Marta Sömek

Marta Sömek

“Birinci İznik Konsili, 1700 yıl sonra yeniden yaşatılacak”
Hıristiyanlığın inanç temellerini şekillendiren Birinci İznik Konsili’nin 1700. yılında Papa 14. Leo, tarihi kararların alındığı İznik’te ayin düzenleyecek. Konsil’in mirası, bugün kiliseler arası birlik ve diyalog arayışına ışık tutuyor. Surp Levon Ermeni Katolik Kilisesi Pederi Mikael Uçar ile Konsil’i ve Papa’nın tarihi ziyaretini konuştuk.
26 Kasım 2025
Surp Asdvadzadzin’den Kurtuluş Camii’ne: Antep’in çok katmanlı hafızası
Balyan ailesinin imzasını taşıyan, Antep Ermeni toplumunun yüzyıllar boyunca şekillendirdiği Surp Asdvadzadzin Kilisesi’nin mağara-ibadethaneden katedrale, askeri depodan hapishaneye ve son olarak camiye uzanan çok katmanlı hikâyesi, deprem sonrası restorasyon süreciyle birlikte Kültürel Mirası Koruma Derneği tarafından yeniden gündeme taşınıyor. Dr. Elmon Hançer’den, 22 Kasım’da Yesayan Kültür ve Edebiyat Derneği’nde anlatacağı kilisenin tarihsel yolculuğunu dinledik.
22 Kasım 2025
Taşköy özüne döndü: Arbo’nun “yeniden doğuş”u
Yedi kez boşaltılan, savaş ve baskılarla dünyanın dört bir yanına savrulan Süryaniler, Nusaybin’deki Arbo köyünün özgün adını geri aldı. 44 yıl sonra doğduğu topraklara geri dönen Horiepiskopos Şemun Bagandi, Arbo’nun yeniden doğuşunun, diasporadaki Süryaniler için nasıl bir umuda dönüştüğünü anlatıyor.
20 Kasım 2025
Diyarbakır Surp Sarkis Kilisesi'nin onarımı için Büyükşehir Belediyesi ile protokol imzalandı
Diyarbakır Surp Giragos Ermeni Kilisesi Vakfı ile Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Sur ilçesinde yıkık durumda olan 510 yıllık tarihi Surp Sarkis Kilisesi’nin restore edilmesi amacıyla protokol imzaladı. Vakıf Başkan Yardımcısı Ohannes Gaffur Ohanyan gazetemize, protokol ile kilisenin restorasyonu için belediye tarafından 15 milyon TL yardım yapılacağı bilgisini verdi.
15 Kasım 2025
Maryam Şahinyan’ın körüklü kamerasıyla 60 yıllık portresi
Maryam Şahinyan, körüklü kamerasının ardında 60 yıl boyunca İstanbul’un yüzlerini, acılarını, umutlarını ve dönüşümünü belgeledi. Ermeni bir kadın olarak göçle, kayıpla ve yalnızlıkla örülü bir hayatın içinden ışıkla, sabırla ve incelikle binlerce hikâye yarattı. Her bir karesi yalnızca bir portre değil, Türkiye’nin çok katmanlı hafızasının siyah-beyaz aynası oldu. Türkiye’nin ilk kadın stüdyo fotoğrafçısı Maryam Şahinyan'ın hikâyesine uzanıyoruz.
15 Kasım 2025
Rıfat Bali: Varlık Vergisi toplumsal kıskançlığın yasalaşmış hâliydi
11 Kasım 1942 tarihinde, Varlık Vergisi adıyla çıkarılan yasayla binlerce Hıristiyan ve Musevi’nin hayatı, mülkü ve umudu elinden alındı. 83 yıl önce çıkarılan kanunu Agos’a değerlendiren tarihçi ve yazar Rıfat Bali, “İkinci sınıf vatandaş oldukları kanaatini perçinledi. Devletin yaptığı hatayı kabul edip özür dilemesi ve tazminde bulunması gerekir. Türkiye’de bu yapılmadı” dedi.
