Զղջումն

ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ

«Գեղեցիկ յան­գե­րը յա­ճախ կաղ

մտքե­րի հա­մար ծա­ռայում են

իբ­րեւ յե­նակ­ներ»։

Հ. Հայ­նէ։

Զղջու­մը յատ­կութիւնն է բարձր բա­րոյա­կանու­թեամբ օժ­տո­ւած ան­ձանց, որոնք բա­ւարար կամ­քի ուժ եւ կո­րով կ՚ու­նե­նան իրենց իսկ սխա­լը ճանչնալ, ըն­դունիլ եւ ետ քայլ ընել, երե­ւոյ­թը չէ­զոքաց­նե­լու հա­մար։

Տա­րօրի­նակ, մին­չեւ իսկ զար­մա­նալի կրնայ թո­ւիլ, որ ոմանք հա­մոզո­ւած են, թէ մեր ժո­ղովուրդը կամ հան­րութիւ­նը հե­ռու է միաբա­նու­թե­նէն, բայց ակ­նա­ռու է, որ հայ մա­մու­լի զգա­լի մա­սը միաձայն եւ հա­մասեռ է, մին­չեւ իսկ բա­ցառա­պէս միաս­նա­կան է մայր երկրի՝ ՀՀ իշ­խա­նու­թիւննե­րուն քար­կո­ծելու, նո­ւաս­տացնե­լու եւ աղ­տո­տելու հա­մար։ Չգի­տեմ թէ ին­չո՞ւ է այդպէս։ Ճիշդ է ըսո­ւած, թէ «Բարձրեալի ու­ղի­ները ան­հա­սանե­լի են»։

«Բաց նա­մակ հայ­կա­կան սփիւռքի ղե­կավա­րու­թեան» եր­կա­րաշունչ իր խմբագ­րա­կանով «Զար­թօնք»ը շատ տժգոյն երան­գով կը փոր­ձէ ներ­կա­յաց­նել, թէ ի՚նչ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ մեր աւե­տեաց եր­կին։ Կրկնա­կի ըն­թերցու­մով փոր­ձե­ցի հասկնալ գրու­թեան նպա­տակը, բայց զուր էր փնտռածս։ Մի քա­նի էջ բա­ռակոյ­տի մէջ կար ոչ սխալ մէկ նա­խադա­սու­թիւն՝ «Այն ինչ կը պա­տահի հայ­րե­նիքի մէջ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան բնա­կիչ­նե­րուն միայն վե­րաբե­րող ներրքին հարց մը չէ, այլ հա­մահայ­կա­կան...»։ Պարզ ու տար­րա­կան տրա­մաբա­նու­թեամբ, եթէ որե­ւէ հարց կամ խնդիր հա­մայ­նա­կան բնոյ­թի է, ապա բնա­կան է որ անոր լու­ծումն ու պա­տաս­խա­նատ­ւութիւ­նը եւս հան­րութեան հոգ­սե­րու մաս կազ­մեն։

Այդ կար­ծի­քի չէ բաց նա­մակի խմբա­գիրը եւ իրեն իրա­ւունք կը հա­մարէ առատ լու­տանքներ թա­փել «Սուտ ու պա­տիր խօս­քե­րէ խա­բուած populist» (Ս.Յ.) հայ­րե­նակից­նե­րու վրայ ընտրա­կան մեղ­սակցու­թիւն կը հա­մարէ եւ առի­թը յար­մար տես­նե­լով դար­ձեալ հրա­ժարա­կան կը պա­հան­ջէ։ Բո­լոր թիւ­րի­մացու­թիւննե­րը մէջ­բե­րել անի­մաստ, բայց ան­հասկա­նալի է թէ ին­չո՞ւ եւ ի՞նչ նպա­տակով յօ­դուա­ծագի­րը 44-օրեայ կո­րուստնե­րու քա­նակը յա­ւելու­մով կը ներ­կա­յաց­նէ 5000 մատ­ղաշ պա­տանի, մինչդեռ իրա­կանու­թիւնը այլ է։ Որո՞ւն հա­ճելի ըլ­լա­լու հա­մար կը յի­շուի մեր կո­րուստնե­րու մի եր­կար ցանկ, որ յայտնի է բո­լորին եւ բո­լորը կը ող­բան մեր ան­մեղ զո­հերու կո­րուստին։

Խօս­քի ազա­տու­թեան որե­ւէ տե­սակի սահ­մա­նափա­կու­մը չէ մեր նպա­տակը, մա­նաւանդ մա­մու­լի, քաւ լի­ցի, միայն թէ որե­ւէ խմբագ­րի բարձր բա­րոյա­կանու­թիւնը իր ներ­կա­յաց­րած նիւ­թե­րու վե­րաբե­րեալ չի կրնար ըլ­լալ մօ­տաւոր, այլ ստոյգ, որ յա­ճախ չի յար­գո­ւիր։

«Զար­թօնք»ի խմբա­գիրը մո­լեռանդ զգա­ցու­մով կ՚ապ­րի իշ­խա­նու­թիւն-եկե­ղեցի յա­րաբե­րու­թեան թոյլ եւ վսեմ վի­ճակը։ Ի դէպ լայն տեղ յատ­կա­ցուած էր թեր­թի մէջ Արա Գո­չու­նեանի աղիողորմ–լա­ցակու­մած գրու­թեան՝ ամա­նորի կա­թողի­կոսի պատ­գա­մը լսե­լու հա­ճոքէն զրկո­ւելու հա­մար, քան­զի մարդկա­յին տխմա­րու­թիւնը անեզր է եւ մի քա­նի օր առաջ՝ 17-2-24-ին մէկ այլ տխմար՝ ոմն Սերժ Սրա­պիոնեան, նոյն էջը զբա­ղեցու­ցած էր խա­չակ­րաց ար­շա­ւանք ձեռ­նարկող կո­չով, կա­թողի­կոսի մա­սին ծա­ւալո­ւած խօ­սակ­ցութիւննե­րուն դի­մակա­յելու, վստահ ըլ­լա­լով, որ եկե­ղեցին է հա­յու­թեան եւ երկրի փրկու­թեան վեր­ջին միակ յե­նասիւ­նը Աստծու կող­մէ ընտրո­ւած իր կուռքի ներ­կա­յու­թիւնով։

