Պատմաբան եւ լրագրող Վիգէն Չըթըրեան հեղինակած է նոր գիրք մը, որը նիւթ կ՚առնէ հարիւր տարուան համաշխարհային քաղաքականութիւնը, ակադէմական հետազօտութիւնները, Քրտական հարցը, թուրք եւ հայ հասարակութիւնները։ «Բաց Վէրքեր։ Հայեր, Թուրքեր եւ դար մը ցեղասպանութիւն» հատորը կը կեդրոնանայ յետ-ցեղասպանութիւն ժամանակաշրջանին, եւ Հրանդ Տինքի սպանութեան կը վերաբերի որպէս կարեւոր անկիւնադարձ մը։

Պիտի շարունակէի խօսքս «Ոսկէ Ծիրան»ի մասին, սակայն 6-րդ համահայկական խաղերը ստիպում են փոխել մտայնութիւնս եւ անդրադառնալ այս չափազանց կարեւոր իրադարձութեանը, որն աւելին է քան միջոցառում, աւելին է, քան խաղեր, աւելին է, քան հիւրընկալութիւն եւ միասնութիւն։ Թւում է, թէ զգացական շրջանը վաղուց անցել էինք, երբ հայերը մէկտեղուեցին համաժողովի 2002-ին, իսկ մինչ այդ 1999-ին առաջին անգամ անցկացրեցին համահայկական խաղերը։

Պէլկիոյ խորհրդարանը ընդունեց Հայոց ցեղասպանութիւնը պաշտօնապէս ճանչցող բանաձեւը։ 23 Յուլիսին կայացող նիստի ընթացքին 124 պատգամաւորներ կողմ քուէարկեցին, իսկ 8 դէմ։

1999-ին առաջին անգամ երկամեայ հերթականութեամբ կայացող Համահայկական խաղերը 2007-էն ետք սկսան չորսամեայ հերթականութեամբ կազմակերպուիլ։ Այս տարի վեցերորդ անգամ կայացող Ողիմպիականին մասնակցութիւնը զգալիօրէն բարձր է բաղդատմամբ նախորդ խաղերուն։ Նախապէս միայն Իսթանպուլի անունով մասնակցող թուրքիացի խումբերը այս տարի աւելի զանազանութիւն կը ներկայացնեն։

Իսլամաց(ու)ած հայերու նիւթով ամենածաւալուն գիտական ժողովը կայացած էր 2-4 Նոյեմբեր 2013 թուին, Իսթանպուլի Պողազիչի համալսարանին մէջ, Հրանդ Տինք Հիմնարկի նախաձեռնութեամբ։ Այս գործընթացին մէջ Հրանդ Տինք հիմնարկին աջակցած էին Մալաթիոյ Հայոց Հայրենակցական Միութիւնը, Պողազիչի համալսարանի պատմութեան բաժինը, Օլոֆ Փալմէ միջազգային կեդրոնը, Ֆրէտրիխ Էպէրթ եւ Քրէսթ հիմնադրամները։

Դժուարացանք կողմնորոշուիլ, քանի որ նամակաբերին յանձնած պահարանին վրայ գրուած էր «Սարգիս Սերովբեան», բայց երբ կարդացինք պահարանի վրայ գրուած «Բանտարկեալի նամակ՝ ստուգուած է» ծանօթագրութիւնը համարձակեցանք բանալու եւ տեսանք որ մեր սիրելի երէց եղբօր՝ սիրելի Սարգիս Սերովբեանին անհամար բարեկամներէն մէկը լսելով Սերովբեանի կորուստը, ուզած էր մեր ցաւը կիսել։ Մենք ալ այդ նոյն նամակը կը բաժնենք «Ակօս»ի ընթերցողներուն հետ։

Հայոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան 100-ամեակն է։ Հա­մայն հա­յու­թիւնը միաձայն իր բո­ղոքը կ՚ար­տա­յայ­տէ առ Թուրքիա, պա­հան­ջե­լով կա­տարո­ւած ոճի­րի ճա­նաչումն ու հա­տու­ցումը։ Ան­շուշտ իւ­րա­քան­չիւր գա­ղութ իրեն յա­տուկ ձե­ւով կ՚ոգե­կոչէ 100-ամեակը, տար­բեր մի­ջոցա­ռումներ կազ­մա­կեր­պե­լով. հո­գեհանգստեան պաշ­տօն, քայ­լարշաւ, բո­ղոքի ցոյց, մշա­կու­թա­յին ձեռ­նարկ, եւայլն։ Այս ծի­րին մէջ, Մե­ծի Տանն Կի­լիկիոյ Կա­թողի­կոսու­թիւնը ինքն ալ ու­նէր պատ­կա­ռելի մի­ջոցա­ռումնե­րու իր ցան­կը Լի­բանա­նի մէջ, որոնց անդրա­դառ­նալ կա­րելի չէ միայն այս կարճ գրու­թեամբ։ Բայց մաս­նա­ւոր ու­շադրու­թեան կ՚ու­զեմ յանձնել այս ձեռ­նարկնե­րու շղթա­յին մէկ օղա­կը կազ­մող՝ Լի­բանա­նի Ժը­պէյլ քա­ղաքին մէջ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան Որ­բե­րու Թան­գա­րանը, որուն բա­ցու­մը կա­տարո­ւեցաւ Շա­բաթ 18 Յու­լիս 2015-ին։