12 Kasım 2025
İskenderun’un 1947’den bu yana toplumsal belleği dijital ortama taşınıyor
1947’den bu yana bölgenin siyasal, toplumsal ve kültürel yaşamına tanıklık eden İskenderun Gazetesi’nin arşivi dijital ortama taşınıyor. Antakya Rum Ortodoks toplumu ve Antakya tarihi üzerine çalışmalarıyla bilinen Nehna inisiyatifinin yürüttüğü çalışma, yalnızca gazete arşivini değil, Antakya’nın çok kültürlü hafızasını da geleceğe aktarıyor. Nehna’dan Can Terbiyeli, projelerini Agos’a anlattı.
9 Kasım 2025
İstanbul’un altı semtinde “Ayak İzleri” ile Yahudi yaşamından tanıklıklar
Sinagoglardan okullara, sokaklardan yazlık Adalar’a…İstanbul’un altı semtinde, bir zamanlar canlı bir hayatı olan Yahudi toplumunun mekânları, hikâyeleri ve hatıraları yeniden görünür kılınıyor. Rubi Asa ve FOCUS GRUP, “Ayak İzleri – Footsteps” çalışması ile kaybolmaya yüz tutan kültürel mirası hafızaya geri çağırıyor.
8 Kasım 2025
Bethkustanlı Yakup Akyüz THY’de ilk Süryani pilot adayı
Midyat’ın Bethkustan Mahallesi’nden Yakup Akyüz, Türk Hava Yolları’nda ilk Süryani pilot adayı olarak tarihe geçti. Çocukluk hâyâlini gerçekleştiren 24 yaşındaki Akyüz, “Hırsla ve azimle çalışın, umudunuzu hiç kaybetmeyin. Ben yaptıysam siz de yaparsınız” diyerek Süryani gençlere ilham veriyor.
2 Kasım 2025
Unutulmaya direnen Süryanicenin sesleri: Zahrire d’Bahra’dan Sabro’ya
Zahrire d’Bahra, 1 Kasım 1849’da Urmiye’de Süryanice basının ilk ışığı oldu. Soykırımlar, yasaklar ve hafızasızlaştırma politikalarına rağmen Süryanice, Zahrire d’Bahra’nın mirasından Gazete Sabro’ya hayatta kalmayı başardı. Süryani halkının “umudu” olan Sabro, yüzyıllar öncesinin “Işık Hüzmeleri”ni günümüz okuruna taşıyor. Gazete Sabro Genel Yayın Yönetmeni David Vergili ile Süryani basın tarihine dair konuştuk.
1 Kasım 2025
Tarsus, Adana ve Hatay’da bir asır sonra Rum Ortodoks Metropolitliği kurulacak
Patrik Vekili Archimandrite Pavlus Orduluoğlu, Antakya ve Tüm Doğu Rum Patriği 10. Yuhanna’nın riyasetinde, 13 Ekim’de toplanan Kutsal Antakya Kilisesi Sen Sinod Meclisi üyelerinin aldığı kararla, Tarsus, Adana ve Hatay bölgelerine Metropolit olarak atanacak. 100 yıl sonra yeniden Metropolitlik kurulmasına dair verilen tarihi kararın ayrıntılarını Antakya Rum Ortodoks Kilisesi Vakfı Başkanı Fadi Hurigil’den dinledik.
23 Ekim 2025
Üç ayaklı hafıza: YAMBOL’UN İZ-İNDE
Göç ve kimliğin izleri, inançla birlikte dönüşen mekânlar ve her köşede saklı kalan hikâyeler… “YAMBOL’UN İZ-İNDE”, bir sinagogun tarihsel, kültürel ve duygusal katmanlarını görünür kılıyor. Belleğin izini süren sergi ve etkinlikler, geçmişle bugünü, mimariyle müziği, hatırlamakla unutmak arasındaki ince çizgide buluşturuyor. Kültürel Mirası Koruma Derneği’nin Bienal Paralel Etkinlikleri ajandasında yer aldığı “YAMBOL’UN İZ-İNDE” projesini, derneğin başkanı Renan Koen ile küratör ve mimar Hayim Beraha’dan dinledik.