Բա­զում են նման բար­բա­ջանքներ գրող­նե­րը եւ են­թա­կայ չեն անար­գանքի, բայց երբ անոնք տեղ կը գտնեն 85-ամեայ թեր­թի էջե­րուն, անոնց հիմ­նա­կան թի­րախն է՝ հայ­րե­նի իշ­խա­նու­թեան լու­ծա­րու­մը։ Այդ տե­սակով բա­ւական յա­գեցած է թեր­թի խմբագ­րա­կանը, որ ճշմար­տութիւ­նը կեղ­ծի եւ սու­տը իրա­կանի հետ շա­ղախե­լով՝ էջեր կը լցնէ երկրի հիմ­քէն, դրօ­շէն ու խորհրդան­շա­նէն սկսեալ, անցնե­լով հայ դրա­մատու­նե­րու վա­ճառ­քին՝ ոչ աւել եւ ոչ պա­կաս ազե­րիական դրա­մագլխով ան­ձանց, Արա­րատը մե­րը լի­նելու-չլի­նելու փշոտ հար­ցին եւ չի մո­ռանար նշել Երե­ւանի շու­կա­յին թրքա­կան ապ­րանքնե­րու առ­կա­յու­թիւնը՝ առանց նշե­լու, որ վեր­ջինս գո­յու­թիւն ու­նի 30 տա­րի ի վեր։ Հայ­րե­նիքի հոգ­սե­րով հալ ու մաշ եղող խմբա­գիրը ար­դի կա­րեւո­րագոյն թե­ման կը հա­մարէ ար­դէն թնջուկ դար­ձած պատ­մութեան չա­րաբաս­տիկ դա­սագիր­քը, որ առիթ է իր հա­մար գո­ռալ՝ «Մեր հայ­րե­նիքի անար­ժան ղե­կավար ընտրո­ւած անձ»ը մեղ­սա­կից է գոր­ծե­լով օտար­նե­րու պա­հան­ջով։ Դժո­ւար է հարց չտալ, թէ ի՚նչ բա­րոյա­կան հի­մունքնե­րէն ել­նե­լով այդ խօս­քե­րու հե­ղինա­կը դա­տախա­զի իրա­ւունքով կը դա­տապար­տէ բո­լորին, մաս­նա­ւոր եռան­դով իշ­խա­նու­թեան։

Բա­զում են տա­րատե­սակ մե­ղադ­րանքնե­րը վե­րոն­շեալ բաց նա­մակի մէջ, ու հե­ղինա­կը որե­ւէ նշում չը­նէր իր տե­ղեկու­թիւննե­րու աղ­բիւրնե­րու մա­սին, որոնց հա­ւաս­տիու­թիւնը խիստ կաս­կա­ծելի է, իմա՚ հնա­րովի, որի վրայ է կա­ռու­ցո­ւած հե­ղինա­կի ողջ գա­ղափա­րախօ­սու­թիւնը, որ այլ բան չէ քան մո­լի ատե­լու­թիւն իր երկրի եւ ազ­գի նկատ­մամբ եւ շատ հե­ռու է կա­ռու­ցո­ղական քննա­դատու­թե­նէն, որու կա­րիքը ու­նինք։

Այնքան ոգե­ւորո­ւած ու գոհ է պա­րոն Սե­ւակը իր շա­րադ­րանքէն, որ կոչ կ՚ու­ղէ Ան­թի­լիաս եւ հա­մայն հայ­կա­կան հաս­տա­տու­թիւննե­րուն, խիստ կեր­պով հա­կազ­դել այն ամէն ին­չին, որ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ հայ­րե­նի երկրէ ներս։ Չեմ կար­ծեր, որ երբ իր կո­չը կ՚աւար­տէ գրե­թէ հրա­մանի տես­քով թէ՚ «Մենք խօսք ու­նինք ըսե­լիք եւ պի­տի ըսենք», կը նշա­նակէ, որ յանձնա­ռու են լիար­ժէք մաս­նա­կից դառ­նալ երկրի պա­հանջնե­րու հա­մապա­տաս­խան պար­տա­կանու­թիւննե­րուն, քան­զի որե­ւէ եր­կիր գե­ղեցիկ խօս­քե­րով չի սնո­ւիր։ Բա­նակը, դպրո­ցը, հի­ւան­դա­նոցը, մշա­կոյ­թը, պաշ­տօ­նեանե­րը, եր­թե­ւեկու­թիւնը եւ բո­լոր մեծ ու փոքր հաս­տա­տու­թիւննե­րը ամե­նօրեայ ծախ­սի կա­րօտ են եւ խօս­քի իրա­ւունք փնտռո­ղը, թող բա­րի ըլ­լայ իր մաս­նակցու­թիւնը բե­րել, նոյ­նիսկ եթէ ամէն ինչ կա­տարեալ չէ երկրին։

Ապաշ­խա­րելու եւ զղջու­մի շատ տեղ կայ ոմանց հա­մար։

(Սեն Ռա­ֆայէլ)