Ohannes Kılıçdağı - Agos Gazetesi

Ohannes Kılıçdağı

Sayfa 7

‘Helalleşme’ işimizi görür mü?

Zamanında Recep Tayyip Erdoğan “Bu ülkenin geçmişinde azınlıklara faşizanca işler yapılmıştır” dediğinde, bu sözlerin Türkiye’de bir başbakanın ağzından çıkmasının önemli olduğunu söylemiştim. Bugün de Kılıçdaroğlu’nun söylediklerinin, sorularımız eleştirilerimiz baki olmakla birlikte, bir ana muhalefet liderinin ağzından çıkmış olmasının önemli olduğunu, bu sözlere temkinli ama olumlu ve olumlayarak yaklaşılması gerektiğini düşünüyorum.

‘Kulüp’ ve tarihle yüzleşme

‘Kulüp’, meseleyi ve karakterleri basitleştirmeme, karikatürleştirmeme açısından başarılı. Klişelere batmıyor, gayrimüslimlere yapılanları anlatırken didaktizme, kuru bir ‘siyaseten doğruculuğa’ veya kanırtan bir duygu sömürüsüne düşmüyor.

Ermeni kimliği ve okullar - III

Bugün Türkiye’de Ermenicenin durumuna bu açıdan baktığımızda, devletin eskiden beri süregelen baskıcı politikalarının sonucunda, Ermenilerin nüfusunun azalmasına paralel olarak, Ermeniceye zemin olacak bir sosyal hayatın kalmadığını görüyoruz.

Ermeni kimliği ve okullar II

Türkiye’deki Ermeni çocukları için asıl sorun okudukları tarih müfredatında kendilerini ya hiç görmemeleri ya da gördükleri zaman da son derece olumsuz, hatta ırkçı sıfatlarla tanımlı olarak görmeleri. Bunun, onların Ermenilikle kurdukları ilişkide etkili olmaması beklenemez.

Ermeni kimliği ve okullar

Devlet politikaları ve sosyolojik süreçler beraberce Ermeni kimliğinin zayıflamasına sebep oldu dedik. Bunu biraz daha açalım. Gerçi devlet politikalarının bunu nasıl yaptığı yeterince açık. Mali politikalardan tutun da kamuda istihdama, gayrimüslim cemaat vakıflarının varlıklarına el konmasına varana kadar birçok süreç Ermenileri –ve diğerlerini– azaltma hedefine göre işletildi.

Diyarbakırlı Zabel Şişmanyan - II

Dikkatli ve meraklı okuyucular, şimdiye kadar, “Zabel’in kız kardeşi Araksi’ye ne oluyor acaba?” diye sormuşlardır. Araksi olmuş Fevziye, Mardin’de kalmış, büyümüş ve evlenmiş. Zabel kız kardeşini ve yeğenlerini görmek için Türkiye’ye de geliyor ama Diyarbakır’a gitmeyi içi kaldırmıyor. İki kız kardeş 1971’de, yani ayrıldıktan nerdeyse 55 yıl sonra İstanbul’da buluşuyorlar.

Diyarbakırlı Zabel Şişmanyan

Sonra Mayram’ı da hendeğin oraya götürüyorlar. Öldürme işi bittikten sonra bir düdük sesi duyuluyor. Zabel, düdük sesinden sonra olanları “ömrüm boyunca unutmam” diyerek anlatıyor. “Ağaçların arasından ben diyeyim yüzlerce, siz deyin binlerce kişi fırladı..."

Verabroğner

Zabel’in dayısı Dikran Elvanyan posta/telgraf müdürüymüş; “Çok önemli bir adamdı”, diye anlatıyor. Hayat böylece akarken savaş patlak vermiş ve şehirdeki Ermeni gençler, diğerleri gibi orduya alınmış. Kalanlar için de bir müddet sonra sürgün emri çıkmış. Tersi beklense de, Amerikan vatandaşı olmaları Şişmanyan ailesini kurtaramamış. Mülakatı yapan kişi, “Amerikan vatandaşı olarak ülkeden çıkamaz mıydınız?” diye soruyor. Zabel, bunun mümkün olmadığını söylüyor.