19 Ekim 2025
Bir fotoğrafın peşinden 18 Süryaninin göç hikâyesi: EnstANtane
Şırnak İdil’de, 18 Süryani gencin yer aldığı 40 yıllık bir fotoğraf, göçün, hasretin ve aidiyetin izini süren “EnstANtane” belgeselinin kapısını aralıyor. Süryani toplumunun göçle savrulan hikâyelerine, geride kalanların sessizliğine ve gidilen yerlerdeki kimlik mücadelesine ışık tutan belgeselin yapımcısı Özcan Geçer ile konuştuk. Film, 12 Ekim Pazar günü “KırılgAN” adlı proje kapsamında, Yeşilköy Mor Efrem Süryani Kadim Kilisesi’nde izleyicilerle buluşacak.
9 Ekim 2025
212 Photopraphy İstanbul bu yıl ‘sınırları’ zorluyor
Bir festival, onlarca mekân ve yüzlerce hikâye. Sovyet otobüs duraklarından Latin Katolik Mezarlığı’na, 212 Photopraphy İstanbul’un hem fiziksel hem de metaforik “sınırları” zorlayan sergilerinde gezindik.
5 Ekim 2025
Avrupa Süryaniler Birliği’nden İsviçre Parlamentosu’nda Sayfo Konferansı
İsviçre Parlamentosu’nda 17 Eylül’de Sayfo Süryani Soykırımı’nın tanınması için konferans düzenleyen Avrupa Süryaniler Birliği’nin Eş Genel Başkanı Tony Vergili, “Parlamenterlerin büyük bir çoğunluğu, Sayfo’nun İsviçre Parlamentosu’nda kabul edilmesinden yana tavır sergiledi. Ancak bazı üyelerde dış politika dengelerinden dolayı çekimserlik dikkat çekiyordu. Şimdi bütün partiler ve parlamenterlerle birebir görüşmeler yapacağız. Sayfo bütün dünya, özellikle de Türkiye tarafından kabul edilene kadar mücadelemiz devam edecek. Bu kabul gerçekleştiğinde, belki halkımız bu korku ve travmadan biraz da olsa kurtulabilir” dedi.
25 Eylül 2025
Duvarların ardından “Güç ve Sürgün”: 30 yıllık tutsaklıkta umudu resmediyorlar
Zorla yerinden edilmenin, göçün ve sürgünün izlerini tutsakların kaleminden, fırçasından ve objektifinden aktaran “Göç ve Sürgün” sergisi, “içerdeki” ve “dışardaki” 100 ismin üretimlerini 12 Eylül’ün karanlığında bir araya getiriyor. Fotoğrafçı Özcan Yaman, 22 Eylül’e kadar Karşı Sanat’ta gezilebilecek olan sergiyi, “30 yıl hapiste yatmalarına rağmen bu umudu hala resmedebiliyorlar. Derdimiz, içerinin sesini dışarıya, dışarının sesini de içeriye duyurmak ve birbirlerini kuvvetlendirebilmelerini sağlamak” sözleriyle anlatıyor.
18 Eylül 2025
“Ümit Tepesi”, 6-7 Eylül Pogromu’nun 70. yılında izleyiciyle buluşuyor
“Heybeliada Ruhban Okulu” kitabından aldığı ilhamla çekimlerini yapan belgesel fotoğrafçısı, sinema yönetmeni ve yazar Alberto Modiano imzalı “Ümit Tepesi” belgeseli, 6-7 Eylül Pogromu’nun 70. yılında Parma Beyoğlu’nda gösterilecek. Modiano ile 1964 Sürgünü ve 6-7 Eylül Pogromu’nu da konu alan film ile ilgili sohbet ettik.
4 Eylül 2025
Yıkıntılar arasında inançlar (3)
Kiliselerin 2023 depreminde ağır hasar aldığı Adıyaman, Malatya, Elazığ ve Diyarbakır’daki Hıristiyan halklar, umutla ibadethanelerinin onarılmasını bekliyor. Yazı dizimizin üçüncü ve son bölümünde, Süryani, Keldani, Ermeni ve Protestanların, mutfaktan kilise ya da odadan şapelde ibadet etseler de yeniden kiliselerine kavuşma arzularını dinliyoruz.
