Աւանդութիւններ Մարիամ Աստուածածնի մասին
Օգոստոսի 13-ին հայոց եկեղեցիներում եւ ուխտավայրերում նշուեց Ս․ Աստուածածնի Վերափոխման տօնը։ Ասկէ քիչ մը առաջ առիթ ունեցած էինք խօսել այս գեղեցիկ տօնի մասին։ Այսօր կ՚ուզենք պատմել քանի մը աւանդութիւն Աստուածամօր մասին։
Անշուշտ, քրիստոնեայ ըլլալէն ետքը Մարիամ Աստուածածինը հայերիս համար դարձաւ ամենասիրելի սուրբը։ Բազում է նրան նուիրուած եկեղեցիների թիւը, դէպի ուր ամէն տարի նրա տօնին ճամբայ կ՚ընկնեն ուխտաւորներու հոծ զանգուածները։ Նա առանձնայատուկ տեղ ունի, յատկապէս, կանանց սրտերում, ովքեր կ՚աղօթեն նրան ծննդաբերութեան, հիւանդութեան եւ վշտի ժամանակ։
Աւանդութիւնը կ՚ըսէ թէ երբ Յովհաննէս Աւետարանիչը եւ Սուրբ Հոգու միջոցով ժողովուած առաքեալները Պատարագ կը մատուցէին, որպէսզի Աստուածամայրը հաղորդուի իր Միածին Որդու Մարմնին ու Արեանը, Յովհաննէսը կիպարիսի մի ճիւղ վերցրեց եւ դրա վրայ կերպաձեւեց Տիրամօր պատկերը։ Ապա առաքեալների խնդրանքով Աստուածածինը իր դէմքի վրայ դրեց փայտեղէն այդ անօթը, օրհնեց եւ իր բարեխօսութեամբ խնդրեց Տիրոջը, որպէսզի նա այդ պատկերի միջոցով աշխարհին բարիքներ շնորհի։
Կը հաւատան թէ Տիրամայրը Եղիա եւ Ենովք մարգարէների հետ կը բնակի մարմնով երկնքում՝ ուրիշ սրբերէն զատ, ասոնք կը մնան արդարների կայանի վերին յարկում։
Կը պատմեն թէ Մարիամը քառասուն կոյսերի հետ սարերում ծաղիկ կը քաղէր ու կը ճգնէր։ Երբ աղջիկներով թել կը մանէին, միայն նրա մանած սեւ թելի միջէն դուրս կու գային զանազան գոյնի թելեր, որմէ կը գուշակէին թէ նա է լինելու Աստուածամայրը։
Ամառուայ վերջ կոյսերն իջան սարէն եւ զանազան գրաւականներով պահ տրուեցան առաքինի մարդկանց։ Յովսէփն ալ իր ուրագը բերեց դրեց եւ Մարիամին տարաւ ձմեռը պահելու։
Անգամ մը երբ Մարիամը կը գնար աղբիւր ջուր բերելու, հրեշտակի ձայն մը կը լսէ, թէ Մարիամ, քեզմէ պիտի ծնուի Քրիստոսը։ Քիչ մը յետոյ Մարիամը կը զգայ ինչպէս քամին ականջէն ներս կը մտնէ, եւ որովայնը հետզհետէ կը սկսէ մեծնալ։
Ժամանակ անց Մարիամը կը նկատէ թէ ինչպէս լուսեղէն բոց մը դուրս կու գայ իր բերանէն, կը բռնէ զայն, ծղոտով կը փաթաթէ ու կը դնէ մօտը։
Սեդրակ, Միսակ եւ Յաբեթնակովը առանձին առանձին կու գան մանկանը տեսնելու։ Սակայն Քրիստոս Սեդրակին կ՚երեւայ ծերունու, Միսակին՝ միջահասակ, իսկ Յաբեթնակովին՝ երիտասարդի կերպարանքով։
Ետքը Մարիամ վերցրել է Յիսուսին եւ գնացել, իջեւանել պառաւի մը տանը։ Աս պառաւը բարի է գտնուել, ջուր է տաքացրել եւ լողացրել մանկանը։ Իսկ երբ տաշտի ջուրը տարել է ծառի տակ թափելու, տեսել է, որ այն թանձրացել, ոսկի է կտրել։
Ուրիշ աւանդութիւն ալ կայ, որ կը պատմէ թէ Մարիամ Աստուածածինը 7 տարի շարունակ կը պահէ Ս․ Կարապետի ծոմն ու պահքը։ Երբ ժամը կու գայ, հրեշտակը կ՚առնէ նրա հոգին։
Դէպի երկինք համբառնելիս նա կը տեսնէ իւր մօրը, որի ծծերը երկու օձ կը ծծէին, յետոյ կը տեսնէ հօրը՝ մինչեւ կոկորդը աւազի մէջ թաղուած։ Երբ Մարիամը հրեշտակին կը հարցնէ իւր ծնողներու չարչարանքի պատճառը, հրեշտակը կ՚ըսէ թէ քո մայրը երկու երախայ է խեղդել, իսկ հայրդ կնոջը շատ նեղութիւն է պատճառել։
Ս․ Կոյսը կը խնդրէ հրեշտակին ազատել գոնէ մօրը։ Հրեշտակն անմիջապէս կը սլանայ երկինք՝ Հայր Աստծուց հարցում անելու։ Վերադարձին նա կը յայտնէ Տիրամօրը թէ Աստուած ասաց թող Ս․Կարապետի պասը պահէ, մայրը տառապանքէն կ՚ազատէ։
Ս․Կոյսը կը համաձայնէ այս պայմանին, նորէն կը կենդանանայ, աշխարհ կու գայ եւ երեք տարի ալ պաս պահելով կ՚ազատէ իւր մօրը տանջանքէն։