İnkârcılık

Bir inkârcılık türü olan aşı karşıtlığı üzerinde de uzun uzun durulabilir ki zaten şu sıralar anlaşılır şekilde çok canlı. Aralarında da ton farkı var, hepsi birebir aynı şeyi söylemiyor fakat ortak noktaları gene olguları ve bilimsel yöntemi reddetmeleri.

Ermeniler soykırımdan neden vazgeçmiyor?

Ermenistan neden “Tamam, vazgeçtim ben soykırımdan” deyip, önüne ‘serilen’ boru hatları, tren yolları, ticaret ‘fırsatları’nı yakalamıyor? Öyle ya, Ermenistan soykırımın ‘peşinden gitmese’, tanınması ve hatırlanması için uğraşmasa, bölgesinde daha fazla ekonomik fayda elde etme şansını yakalayacak, uğraştığı sorunlardan biri kendiliğinden ortadan kalkmış olacak. Gerginlik kaynakları azalacak. Diaspora Ermenileri için de benzer bir durum söz konusu.

17-25 yarası

Bayraktar’ın 17-25 Aralık soruşturmasını kastederek, “Diğerlerini bilmem ama benim hakkımdaki her şey doğru” demesi tabii ki şaşırtıcı değil. Kendisi ‘nezaket’ göstermiş ama bütün soruşturmada diğerlerinin ‘montaj’, sadece onun tapelerinin doğru olması akılla, mantıkla bağdaşmayacağından, dolaylı olarak, aslında “Diğer hepsi de doğru” demiş oluyor

Pazmaşen nere, Whitinsville nere

Anlaşılan o ki, özellikle Pazmaşenli (bugün Sarıçubuk, Elazığ) Ermeniler Whitinsville’e gelmiş. Böyle göç hikâyelerinde hep olduğu üzere, önce erkekler, fabrikada çalışıp para göndermek amacıyla gelmişler.

27 Ağustos 2021

“Türk düşmanı”

Eleştirdiğimiz, bütün bir grup olarak Türk halkı değildir. O da halklar içinde bir halktır, diğerleri ne kadar kötüyse o kadar kötü, diğerleri ne kadar iyiyse o kadar iyidir. Sorun olan ve eleştirdiğimiz, Türklüğü/Müslümanlığı diğer grupların üzerinde gören ideoloji ve o ideolojinin hâkim olduğu öteden beri süregelen yönetim biçimidir.

20 Ağustos 2021

Türkiye Avrupa’yı rahatlatmaktan vazgeçmeli

Göçmenlere –ve genel düzeyde azınlıklara– karşı saldırganlığın, hoyratlığın arttığı toplumların tuttuğu siyasi istikametin varacağı yer, toplumun geneli için pek iyi sonuçlar vermez. Göçmenlere yönelik şiddet genel olarak siyasi havanın şiddetini artırır ve yükselen şiddetin hedefi belli bir süre sonra göçmenlerle sınırlı kalmaz.

11 Ağustos 2021

Irkçılık ayrı, ‘tekil mevzu’ ayrı değildir

“Böyle bir katliam ya ırkçılık saikiyle işlenmiştir ya da sıradan, adli bir vakadır” demek doğru değildir. Irkçılığın yapısal olarak yerleşik olduğu yerde ‘sıradan anlaşmazlıklar’ hemen onunla eklemlenir, iç içe geçer. Irkçı husumet ile ‘tekil mevzular’ arasında sanıldığı kadar bir açıklık yoktur.

6 Ağustos 2021

Siz göçmenlerin tanrısı değilsiniz

Mültecilerle ilgili eleştirilerin ve kızgınlığın muhatabını doğru belirlemek gerekir. Öfkenizi ve enerjinizi, hayatı zaten tepetaklak olmuş, yeni bir hayat ve gelecek kurmaya çalışan insanların hayatını daha da zorlaştırmaya harcayacağınıza, mülteci politikalarının karar vericilerine yöneltin. Avrupa ve Türkiye’nin mülteci/göçmen politikaları temel yanlışlardan muzdarip.

