Ամէն վայրկեան սպասուող կանոնագրութեան ընդառաջ

Օգոս­տոս ամ­սու վեր­ջե­րուն էր, երբ առա­ջին ան­գամ լսե­ցինք «Պատ­րիար­քա­կան ընտրու­թիւնը դա­սաւո­րող կա­նոնա­գիրը ամէն րո­պէ կրնայ հաս­նիլ» յու­սա­լի լու­րը։ Հա­սած ենք Սեպ­տեմբե­րի 19-ին եւ դեռ վառ է այդ յոյ­սը, թէ Տե­ղապահ սրբա­զանի եւ թէ Նա­խաձեռ­նարկ մարմնի մօտ։ Միւս կող­մէ հա­սարա­կու­թեան մէջ հա­մատա­րած կեր­պով կը խօ­սուի պատ­րիաքա­կան ընտրու­թեան միայն եր­կու թեկ­նա­ծու­նե­րու՝ Արամ եւ Սա­հակ սրբա­զան­նե­րու մի­ջեւ անցնե­լու վար­կա­ծը։ Ան­պաշտօն զրոյցնե­րու ըն­թացքին յա­ճախ օրա­կար­գի կու գայ նո­ւազա­գոյն հինգ տա­րի Պոլ­սոյ մէջ պաշ­տօ­նավա­րած ըլ­լա­լու նա­խապայ­ման մը։ Թէ ի՞նչ է նման հա­մոզու­մի մը տե­ղի տո­ւող կաս­կա­ծը։ Այս հար­ցումով սլաք­նե­րը կրկին ան­գամ ուղղո­ւած կ՚ըլ­լան ծա­նօթ անուննե­րու, որոնք նման վար­կա­ծը իբր առա­ջարկ հնչե­ցու­ցած էին նա­խապէս։ Ու­րեմն ժո­ղովուրդի բեր­նին մէջ շրջա­գայող այդ հա­ւանա­կանու­թիւնը խիստ հասկնա­լի հե­տեւո­ղակա­նու­թեան մը ար­դիւնքն է։ Բո­լորս գի­տենք թէ Թուրքիա վեր­ջին տա­րինե­րուն զգա­լիօրէն հե­ռացած է օրի­նական եր­կիր մը ըլ­լա­լու հան­գա­ման­քէն։ Հա­սարա­կու­թեան մէջ հետզհե­տէ ար­մա­տացած է թէ վե­րին իշ­խա­նու­թիւնը ինչ որ տնօ­րինէ, այդ է որ կը գոր­ծադրո­ւի։ Ցա­ւալին այն է, որ երկրի ընդհա­նուր հա­կումնե­րը ուղղա­կիօրէն կը ցո­լանան նաեւ հայ փոք­րա­մաս­նութեան վրայ։ Ար­դա­րեւ մենք ալ կ՚ու­նե­նանք կամ եթէ չու­նինք կը սար­քենք մեր ինքնա­կամ իշ­խա­նու­թիւնը։ Ապա հետզհե­տէ բո­լորս կը հա­մոզո­ւինք, որ մեր իսկ կեր­տած իշ­խա­նը ի զօ­րու է իր կամ­քը պար­տադրել բո­լորիս։

Բո­լոր այս տա­րակար­ծութիւննե­րը իրենց ար­ձա­գան­գը ու­նե­ցան «Հայ­րե­նիք» թեր­թի մէջ լոյս տե­սած քննար­կումով մը։ Գրու­թեան հե­ղինա­կը կը պնդէր, թէ Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քա­րանէ ներս գոր­ծող եր­կու եպիս­կո­պոս­ներ հա­մաձայ­նած են ար­տերկրի ոեւէ թեկ­նա­ծուի դի­մաց ար­գելքներ դնե­լու մա­սին։

Բա­րեբախ­տա­բար, թէ Արամ եւ թէ Սա­հակ սրբա­զան­ներ բա­ւական հա­մոզիչ բա­ցատ­րութիւննե­րով մեր­ժե­ցին իրենց վե­րագ­րո­ւած մե­ղադ­րանքը։ Անոնք օրի­նակ­ներ թո­ւեցին նա­խորդ պատ­րիարքնե­րէ, որոնք կը գոր­ծէին աշ­խարհի տար­բեր եր­կիրնե­րու վրայ եւ հա­զիւ պատ­րիար­քութեան թեկ­նա­ծու­թիւնով եկած էին Պո­լիս։

Մա­շալեան եպիս­կո­պոս նաեւ անդրա­դար­ձաւ հա­յոց ազ­գա­յին սահ­մա­նադ­րութեան հրա­մայա­կան­նե­րուն, եւ դի­տել տո­ւաւ թէ այդ յօ­դուա­ծի գրո­ւած տա­րինե­րուն Պոլ­սոյ Պատ­րիար­քութիւ­նը ու­նէր առ­նո­ւազն 100 եպիս­կո­պոս։

Գա­լով այս մա­սին պե­տու­թեան նա­խապա­տուու­թիւննե­րուն, դար­ձեալ նա­խորդ փոր­ձե­րը կ՚ապա­ցու­ցեն թէ պե­տու­թիւնը ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րու­թեան մի­ջոցաւ ընտրու­թեան ար­տօ­նու­թիւն շնոր­հե­լու պա­հուն ակ­նարկու­թիւն կ՚ընէ նախ­կին աւան­դութիւննե­րու։

Հան­րա­պետու­թեան շրջա­նին առա­ջին ան­գամ չէ, որ պատ­րիարք պի­տի ընտրենք։ Այս մա­սին ու­նինք, թէ սե­փական կա­նոնագ­րութիւն եւ թէ բա­ւակա­նին փոր­ձա­ռու­թիւն։ Մնա­ցեալը ար­կա­ծախնդրու­թիւն է միայն։ Օրի­նակի հա­մար ըսել թէ «Տե­ղապա­հով ալ կ՚ըլ­լայ առանց տե­ղապա­հի» դի­տումնա­ւոր շե­ղում մըն է, ինչպէս ան­ցեալի «Աթո­ռակից պատ­րիարք»ի այ­լընտրան­քը։

Այ­սօր ալ մենք ենք, որ չես գի­տեր որ հա­շիւ­նե­րուն հե­տեւե­լով կը պղտո­րենք զու­լալ ջու­րը։ Այդ ջու­րը պէտք է ջինջ ու անա­պակ մնայ մեր դի­մաց, որ­պէսզի մենք կա­րողա­նանք այդ ջրի հա­յելիին մէջ տես­նել ապա­գայ պատ­րիար­քի կեր­պա­րը։

Վեր­ջա­պէս այս թի­ւով փոքր, բայց նշա­նակու­թիւնով շատ մեծ հա­մայնքի հա­ւաքա­կան գի­տակ­ցութիւն մը ձե­ւաւո­րելու խնդրին մէջ խիստ կա­րեւոր է պատ­րիար­քի դե­րակա­տարութիւնը։

[email protected]