Yusuf Karş, fotoğrafla tarih yazdı
KÜLTÜR-SANAT SERVİSİ
Churchill’in purosunu ağzından aldı... Zorpozveren Einstein’in huysuzluklarından yaka silkti... Hemingway’in en mahsun halini yakaladı. Siyah beyaz kareleriyle tarih yazan, dünyanın en iyi porter fotoğrafçılarından biri olarak Kabul edilen Yusuf (Hovsep) Karş 12 Temmuz Cuma günü Boston’da yaşama gözlerini yumdu. Karş, aralarında Andy Warhol, Ernest Hemingway, Albert Einstein, Fidel Castro ve Audrey Hepburn’ün de bulunduğu pek çok önemli ismin fotoğrafçısı olarak tanınıyordu. 1941’de çektiği Churchill portresiyle ünlenen sanatçı, portreleriyle 20’nci yüzyılı adeta belgelemiştir.
Mardin’de doğdu...
Yusuf Karş 1908’de Mardin’de dünyaya geldi. Tehcirin ardından 14 yaşında, ailesiyle birlikte Suriye’ye sığındı. Çocukluk yıllarıyla ilgili konuşmak istemeyen sanatçı, doğduğu topraklardan uzaklaşmak zorunda kalmış olmanın acısını her zaman yüreğinde hissettiğini dile getirmekle yetindi. 16 yaşında Küba’daki amcasının yanına gönderilen Karş’ın yeteneğini fark eden de, bir portre fotoğrafçısı olan amcası George Nakkaşoldu. Kuzenini o dönemde Amerika’nın önde gelen portre fotoğrafçısı olan John H. Garo’nun yanına gönderdi. Garo’dan etkilenen ve sonraki yaşamı için ilham alan Karş, daha sonra Kanada’ya geçerek Ottawa’da kendine ait mütevazı bir fotoğraf stüdyosu kurdu. Karş’ın yeteneğinden etkilenen dönemin başbakanı Meckenzie King, genç fotoğrafçıyı destekleyerek ünlü fotoğrafçılarla bağlantı kurmasında yardımcı oldu.
Siyah beyaza ihanet etmeyen ünlü fotoğrafçının portreleri mükemmeliyetçi ışık tasarımlarıyla etki uyandırdı. Uygun ortam yaratıldığında Karş’ın bir kare portrenin çekimi için gün boyu uğraştığı bilinir. İnsan mekân ilişkilerinde mekanikleşmeyi yorumladığı çalışmaları da bulunmaktadır. Bu karelerde de siyah beyaz kontrastın gücü keskin duygular oluşturur.
Yusuf Karş 1991’de fotoğrafı bıraktı. 2002 yılının ‘Kim Kimdir’ ansiklopedisinde tek Kanadalı olarak yer alan sanatçı, bu ansiklopedideki toplam 100 kişiden 51’inin fotoğrafını çekti. Son büyük portre fotoğrafçısı olarak kabul edilen Yusuf Karş 1946’da yayımladığı ‘Kaderin Yüzleri’ adlı kitapta, amacını, ünlü yüzleri, ‘Hem göründükleri gibi, hem de kuşaklarına kendilerini yansıttıkları gibi’ resmetmek olarak açıklamıştı. ‘Her erkek ya da kadının içinde bir giz vardır, bir fotoğrafçı olarak benim görevim bunu ortaya çıkarmaktır’’ diyen Karş’ın fotoğrafları, New York Metropolitan Müzesi, Modern Sanatlar Müzesi ve Kanada’da seçkin müzelerin daimi koleksiyonlarında sergileniyor. Kanada Ulusal Galerisi’nde fotoğrafçının 250 bin negatif ve 50 bin orijinal baskısı bulunmaktadır.
Churchill’i nasıl sakinleştirdi?
2. Dünya Savaşı’nın en sıcak günleridir. Britanya Başbakanı Sir Winston Churchill, Kanada’ya gelir. Karş’tan da bir portresini çekmesi istenir. Karş, Britanya Büyükelçiliği’ne stüdyosunu kurar. Çekime geçilir, ama bir türlü Churchill’den istediği yüz ifadesini alamaz. Bir anda Churchill’in ağzındaki puroyu çeker. Emziği alınmış çocuk ifadesini yakalamıştır. Bu Churchill’in onunla özdeşleşen tek purosuz stüdyo fotoğrafıdır. İngiliz Başbakan Karş’a, “Öfkeden küplere binmiş bir aslanın sakin fotoğrafını çekmeyi başardınız” der.
(Bu haber, 19 Temmuz 2002 tarihli Agos gazetesinde yayımlanmıştır.)
|
|
Albert Einstein|
|
Winston Churchill|
|
Fidel Kastro|
|
Nelson Mandela