31 Ağustos 2025
Mucizelerle dolu Mor Gabriel'i horiepiskopos Gabriel Aktaş anlatıyor
594-668 arasında yaşamış, manastırın altın çağını yaşatmış, üç ölüyü dirilttiğine inanılan ve Süryani halkı için büyük bir öneme sahip olan Mor Gabriel, her yıl 31 Ağustos’ta anılıyor. Mucizeleri ve bereketiyle tarihte iz bırakan Mor Gabriel’in hikâyesini Süryani horiepiskopos Gabriel Aktaş’tan dinliyoruz.
28 Ağustos 2025
Yıkıntılar arasında inançlar (2)
Hatay’da 2023 depreminin ardından neredeyse tamamı yıkılan Hıristiyan topluluklara ait kiliselerin enkazı hâlâ kaldırılmamış durumda. Ayinlerini enkaz hâlindeki kiliselerinin önünde yapan Hıristiyanlar, ne vakıflarının ne de patrikhanelerinin restorasyon için bütçelerinin olduğunu söylüyor. Umutları baki: Kilisemiz onarılsın, cemaatimiz ibadetini edebilsin.
22 Ağustos 2025
Yıkıntılar arasında inançlar (1)
Yıkım, göç ve can kayıplarıyla Türkiye’deki Hıristiyan halkları da derinden etkileyen 2023 depreminin ardından, bölgedeki dini ve kültürel miras yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Hıristiyanlar ve Museviler, binlerce yıldır yaşatmaya çalıştıkları inanç ve ibadetlerini, ağır hasar alan kilise ve sinagoglarda sürdürüyor. Dosyamızın ilk bölümünde, Hatay ilçelerindeki yıkım sonrası bütçe yetersizliği nedeniyle onarılmayı bekleyen, halkların belleği, inancı, kimliği ve ortak geçmişini taşıyan kiliseler ile sinagogun durumunu aktarıyoruz.
16 Ağustos 2025
Bulgaristan’dan Balat’a “Yanbol’un Işığı”: ‘Unutulmuş odalar’da saklı bir hazine
Balat’ta kullanılabilen iki sinagogdan biri olan Yanbol’un içerisinde unutulan bir odada gerçekleştirilen onarım çalışmaları esnasında, Bizans’tan bugüne varan saklı bir hazine keşfedildi. Büyük çoğunluğu, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarına tarihlenen objeler, “Yanbol’un Işığı - Luz De Yanbol” ismiyle Temmuz itibarıyla sinagogda sergileniyor. 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi Müdürü ve “Yanbol’un Işığı” küratörü Nisya İşman Allovi, “Koleksiyonda yer alanların her biri, sadece ritüel değil aynı zamanda kültürel hafıza açısından da çok kıymetli” diyor.
10 Ağustos 2025
Süryanilerin direniş ve matem günü: Simele’nin mirası yankılanmaya devam ediyor
4-5 Ağustos 1933’te, Irak’ın Simele kentinde 5 bin Asuri-Süryani katledildi. Süryaniler için matem günü olarak kabul edilen 7 Ağustos’ta, her yıl katledilenler anılıyor. Katliamın 92’nci yılında, bölgedeki Süryanilerin özerklik talebinin yok sayıldığını söyleyen Süryani araştırmacı Dr. Aziz Emmanuel Zebari, “Bu gün, yaşanan acıların yanı sıra direnişin ve adalet talebinin de ciddi bir hatırlatıcısı. Katliam, hem tarihî bir yara hem de tanınma, haklar ve güvenlik mücadelesinde bir dayanışma noktası olmaya devam ediyor” dedi.