Այս շաբաթ «Ակօս»ի երեք էջերը կը զբաղեցնեն Մուսթաֆա Քէմալի հոգեզաւակ Սապիհա Կէօքչէնի տոհմածառը, ծանօթ գրող Ալէվ Էրի յայտնաբերելու ոդիսականը։ Սոյն գրութեան համառօտուած տարբերակը կը ներկայացնենք հայերէն էջերու ընթերցողներուն։

Անցեալին դէպի Հայաստան զբօսաշրջութեան անցուդարձերուն համար խորհուրդ կը տրուէր աշ­նան ամիս­նե­րը։ Հայ­րե­նի եր­կի­րը հետզհե­տէ ձեր­բա­զատուած է եղա­նակա­յին այդ սահ­մա­նու­մէն եւ կա­րելի է ըսել որ տա­րուայ բո­լոր ամիս­նե­րը ձեռնտու են Հա­յաս­տան այ­ցե­լելու հա­մար։ Այս ար­դիւնքը կա­րելի եղաւ շնոր­հիւ լաւ կազ­մա­կեր­պուած մի­ջոցա­ռումնե­րու։

20 Յու­­լիս Եր­­կուշաբ­­թի օր ցե­­րեկուայ ժա­­մերուն բո­­վան­­դակ Թուրքիան ցնցուեցաւ Ուրֆա­­­յի Սու­­­րուչ գա­­­ւառէն հաս­­­նող զան­­­գուածա­­­յին սպան­­­դի մը լու­­­րով։ Սո­­­սեալիստ Երի­­­տասարդնե­­­րու Միու­­­թեան ան­­­դամ շուրջ 300 ու­­­սա­­­­­­­նող­­­ներ պա­­­տերազ­­­մով կոր­­­ծա­­­­­­­նած Քո­­­պանիի վե­­­րաշի­­­նու­­­թեան մաս­­­նակցե­­­լու հա­­­մար Թուրքիոյ զա­­­նազան քա­­­ղաք­­­նե­­­­­­­րէն ճամ­­­բայ ելած եւ Սու­­­րուչ հա­­­սած էին։ Իրենց հետ ու­­­նէին մա­­­նուկնե­­­րը ու­­­րա­­­­­­­խաց­­­նե­­­­­­­լու հա­­­մար հա­­­ւաքած խա­­­ղալիք­­­ներ, գու­­­նա­­­­­­­զարդ գիր­­­քեր, գու­­­նա­­­­­­­ւոր մա­­­տիտ­­­ներ, ջրա­­­ներ­­­կեր եւ այլ գրե­­­նական պի­­­տոյք։

Բնաւ մտե­­րիմ չեմ եղած մեծ հօրս, Իս­­մա­­­յիլին հետ։ Ինք մա­­հացած էր, երբ տա­­կաւին միջ­­նա­­­կարգ վար­­ժա­­­րան կը յա­­ճախէի։ Ինք իս­­կա­­­կան իս­­լամ մըն էր Մեր­­սի­­­նէն եւ խիստ հայր մը։ Ան­­կեղծօ­­րէն, չէի սի­­րեր զինք մեծ­­նա­­­լու ըն­­թացքիս, քա­­նի որ կա­­րեկ­­ցութեան եւ զո­­ւար­­ճութեան պա­­կաս կը տես­­նէի իր մէջ։ Հայրս տա­­րիներ ետք ին­­ծի պատ­­մեց ամէն ինչ որ գի­­տէր մեծ հօրս մա­­սին, յատ­­կա­­­պէս որ ծնած էր Թո­­մար­­զա­­­յի մէջ, Կե­­սարիոյ մօտ, եւ երբ իր մայ­­րը վերստին ամուսնա­­ցած է, հե­­ռացած է Թո­­մար­­զա­­­յի իր տու­­նէն եւ եկած Մեր­­սին, երբ տա­­կաւին երա­­խայ էր։ Հայրս չէր թաքցներ իր կաս­­կա­­­ծը թէ Իս­­մա­­­յիլը հայ է ար­­մատնե­­րով –իր կեան­­քին պատ­­մութիւ­­նը պար­­զա­­­պէս տրա­­մաբա­­նական չէր։ Չեմ հե­­տեւած Իս­­մա­­­յիլի կեան­­քի պատ­­մութեան, լաւ յի­­շատակ­­ներ չու­­նիմ իր­­մէ, եւ նա­­խընտրած եմ հե­­տաքրքրու­­թիւնս եւ զգա­­ցական ներդրումս կեդ­­րո­­­նաց­­նել ըն­­տա­­­նիքիս աւե­­լի մտեր­­միկ մա­­սերուն վրայ։ Չէի գի­­տեր որ Հրանդ Տինք հիմ­­նարկի Մշա­­կու­­թա­­­յին ժա­­ռան­­գութեան նա­­խ

Հրանդ Տինք հիմ­նարկի Մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գութեան նա­խագի­ծը կը շա­րու­նա­կուի 2014-ի սկիզ­բէն ի վեր։ Այս տա­րի նո­րոգո­ւած ծրա­գիրով մը իր գոր­ծունէու­թիւնը շա­րու­նա­կող նա­խագի­ծը, Յու­նիս ամ­սո­ւան ըն­թացքին կա­տարած է այց մը Կե­սարիոյ նա­հանգ, որուն նպա­տակն էր տեղ­ւոյն վրայ սեր­տել, տե­ղագ­րել ու լու­սանկա­րել յու­նա­կան եւ հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գութիւ­նը։