YSK'nın 'önceden verildi' dediği kararlar Seçim Kanunu'ndaki değişiklik öncesi
Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), Anayasa referandumunda mühürsüz zarfların geçerli sayılacağına ilişkin açıklaması, referandumda seçim güvenliği konusunda soru işaretleri yarattı.
Muhalefet partileri, yaklaşık 1,5 milyon oyun mühürsüz olduğunu belirtirken, YSK Başkanı Sadi Güven, mühürsüz oy pusulalarıyla ilgili "Mühürsüz oyların geçerli sayılması uygulaması ilk defa yapılmamıştır. Daha önce onlarca kararda sandık kurullarının ihmali nedeniyle mühürsüz oy kullanılması durumunda oylar geçerli sayılmıştır” açıklaması yapmıştı.
Bu sabah benzer bir açıklama yapan Sadi Güven, "bizden önceki dönemlerde de aynı konularda, oyların sahte olduğu iddia edilip, ispat edilmediği sürece YSK'nın ürettiği oylar bu şekilde kullanıldığında, geçerli olduğu yolunda çok sayıda kararlar vardır" dedi.
YSK Başkanı ayrıca kaç tane oy pusulasının mühürsüz olduğunun bilinmediğini söyledi, "Biz, şu anda itibariyle bin midir, 5 bin midir, 10 bin midir, 20 bin midir; gerçekten bilmiyoruz. Bunlar itiraz üzerine yeniden geldiğinde, gelir mi, gelmez mi; onu da bilmiyorum. Bir bakılır. Şu anda ne bizim ne siyasi partilerin kaç tane böyle oy var, onu bilmemiz mümkün değil. Gerçek oy, gerçek seçmen, gerçek mühür, sağlıklı şekilde kullanılan oy. Biz, bu oyları geçerli saydık. Bu kararımız doğrultusunda il ve ilçe seçim kurulları sonuçları değerlendirmek zorundadır" dedi.
YSK’nın tartışmalı kararının üzerine Anadolu Ajansı bir haber yayımlayarak, “YSK’nın daha önce verdiği benzer kararları verdiğini” ifade etti.
Habere göre, YSK 1984 seçiminde, 1989 seçiminde, 1990 seçiminde ve 1994 seçiminde “Mühürsüz oyların dışarıdan getirilerek kullanıldığı kanıtlanmadıkça geçersiz olduğu kabul edilemez” kararına yer verdiği ifade edildi. Kurulun 2004'teki yerel seçimlerde de mühürsüz oy pusulalarına ilişkin bir itirazı değerlendirdiği ifade edilerek, mühürsüz 145 oyun geçerli sayıldığı ifade edildi.
Fakat hem YSK Başkanı’nın hem de Anadolu Ajansı’nın saydığı bu seçimlerin ardından, mühürsüz oy verme işlemine ilişkin madde değiştirildi. 2010 yılında Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle, 298 No’lu eski Seçim Kanunu’nun 98. maddesi değiştirildi.
Eski Kanun 98. madde şöyle:
“Yukarıki maddede yazılı işlemden sonra, sandık, oy verilen yerde hazır bulunanların gözü önünde açılır ve çıkan zarflar sayılarak toplamı tutanağa yazılır.
Zarflar oy veren seçmen sayısı ile karşılaştırılır. Bu zarfların sayısı oy veren seçmen sayısından fazla çıktığı takdirde, bütün zarflar tek tek elden geçirilerek 77 nci maddeye göre çift mühürlü olmayan ve belli şartlara uygun bulunmayan veya her hangi bir işaret veya imza veya mührü taşıyarak 103 üncü madde gereğince seçmenin kim olduğunu belirten zarflar ayrılır. Bunların düşülmesi fazlalığın giderilmesine yetmediği takdirde, kurul başkanı, kalan zarflar arasından fazlayı karşılayacak sayıda zarfı gelişi güzel çekerek ayırır. Ayrılan zarfların sayısı tutanağa geçirilir ve bu zarflar açılmadan derhal yakılmak suretiyle yok edilir.
Bundan sonra, muteber zarflar sayılarak sandığa konur ve ara verilmeksizin döküme başlanır.
Bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilir.”
2010 yılında yapılan değişiklikleyse, mühürsüz zarf ve pusulanın geçersiz sayılacağı hükmü getirildi:
Sandığın açılması ve zarfların sayımı:
Madde 98 – (Değişik: 8/4/2010-5980/19 md.)
“Sandık, yukarıdaki maddelerde belirtilen iş ve işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılır. Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. İki sayım arasında fark olursa, üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılır ve o seçimde kullanılan toplam zarf sayısı tespit edilir. Tespit edilen zarf sayısı, o seçim türüne ait özel tutanağın ilgili yerine işlenir.
Bütün zarflar sayıldıktan sonra, geçerli olup olmaması yönünden kontrol edilir.
Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan, tamamı yırtılmış olan, üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan zarflar geçersiz sayılır. Ancak, zarfın üzerinde, herhangi bir şekilde leke veya çizik olsa bile, bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığının kesin olarak anlaşılamaması halinde, bu zarflar geçerli sayılır.
İtiraza uğrayan zarflar ile itiraza uğramadan geçersiz sayılan zarflar, başkan tarafından bir kenara ayrılır. Sandık kurulu, bütün zarflar kontrol edildikten sonra, itiraza uğrayan zarfları inceleyerek, geçerli veya geçersiz sayılması yönünde kararını verir. Bundan sonra, o sandıktan çıkan geçerli ve geçersiz oy zarflarının toplam sayısı ayrı ayrı o seçim türüne ait özel tutanağın ilgili yerine işlenir. Geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz. mühürlenir.”