Kilisede dans

Hıristiyanofobi, ülkenin İslamcısından laik olanına bütün kültürünün hâkim motifi. Zamanın ‘laik solcu’ Ecevitleri ‘misyoner tehlikesi’nden bahsediyor; ‘laikliğin yılmaz bekçisi ordu’, misyonerlik karşıtı bildiriler yayınlıyordu.

‘İt ürür kervan yürür’ siyaseti

“AKP-MHP oylarıyla reddedildi”, Türkçe deyimler sözlüğünde yerini almak üzere. Meclis’e önerge veriyorsun olmuyor, mahkemeden karar çıkartıyorsun olmuyor; protesto ediyorsun, dayak yiyorsun, gözaltına alınıyorsun, olmuyor; yazı, rapor yazıp, video çekip derdini anlatıyorsun, olmuyor.

Nereden tutsan elinde kalıyor

Türkiye’de asıl sorun, siyasi-adli düzeltme-temizleme mekanizmasının çalışmaması. Suç, yolsuzluk vs. her yerde olabilir; önemli olan, temizleyip devam edebilmek. Sisteme baktığımızda bu işlevi yerine getirmesi beklenen makam ve kurumlar ya kendileri de pisliğe batmış ya da etkisizleştirilmiş.

25 Haziran 2021

"Hamdolsun"

Gelelim, “hamdolsun” sözünün neden ağızdan çıktığına veya kaçtığına. Erdoğan, Türkiye Cumhurbaşkanı olarak Ermeni Soykırımı’nın gündeme gelmemesine sevinse bile, hele bir gün önceki sözü düşünülecek olursa, bunun kamu önünde ifade etmemesi beklenirdi.

16 Haziran 2021

Korkunun seçime faydası yok

Bir kısım zevat bu toplumu hakkını aramak üzere dava yoluna gitmekten hep alıkoymaya çalıştı. Dava yolu olumlu sonuçlanınca da bu kazanımı tahrip etmek için ellerinden geleni yapıyorlar.

14 Haziran 2021

‘Mafya’ devletin kurucu unsurudur

O gün YouTube olsaydı, kim bilir, belki de Topal Osman da Çankaya Köşkü’nü basmak yerine video çekerdi veya Mustafa Suphi’leri öldüren Kâhya Yahya, tasfiye edileceğini anlayınca “Tüm bu işlerde ben tek başıma mıydım? Her şeyi olduğu gibi ortaya dökeceğim” diyerek ima ettiklerini YouTube videosunda anlatırdı.

İsrail ve Ermeni Soykırımı

Prof. Charny, kırk yıldır İsrail’in Ermeni Soykırımı’nı tanıması için mücadele veren biri. Yakınlarda, ‘Israel’s Failed Response to the Armenian Genocide’ (‘İsrail’in Ermeni Soykırımı Başarısızlığı’ diye çevrilebilir) başlıklı bir kitap yayımladı. Kitap, 1982’de Tel Aviv’de yapılan ‘Holokost ve Soykırım Üzerine Birinci Uluslararası Konferans’ın arka planından, daha doğrusu perde arkasından yola çıkarak, İsrail devletinin Ermeni Soykırımı konusundaki tutumunu tartışıyor.

Soykırımlara halk katılımı

Niyetim bu yazıda ilk gece hakkını değil, soykırım(lar)a tabandan/yerelden katılım hakkında bir iki kelam etmek.

Almanya’da da kolay olmadı

Almanya’daki yüzleşme sürecinin bir kısmını anlatan bir film var: Yönetmenliğini Giulio Ricciarelli’nin yaptığı 2014 tarihli ‘Labyrinth of Lies’ [Yalan Labirenti]. Olaylar birebir filmin anlattığı gibi gelişmiş olmasa da film, gerçek olaylara dayanıyor ve 1963-1965 yılları arasına Almanya’nın Frankfurt şehrinde yaşanan Auschwitz yargılamalarına giden süreci konu ediyor.

