Mehmet Polatel

Mart 1915’te Erzurum’dan İstanbul’a geçen Bahaeddin Şakir, Teşkilat-ı Mahsusa’nın artık iç düşmana yönelmesi gerektiğine kanaat getirir ve İttihat Terakki Merkezi Umumisi’ne bu yönde bir rapor sunarak ‘tehcir’ kararının alınmasında etkili olur.

Cemal Azmi, 1915’te Trabzon’daki Ermenileri öldürtmekle kalmamış, aynı zamanda çevre illerdeki yerel yöneticileri de Ermenileri katletmeleri için organize etmişti.

Toplumsal mühendislik, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin devlet ve toplum ilişkilerinin kurulmasında kullandığı önemli yöntemlerden. İskân, asimilasyon ve kırım bağlamında değerlendirilebilecek bu politika, İttihatçıların ideolojik ve politik seyirlerinde karşımıza net bir şekilde çıkıyor. İttihat Terakki’nin imparatorluğu Türkleştirme ve Müslümanlaştırma politikası, Kemalistler tarafından devralınarak sürdürüldü. Şükrü Kaya, bu politikanın uygulayıcıları içinde ilk sıralarda yer alan isimlerden biri.

Mustafa Abdülhalik Renda gibi Ermeni Soykırımı’nın yürütülmesinde bilfiil rol almış İttihatçılara Cumhuriyet döneminde muhacirlerin iskânı ve Kürt meselesi gibi konularda önemli görevler verilmesi İttihat ve Terakki’nin toplumsal mühendislik yaklaşımının Cumhuriyet döneminde devletin şiddet, göçe zorlama ve asimilasyon pratiklerinin şekillendirilmesinde etkili olduğunu açıkça göstermekte.