6 Ağustos 2025
Ninova Ovası Soykırımı’nın 12. yılında Süryaniler: Özerklik hakkımız ve soykırım tanınmalı
Süryaniler her yıl 4 Ağustos’ta, IŞİD’in 2014’te gerçekleştirdiği Ninova Ovası Soykırımı’nı anıyor. Soykırımın 12. yılında Agos’a konuşan Bethnahrin Yurtseverler Birliği Başkanı Joseph Saliwa, “Yeni soykırımlar yaşanmadan, Ninova Ovası’nda kalan son izler ve Hıristiyanlar korunmalı, güvenli bir bölgeye dönüştürülmeli” dedi.
2 Ağustos 2025
Emine Ocak’ın oğlu: Son kaybımızı buluncaya kadar mücadelesini sürdüreceğiz
1995 yılında gözaltına alındıktan sonra işkenceyle öldürülen oğlu Hasan Ocak için adalet talebiyle Cumartesi Anneleri hareketini başlatan Emine Ocak, 22 Temmuz’da yaşamını yitirdi. “Yaşamı hep mücadelenin içinde geçti” diyen oğlu Hüseyin Ocak, “Annemize ve annelere sözümüz var, onların bıraktığı yerde, son gözaltındaki kayıplarımız buluncaya kadar onun mücadelesini devam ettireceğiz. Annem hiçbir zaman vazgeçmedi bu mücadeleden, biz de vazgeçmiyoruz” şeklinde konuşuyor.
31 Temmuz 2025
Serdar Korucu’dan yeni kitap: "Bu Yas Bitmez’, kimse bizi unutmamalı"
Gazeteci Serdar Korucu’nun, 2015-16 yıllarında yedi şehirdeki sokağa çıkma yasakları döneminde yaşananları, yakınlarını kaybedenlerin anlatımlarını kayda geçirerek hazırladığı “Bu Yas Bitmez” isimli kitabı okuyucuyla buluştu. “Onların cezasızlık karşısındaki mücadeleleri ve adalet taleplerinin altını çizdik” diyen Korucu, kitabını Selamet Yeşilmen’in eşi Abdurrahim Yeşilmen'in şu sözleriyle özetliyor: “Bizi unutmamaları lazım, kimse bizi unutmamalı, bu herkesin başına gelebilir.”
25 Temmuz 2025
Süryani dağlarının esintisiyle üç kadının emeğinden: İzla Cafe
İzla Cafe, Turabdin’de Süryani kadınlarının üretkenliğini, köklü yemek kültürünü ve dayanışmasını yaşatan üç Süryani kız kardeşin emeğiyle Haziran ayında açıldı. Kafeye emek veren kardeşlerden Songül Özgün Gürkan, “Bu kafe, kadın dayanışmasının kalbinden doğdu. Bir yandan bu toprakların kadim dağlarından biri olan İzla Dağı'na bir gönderme yaparken, diğer yandan ablamızın adını, anısını, mücadelesini ve insanlara kattığı umudu bu isimle yaşatıyoruz. Midyat’ta bir halkın ruhunu, kokusunu ve tatlarını hissetmek isteyen herkesi İzla Cafe’ye bekliyoruz” diyor.
20 Temmuz 2025
Anadilde eğitim mücadelesi: Lukas Aktaş’ın Süryanice yolculuğu…
Turabdin’in Bethkustan köyünde, anadilini ailesinden öğrenen Lukas Aktaş, Süryaniceyi yalnızca bir dil değil, “bir direniş, bir hatırlayış, bir umut” olarak anlatıyor. Çocukluğunda Süryaniceye sarılan Aktaş, bu yıl Artuklu Üniversitesi ve Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü birincisi oldu. Aktaş, “Bu dil olmadan dualarımız eksik kalır, hikâyelerimiz anlaşılmaz hale gelir, hatta mezar taşlarımız bile sessizleşir. Kendi hayatımda eksikliğini derinden hissettiğim Süryanice eğitimi, ileride başkaları için erişilebilir kılmak en büyük hedeflerimden biri” diyor.
