Անցեալ տարի տասնամեակն էր եւ սփիւռքի նախարարութիւնը գիտաժողով անցկացրեց զանազան ելոյթներով եւ յուշերով, բայց մի՞թէ որեւէ գիտաժողով կարող է ամփոփել Հրանդի կերպարը եւ վերջակէտ դնել նրա բացայայտման գործում։ Ամէն անգամ Յունուարի 19-ին Հրանդը կրկին ոտքի կ՚ելնի իր գլխիվայր ընկած դիրքից եւ վեր կը սլանայ, եղծելով Յունուարի 19-ին ձեւաւորուած պատկերը՝ կօշիկի տակին բացուած ճեղքով. այդ Նա չէր, Հրանդը չէր, այդպէս մի՛ յիշէք Հրանդին։ Ջնջէ՛ք յիշողութիւնից իր «ընկած» կերպարը։
Իմ ճանաչած Հրանդը ինձ ապշեցնում էր միշտ առաջին հերթին իր իմացութեամբ, որը ես կբնութագրէի որպէս համբերատար իմացութիւն։ Խօսքն այն մասին է, որ ապրելով Թուրքիայի սրտում եւ հոյակապ հասկանալով թուրքին եւ հային, գիտակցելով, թէ ինչ սուտ քարոզչութեան են ենթարկւում Թուրքիայում բնակուող հեռուստադիտողները, նա չէր շտապում գրոհել նրանց իր իմացութեամբ, քանզի դիմացինը պէտք է պատրաստուած լինէր ճշմարտութիւնը ընկալելու համար եւ նա զինուած էր համբերութեամբ. կաթիլ առ կաթիլ Հրանդը ճեղքում էր ստի պատը, առանց որեւէ դառնութեան, առանց որեւէ անհամբերութեան։ Ի՛նչ գայթակղիչ կերպար է՝ կինոյում մարմնաւորելու համար։ Սակայն կարելի է ազդուել հերոսի գաղափարներով, կեցուածքով, համարձակութեամբ, բայց կրկնել նրան, այն էլ իր իսկ անուան ներքոյ, դա անհնար է։ Որքան մօտիկանաս, այնքան աւելի կը հեռանաս։ Յիշենք ֆիլմերը, որոնք ստեղծուել են չափազանց հետաքրքիր մարդկանց մասին, որոնք անջնջելի հետք են թողել արուեստի, գրականութեան, գիտութեան կամ քաղաքականութեան մէջ… Երբեք նման ֆիլմերը չեն բաւարարել ինձ, քանզի ապացուցել են, որ անհնար է կրկնել անկրկնելիութիւնը։ Հետեւելով արտաքին նմանութեանը եւ կեանքի երթուղին, ֆիլմի հեղինակները ստեղծում են բացարձակ նոր անձնաւորութիւն, որը չունի այն ներուժը, այն լոյսը եւ լոյսի փայլը, որ ճառագում էր բնօրինակից։ Ինչպէս, օրինակ, հնարաւոր է մարմնաւորել 20-րդ դարի մեծագոյն բանաստեղծ Մարինա Ցվետաեւաէյիին, որն ասում էր.
«Իմ ողջ կեանքը դա սիրավէպ է սեփական հոգուս հետ։ Վերցրէք իմ բանաստեղծութիւնները- հենց դա է իմ կեանքը»։
Իսկ ինչպէ՞ս կարելի է՝ դիտելով մեքսիկական դերասանուհի Սալմա Հայեկի մարմնաւորած կերպարը ”Frida” ֆիլմի մէջ երեւակայել իսկական Ֆրիտա Քահլօ մեքսիկական նկարչուհուն։ Երբ տեսնում ես իրական Ֆրիտայի ինքնադիմանկարներն ու լուսանկարները, ապա դրանք յաղթականօրէն ժխտում են կինօդերասանուհու ստեղծած երկուորեակին։
Իմ կարծիքով Հրանդի մասին ֆիլմի մէջ կարող է լինել այն ամէնն, ինչ Հրանդը տեսել եւ սիրել է։ Ի՛նչ տաք էր արեւը Յունուարի 19-ի այդ չարաբաստիկ օրը, երբ նա դուրս եկաւ ժամը 15-ի մօտ խմբագրատնից։ Այնքան տա՛ք էր, որ նոյնիսկ բաճկոն չհագաւ եւ այնքան շուտ պիտի վերադառնար, որ բջջայինը թողեց սեղանին, բայց երբ մարդիկ սենսացիոն լուրերում իմացան, թէ ի՛նչ Հրանդի հետ կատարուեց, բոլորը սկսեցին նրան զանգել, կարծես, ուզում էին հենց իրենից անձամբ տեղեկանալ, թէ նա ինչպէս սպաննուեց, եւ բջջայինը կատաղի սկսեց պտտուել սեղանին, մնալով յաւերժ անպատասխան…
