համար իշխանութեան անսասանութիւնը։ Սա ինչ հետաքրքրական իշխանութիւն է, որ միշտ կարիքը կ՚ունենայ իր անսասանութիւնը ամրապնդելու համար արիւն հեղելու։ Վերջապէս այս նոյն թուականին Թուրքիոյ տարբեր բանտերուն մէջ ձեռնարկուած այդ գործողութեան հետեւանքով մահացան բազմաթիւ բանտարկեալներ։ Անոնցմէ մէկն էր Վելի Սաչըլըք, որ թէեւ յաջողած էր ապրելու, բայց կորսնցուցած էր իր աջ թեւը։ Բանտի պատերը փլցնող քանդիչ սարքերը պոկած էին նաեւ այս քաղբանտարկեալի աջ թեւը ուսէն վար։
Միւս կողմէ Հանրապետութեան նախագահը կը սպառնայ իրեն անհաճոյ թուող լրագրողի մը ըսելով, թէ այս ժողովուրդը յանկարծ կը պայթեցնէ իր ծոծրակը։ Սարսափելի արտայայտութիւն մըն է այս, քանի որ բոլորս գիտենք թէ երկրի մէջ ծոծրակը պայթեցուող վերջին լրագրողն էր Հրանդ Տինք։ Այս գիտնալով հանդերձ երկրի նախագահը անպատեհութիւն մը չի տեսներ հրապարակաւ նման սպառնալիք մը արտայայտելու մէջ։
Այս բոլորին պատճառած զարմանքով կը կարդանք նաեւ Վիգէն սրբազան Այգազեանի յայտարարութիւնները, որ պոլսահայերս կը մեղադրէ պատրիարքի ընտրութեան խնդրին մէջ յստակ դիրքորոշում մը ցուցաբերած չըլլալու համար։ Շատ ճիշդ է սրբազանի ակնարկութիւնը։ Իրաւ ալ մենք պոլսահայերս համակերպած ենք մեզի պարտադրուածին եւ չենք կրցած յստակ դիրք մը բռնել անընդունելի պարտադրանքներու դիմաց։ Այստեղ ամենակարեւոր բացթողումը կը վիճակի այն յետադիմականութեան, որ մէկ կողմ կը թողու ազգին արժանապատուութիւնը եւ ամէն ինչ կը դիտէ անվտանգութեան հեռանկարով։
Մինչդեռ պէտք է գիտնալ, թէ քաղաքավարութիւնը կը կայանայ նախքան ամէն բանէ պահանջատիրութեան գիտակցութեամբ։ Մարդ պիտի գիտնայ իր իրաւունքներու սահմանը եւ պիտի չարտօնէ, որ ոեւէ մէկը թէկուզ հանրապետութեան նախագահ չհամարձակի այդ սահմանը հատելու։ Հարիւր տարի առաջ անշուշտ, որ ունէինք այդ գիտակցութիւնը, որ այսօր կորսնցուցած ենք։ Չէ որ բոլորս գիտենք՝ լաց չեղող երախային ծիծ չեն տար։
