Ekolojik krize nasıl karşı koyulur?

AHMET ATIL AŞICI

Yeşil iktisat günümüzün en popüler araştırma dallarından biri. Küresel krizin etkisini iyice hissettirdiği günümüzde Robin Hahnel’in kitabı ekonomik ve ekolojik sorunlara bütüncül bir yaklaşımın ipuçlarını sunarken, toplumsal ve ekolojik hedeflerin ekonomik büyüme ile otomatik olarak yakalanabileceği inancını sorguluyor.

Dönüştürücü potansiyel

Yeşil İktisat, ana-akım neoklasik iktisatın doğa ve toplumsal yaşamı gözardı eden yaklaşımına bir tepki olarak ortaya çıkmış olsa da, yazarın belirttiği gibi, henüz emekleme aşamasında olan ve gücünü, kuramsal bütünlükten çok dönüştürücü potansiyelinden alan bir disiplin.

Hahnel kitabına ana-akım iktisadi modelin ekolojik bir perspektiften eleştirisi ile başlıyor. Ekonominin modern bir bilim olarak doğuşu olarak kabul edilen Adam Smith’in 1776 yılında kaleme aldığı ‘Ulusların Zenginliği’ni  ve onu izleyen klasik iktisatçıların çevre ve doğal kaynaklara bakış açılarını irdeliyor. Dünya henüz ‘boşken’ oluşturulmuş bu çerçeveyi anlayışla karşılıyor. Eleştirdiği konu ise,  Sanayi Devrimi’yle hızla ‘dolmuş’ olan dünyamızda günümüz ekonomik ilişkilerini anlamak ve yönetmek için kullandığımız modellerin ve varsayımların önemli bir kısmının hala o günlere dayanıyor olması.

Kadim tartışma

Kuram kadar pratikle de çok yakından ilgilenen Hahnel, iktisadın kadim tartışma konularından birisini, “Piyasa sistemi her soruna çare olabilir mi?” sorusunu güncel örnekler eliyle okuyucunun değerlendirmesine sunuyor. Serbest piyasa çevreciliğin açmazlarını belirttikten sonra güncel çevre politikalarının unsurlarını sıralıyor. Çeşitli iktisadi ve siyasi kısıtlar altında iklim değişikliği müzakerelerinin nasıl sonuçlanabileceğine dair verdiği örnek vakalar çarpma-toplama bilen herkesin kolayca anlayacağı biçimde aktarılmış.

Ekolojik kriz geri dönülemez bir noktaya gelmeden hemen bugünden harekete geçmek gerekiyor. Bireysel düzlemde yapılacaklar kadar, yerel, ulusal ve uluslararası ölçeklerde de eşanlı bir dönüşüm için gereken araçlar Hahnel’in ‘Yeşil İktisat’ kitabında olanca açıklığıyla okuyucuların ilgisine sunuluyor.