Pınar Yıldız’ın ‘Kayıp Hafızanın İzinde: Sinemada Geçmişle Yüzleşme, Yas ve İnkâr’ başlıklı kitabı Metis Yayınları’ndan çıktı. Halen Almanya’da Berlin Frei Üniversi-tesi’nde, sinema, toplumsal cinsiyet, göç ve hafıza alanlarında çalışmalarını sürdüren Dr. Pınar Yıldız ile kitabından yola çıkarak, ‘Kesik’, ‘Ararat’, ‘Saroyan Ülkesi’ gibi sinema yapıtları üzerinden geçmişle yüzleşme konusunda konuştuk.

Araştırmacı Mahsuni Gül, devlet arşivlerinden yine ilginç bir belge çıkardı. Türkiye Ermenileri Patriği Karekin Haçaduryan’ın 6-7 Eylül 1955 pogromu sonrasında 1958 yılında Başbakan Adnan Menderes’e yazdığı mektup, gayrimüslimlere yönelik baskı ortamının sürdüğünü gösteriyor.

Dr. Ümit Kartoğlu, 2001-2018 yılları arasında Dünya Sağlık Örgütü’nün Cenevre’deki Genel Merkezi’nde aşı kalitesi ile ilgili danışman olarak görev yaptı. Halk Sağlığı Uzmanı olan Dr. Kartoğlu, Türkiye’de sağlık sisteminde her kademede çalışmış olmasının yanı sıra uluslararası anlamda da çok önemli bir tecrübeye sahip. Dr. Kartoğlu’nun ‘Pandemiden Bir Çıkış Stratejisi Olarak Aşı’ adlı makalesi bu hafta İletişim Yayınları’ndan çıkan, ‘Pandeminin Düşürdüğü Maskeler’ başlıklı derlemede yer aldı. Dr. Kartoğlu ile pandemiyle ilgili aşı tartışmalarını ve 1 Mart’ta alınan ‘önlemlerin gevşetilmesi’ kararlarını konuştuk.

Hüsnü Gürbey ve Mahsuni Gül, 83 yıldır devlet arşivinde bulunan çok ilginç bir belgeye ulaştı. 1937 sonlarında, B.G. Karapetyan isimli bir Harputlu Ermeni, Atatürk’e bir mektup yazmış. Karapetyan mektubunda 1909'dan 1915'e Ermeniler'in başına gelenlere dair gelişmeleri sıralıyor, bunların analizini yapıyor ve Türkiye için tüm halkların özgürlük taleplerine yanıt verecek yeni bir yapı öneriyor.

Hrant Dink Vakfı’nın 2016’da başlattığı Batı Ermenicesi Programı’nda 2021 bahar dönemi sürüyor. 21 Şubat Dünya Anadili Günü vesilesiyle, programın katılımcılarına, Batı Ermenicesi öğrenmek istemelerinin nedenlerini, dili öğrenirken karşılaştıkları sorunları ve geliştirdikleri çözümleri sorduk. Geçen hafta başladığımız dosyanın ikinci bölümünü yayımlıyoruz.

Gazeteci, yazar Korhan Atay’ın, Sabiha ve Zekeriya Sertel’in yaşam öykülerini ve mücadelelerini anlattığı ‘Serteller’ kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı. Sabiha ve Zekeriya Sertel çifti, 1911-1978 yılları arasında hemen hepsi çok satan dergi ve gazeteler çıkardı, pek çok kitap yazdı. Aram Pehlivanyan, Hayk Açıkgöz, Sona ve Vartan İhmalyan gibi pek çok Ermeni komünistle de yolları kesişen Serteller, yakın tarihin en önemli tanıkları arasında yer aldılar. Korhan Atay ile kitabından yola çıkarak Sabiha ve Zekeriya Sertel çiftiyle ilgili bilinmeyenleri ya da az bilinenleri konuştuk.

Hrant Dink Vakfı’nın 2016’da, Gülbenkyan Vakfı ortaklığıyla başlattığı Batı Ermenicesi Çalışmaları, çok çeşitli kesimlerden, farklı ülkeler, meslekler ve yaş gruplarından katılımcıların yoğun ilgisiyle devam ediyor. Pandemi nedeniyle geçen yıl çevrimiçi ortama aktarılan çalışmalarda 2021 bahar dönemi geçen ayın sonunda başladı; 15 Mart’ta ise Ermenice konuşma atölyeleri başlıyor. Bu çalışmaların katılımcılarından Ayşenur Kolivar, Agos için, diğer katılımcılara, Batı Ermenicesi öğrenmek istemelerinin nedenlerini, dil öğrenme sürecinde neler yaşadıklarını, karşılaştıkları sorunları ve geliştirdikleri çözümleri sordu. Aldığı yanıtları, 21 Şubat Dünya Anadili Günü vesilesiyle bu hafta başladığımız ve önümüzdeki sayıda devam edeceğimiz bu dosyada bulacaksınız.

Mektuptan, Hamidiye Alayları mensubu Haydaran Aşireti’nin, Abdülhamit döneminin sağladığı yasal soygun ve şiddet izinlerinden kaynaklanan güçle, bölgelerindeki Ermenileri topraklarını terke zorlayarak, Erciş, Patnos ve Adilcevaz gibi geniş bir coğrafyada Ermenilerin arazilerini gasp etmiş olduklarını anlıyoruz.

Lerna Ekmekçioğlu’nun ‘Bir Milleti Diriltmek (1919-1933): Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Türkiye’de Ermeniliğin Yeniden İnşası’ başlıklı kitabı Aras Yayınları’ndan çıktı. Ekmekçioğlu, kitabında, I. Dünya Savaşı sonrasında işgal altındaki İstanbul’da hayatta kalan Ermenileri mercek altına alarak Ermenilerin hangi siyasi, ekonomik ve toplumsal adımlarla kendini yeniden inşa etmeye çalıştığını, bu süreçte toplumsal cinsiyet rollerinin hangi şekillerde yeniden üretildiğini araştırıyor. Kitabın odağında ise dönemin kadın hareketinin önde gelen isimlerinden Hayganuş Mark tarafından 1919-1933 arasında aralıksız olarak yayımlanan ve birçok feministin yazılar kaleme aldığı kadın dergisi ‘Hay gin’ var. Ekmekçioğlu ile kitabından yola çıkarak Ermeni feministlerin yüz yıllık serüvenini konuştuk.

Gazeteci-yazar Serdar Korucu’nun iki yeni kitabı, ‘Sancak Düştü: İskenderun Sancağı’ndan Hatay’a Ermeni Meselesi’ ve ‘Ahalinin Gidişi: Musa Dağ 1939’ Aras Yayıncılık’tan çıktı. Korucu ile kitaplarından yola çıkarak, dünden bugüne Antakya Ermenilerini konuştuk.

Araştırmacı yazar ve hukukçu Orhan Gazi Ertekin’in derlediği ‘Maraş Katliamı: Vahşet, Direniş ve İşkence’ adlı kitap Dipnot Yayınları’ndan çıktı. Ertekin’le kitabından yola çıkarak, Türkiye’de ‘kurucu suç’ ve ‘yüzleşme’ üzerine bir söyleşi yaptık.