19 Temmuz 2025
Sivas’taki Surp Minas Kilisesi ve mezarlığı harap halde
1915 öncesine kadar Ermeni yerleşimi olan Sivas’ın Zara ilçesindeki Alakilise köyünde bulunan ve 13’üncü yüzyılda inşa edilen tarihi Surp Minas Kilisesi’nin mezarlığı, tahrip edildi. Kiliseyi ziyaret ettikten sonra gözlemlerini gazetemiz ile paylaşan bir okuyucumuz, “Kilisenin aşağısında, genişçe bir alanda ortaya saçılmış kemikler olduğunu gördük. Görüntü çok kötüydü. Bu tahribata karşı bir şeyler yapılmasını umut ediyoruz” dedi.
10 Temmuz 2025
Kültür Bakanlığı hâlâ sessiz: Bin yıllık Ani Katedrali, cami olarak mı ziyarete açılacak?
Ermeni tarihinin en önemli merkezlerinden olan Ani'deki Ani Katedrali, restore ediliyor. Anadolu Ajansı 3 Temmuz’da geçtiği haberde, “Anadolu'da ilk cuma namazının kılındığı Ani'deki ‘fetih camisi’ restore ediliyor” başlığını kullandı. Haberde röportaj yapılan Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, “Çalışmaların tamamlanmasıyla caminin ziyarete açılacağını” söyledi. Haberin bu şekilde servis edilmesi katedralin cami olarak ziyarete açılması yönünde bir düşünce olduğunu akıllara getirdi. Haber gerek Türkiye’de, gerek Ermenistan’da tartışma ve soru işaretleri yarattı. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı envanterinde yapı “Ani Katedrali” olarak geçiyor. Bakanlık konuyla ilgili resmi bir açıklama yapmadı. Yüksek Mimar ve Restorasyon Uzmanı Yavuz Özkaya da “Bakanlık resmi bir bilgilendirme yapmadı. Katedralin bir camiye dönüştürüldüğüne dair yapıda herhangi bir iz, bilgi, değişim, eklenti, vb. bulunmamakta” dedi ve Ani’nin 2016’da UNESCO Dünya Miras Alanı olarak ilan edildiğine dikkat çekti.
10 Temmuz 2025
"Şam’daki kilise saldırısını IŞİD değil, köktenci Sünni grup üstlendi"
Şam’da 22 Haziran’daki Mar İlyas Kilisesi’ne düzenlenen saldırıyı değerlendiren Bethnahrin Ulusal Konseyi Suriye temsilcisi Echoue Gouriye, “Bir ay önce, Levant Ulusal Konseyi temsilcileri, HTŞ’ye bağlı gruplar olduğunu düşündüğümüz kişilerce tehdit edildi. Tehdit ile kilise saldırısını birbirinden ayrı tutmuyoruz ve bir ‘tesadüf’ olduğunu düşünmüyoruz. IŞİD, bu saldırıyı üstlenmedi. Aksine köktenci Sünni bir grup üstlendi. Suriye Geçiş Hükümeti, Hıristiyan halklara güvence vermek için gerekli önlemleri almalı” dedi.
3 Temmuz 2025
5 yıldır kayıp olan Hurmüz Diril’in kızı: Adalet talebimizin karşılanması acil bir gereklilik
Şırnak’ın Mehre köyünde, 7 Ocak 2020'de kayboldukları düşünülen Keldani çiftten Şimuni Diril, 17 Mart’ta çocukları tarafından öldürülmüş olarak bulundu. Bugün 76 yaşına giren Hurmüz Diril’den ise 5 yıldır hâlâ bir haber alınamıyor. Kızı Gülcan Diril Üzümcü, “Babamın yaşı 71 olarak kaldı. Bu bir cinayet ve babam kayıp. Normalleştirilmesini kabul etmiyorum. Süryaniler-Keldaniler olarak adalet talebimizin karşılanması bir lütuf değil, acil bir gerekliliktir” dedi.
1 Temmuz 2025

Abone Ol!

Agos'a abone olarak destek olabilirsiniz. Abone ol, hediye et, askıya abonelik bırak.

Agos'u Sosyal Medyada Takip Edin

  1. Instagram
  2. Twitter
  3. Facebook
Sayfa Başına Git