Yalanlar hoşunuza gidebilir ama size iyilik yapmaz

Tutuklananlar arasında doğrudan siyasi bir kimliği olmayan da çok isim var. Onu da geçtim, madem çete reisiydiler, tek tek yargılandılar mı? Mahkemeleri yapıldı mı? Sonları ne oldu? Bunları anlatmadan “Çete reisiydiler” deyip bugün ferahlamak için ağzınızın içine bakanları kandırmak kolay.

Biden'ın açıklaması, siyaset ve hukuk

Bu tanıma Türkiye’de bir sorgulamaya yol açar mı? Sanmam. Tam tersine, “Biz bunlar emperyalizmin oyunu dememiş miydik”, yollu laflarla inkar daha da şiddetlenecektir. Ama hakikatin kimseyi bekleyecek sabrı kalmadı. Ermenilere gelince. Ermeniler tarafından bu tanınmaya gösterilecek tavrın coşku veya sevinç değil, alçakgönüllü bir vakar olması gerektiğini düşünüyorum.

Ardında ev olmayan kapılar

"Kapı", Süryaniler nezdinde bu ülkenin Türk-Müslüman olmayan kesimlerine yapılan baskıyı ele alan nadir eserlerden olması sebebiyle kıymetli bir iş. Film, bu topraklardan silinenlerin yokluğuna bir saygı duruşu, bir ağıt.

Mesele Karabağ’ı aştı

İki ülke, iki devlet, iki toplum anlaşamayabilirler, hatta savaşabilirler fakat savaşta ve savaşın sonrasında aşılmaması gereken bazı sınırlar olmalıdır ve vardır ki insan denen varlık olarak birbirimize yapabileceklerimizin bir sınırı olduğunu bilelim ve şu hayatta tutunacak bir dalımız olsun.

Öğrenilmiş çaresizlik ve kurnazlık

Bir hususun altını çizeyim. Vakıflar seçim kararı alırsa her şey çok güzel, çok kolay, çok hızlı olur ve yeni yöneticiler mutlaka seçilir demiyorum. Bunu diyemem, çünkü karşıda muhatap olarak iyi niyetli, haklara ve özgürlüklere saygılı, sorunları bu prensipler temelinde çözmek isteyen bir yönetim yok. Olsaydı zaten bu sorunları yaşamıyor olurduk. Fakat sonuçta mahkeme seçme ve seçilme hakkının ihlal edildiğini söyleyerek ve bunu bütün yasa ve yönetmeliklerin üzerinde olan Anayasa’ya atıfla yaparak seçim için bir yol açtı.

Dava kazanıldı, tağaganlar kayıp

Sık tekrarlanan bir yanlış da, seçim için VGM’nin iznine gerek olduğu. Vakıfların VGM’ye yazacakları yazı bir izin yazısı değildir, seçimi haber veren bir yazıdır. Vakıf yöneticilerinin seçim sürecini başlatmalarının önünde herhangi bir engel yoktur.

Arşiv ne her şeydir, ne hiçbir şey

Ermeni Soykırımı ve arşiv meselesine dönecek olursak; tam da bahsettiğim mantıkla, Osmanlı arşivlerinde bir temizlik yapıldığı söylenir. Doğrusu, böyle bir temizleme girişiminde bulunulması beni ve herhâlde birçoklarını şaşırtmaz. Fakat soru şu: Osmanlı arşivlerinde, 1915 ilkbaharıyla birlikte Osmanlı Ermenilerinin başına gelenleri, daha doğrusu getirilenleri anlamamızı engelleyecek bir temizlik mümkün mü? ‘

1
...
5
6
7
8
9
...
16

Abone Ol!

Agos'a abone olarak destek olabilirsiniz. Abone ol, hediye et, askıya abonelik bırak.

Agos'u Sosyal Medyada Takip Edin

Sayfa Başına Git