Babalar her yerde

Babam bana tekerleme gibi sorardı, “Hişt, lan Avni, söyle bakiym, ben iskele babası mıyım, şam babası mıyım yoksa at arabası mıyım?” diye. Siz olsanız ne derdiniz? Ben hiç birini anlamazdım, gelişine vururdum toplardan birine. “Atayabası” dediğimde, “Öyle demiycektin hani?” der, tekrarlatırdı: “Yüyüü, atayabası.”

‘Avni’ye takılmış olanlara bir açıklama borçluyum. Bana yapılmamış bir açıklamayı size nasıl yapabilirim bilmemekle birlikte, sanırım ilk tanıştığımız zamanlarda Avanak Avni’ye benzetmiş beni. Şu “dıgıl dıgıl” var ya hani… Hâlbuki hiç alakam yok. Neyse işte, Avni aşağı, Avni yukarı, bayağı yaşadık. Çok sonra bile bir yerde ‘Avni’ diye seslenildiğinde, gayri ihtiyari döner bakardım. Epeydir başıma gelmedi, belki bugün bile dönüp bakarım. Tabii, gözümüz biraz dolar, olamayacak şeylerin olabileceğini düşünene de ‘avanak’ denir zaten. Babamın bana seslenmesi ihtimali bugün yüzde kaçtır ki...

Babalar çeşit çeşit, başka bir gün toparlanıp yazmak lazım, önemli mevzu. Şimdilik şöyle bir değinelim babalara. İşte ‘iskele babası’ dedik, ‘şambabası’ dedik. Mafya babası var, bu ara gündemde, pek itibar görürler camiada, sevilen insanlar neticede. Korku ile ihtiyaç karışımının janjanlı ambalajına da ‘sevgi’ denebiliyor kimi zaman.

‘Kız babaları’, ‘oğlan babaları’ diye tabirler dolaşır. Bütün emeği kadınlar döker, bütün kahrı onlar çeker, iki cilve bir jestle babalar tüm puanları toplar. Toplumun babalara olan sempatisi ilginçtir. Gerçi az olanın sevilmesi olarak normal de görülebilir. Çünkü babalar pek piyasada yoktur genelde.

Mesela ‘kurucu babalar’ vardır, ‘devlet baba’ vardır. Liste uzar gider. 

Bizim Ermeni toplumunda da ‘gınkahayr’lar var, vaftiz babası, ecnebi tabirle ‘godfather’. Döndük dolaştık, yine mafyaya geldik. Türkçe karşılığı aslında ‘kirve’dir. Geleneğe göre, çocuk sünnet edilirken, genellikle sünnet giderlerini karşılar, sünnet esnasında çocuğun elini kolunu tutar, kimi yerlerde kesilen eti tutar, hatta kimi yerlerde hop diye mideye yuvarlarmış. Maksat, Allah göstermesin, babaya bir şey olursa çocuğa babalık edecek kişinin belirlenmesi. Bir tür manevi baba... Halefini de görev başındayken seçen, vazgeçilmez bir kurum demek ki babalık. E bizim vaftiz babalarının da, ‘sünnet detayları’ hariç, benzer bir işlevi var.

Dinin emirlerinin sahadaki uygulayıcısı gibi görünmekle beraber, koruyucu kollayıcı yan işlevler de edinmiş tabiyatiynen. Veya önce o, sonra diğeri, bilemiyorum. Babalık derin mevzu. Küçük balık, büyük balık, daha büyük balık, daha daha büyük balık şeklinde bir habitatı da var. Yani babanın da babası var. Papaz, patrik, papa gibi… Başka bir izahatla ‘matruşka’ denebilir, hatta ‘babuşka’ daha bir uyardı. Özetle; çocuklarına kasım kasım babalık taslayan biri, başka bir babanın ‘Avni’si olabiliyor, rahatlıkla. Sistem yürütücülerini, toplumun kılcal damarlarına kadar, evimize kadar türlü çeşit babalık kisvesi altında yerleştirmiş olabilir.

                                                                               ***

Bu tür şeyler nereden geliyor aklıma, bilmiyorum. Bu hafta Dr. Avedis Demir ağpariğimle konuştuk, o da bizim kara gözlümüzün gınkahayrı ya, belki oradan... 

Türkiye Ermeni toplumu olarak yıllardır kurumlarımızın yönetici seçimini yapamıyoruz. Devlet Baba tarafından ortaya konan sözde hukuki zorlukların tamamı aşılmış görülüyor, malumunuz. Ama gelin görün ki, kimilerinde hâlâ bir kıvranma, bir isteksizlik... Neden acaba?

Mesleği cerrahlık olan Avedis ağpariğim sinirlenmiş artık, bu kadar göstere göstere olan şeyleri daha da göze sokarak anlatmak istemiş. Bir grafik çalışması yapmış. Dilsize türkü çığırtacak günlerden geçiyoruz resmen. İçişleri Bakanı’nın grafikleriyle karşılaştırınca hiç de fena sayılmaz hani. Köşeyi bu hafta ona bırakmak niyetindeydim, yine uzattım.