Երբե՛ք պիտի չմոռնամ

ԳԱՐԻՆ ՊԱԼ

Երբեք չեմ մոռնար «Ակօս»ի իմ առաջին օրը։ Դռնէն մտայ եւ երկու ծերունազարդ պարոններու ներկայութիւնը եւ վրան թուղթերով, գիրքերով լեցուն սեղաններ մեծապէս տպաւորեցին զիս։ Մէկ ու կէս տարի անցաւ այդ առաջին հանդիպումէն եւ ես քանի մը օրէ ի վեր «Պարոն»էն զուրկ եմ։ Կարծես թեւերս կոտրած ըլլան։ Միշտ զիս քաջալերող, իր «կրնաս ընել»ով խրախուսող Պարոնը հիմա շատ հեռուէն պլպլացող աստղի մը վերածուած է։ Հիւանդութիւնն իսկ չէի վայլեցներ անոր, հիմա պէտք է բացակայութեան համակերպիմ։ Չէր հանդուրժեր իր սիրելի գիրքերուն թիզ մը իսկ հեռու տեղ դրուելուն։ Միշտ իրեն մօտ, սեղանին վրայ, իր ձեռքին տակ պէտք է ըլլային։ Հիմա ես այս գրութիւնը այդ գիրքերու կոյտին մէջ է որ կը գրեմ։ Դպրոցական տարիներուս ապերախտ էի մայրենիի նկատմամբ։ «Ի՞նչ գործի պիտի ծառայէ որ» կը խորհէի հայերէնի մասին։ Եթէ այսօր «Ակօս»ի հայերէն էջերուն մէջ աշխատելով, այդ աշխատութեան բերմամբ իմ առջեւ պարզուած հայոց պատմութիւնը եւ մշակութային մեծ ժառանգով այսքան ուրախ եմ, այդ ուրախութիւնը կը պարտիմ Պարոն Սերովբեանին։

Աշխատանքի սկսած առաջին օրերուս զիս զարմացնող երեւոյթներէն մէկը այցելուներու անվերջանալի հոսքն էր։ Ամէն մէկը տարբեր պատճառով մը կ՚այցելէին Սերովբեանը։ Մէկը իր ակադեմական ուսումնասիրութեան համար գիտելիքներ կ՚ուզէր, մէկ ուրիշը գրի առած վէպին նախկին տեղանունները իմանալ կը ջանար, իսկ մի ուրիշն ալ ազգականները կը փնտռէր։ Լոկ «մեծ մայրս, մեծ հայրս հայ էր» ըսելու համար այցելողներ կային։ Պարոնը համբերութեամբ կը լսեր բոլորը եւ պատշաճ խորհուրդներ կը փոխանցէր։ Ջերմ ընդունելութենէ ետք մտերմօրէն կը ճամբէր զիրենք ու ինծի դառնալով «Եթէ օր մը մեռնիմ, այս մարդիկն են որ պիտի գան թաղումիս» կ՚ըսէր։ Երեքշաբթի օր յիշեցի Պարոն Սերովբեանի այդ խօսքը։ Ճիշդ էր, անոնցմէ շատեր եկած էին իրենց յարգանքի վերջին տուրքը մատուցելու։

Մեր թերթի հայերէն էջերը Սարգիս Սերովբեանի պատմած հերոսներու ամրոցներն էին։ Այդ էջերը թերթի անբաժան, բայց ամբողջովին իւրայատուկ մասնիկներն են։ Խմբագրատան մէջ հայերէն էջերը ունին իրենց յատուկ տարածքը, որ երբեմն ալ «Հայաստան» կ՚անուանուի յատկապէս երրորդ անձերու կողմէ։ Այդ տարածքէ ներս ամէն իր, ամէն առարկայ յատուկ յիշատակ մըն է։ Հոն է Այվազի գաւազանը, հոն էր Տիրան Ինճիճեանի մանրակերտներէն մին կամ Մկրտիչ Հանըմեանի մեխի գործերէն նմոյշներ։ Երբ փոխադրութեան համար կը պատրաստուէինք, անփորձ գտնուեցայ եւ յատակը աւազափոշի գտնուող դատարկ կոնեակի շիշը ցոյց տալով «Պարոն, կրնա՞մ նետել» հարցուցի։ Յօնքերը վեր առաւ ու հարցուց. «Գիտե՞ս թէ մէջինը ինչ է»։ Ո՞ւրկէ գիտնայի, ո՞ւրկէ մտաբերէի, որ այդ հին շիշի ներքեւի աւազանման փոշին Ղարաբաղի հող էր։ Հողը ինքնին սրբութիւն էր մեր Պարոնին համար, բայց այս մէկը բոլորովին ուրիշ իմաստ ունէր անշուշտ։

Գիտէի որ ան հայրենի երկրի հողին կոխելով կը կազդուրուէր, կ՚առինքնէր, կը վերադառմանար։ Այդ պատճառաւ ալ յաճախ կը ճամբորդէր։ Այս տարի ես ալ պիտի մասնակցէի այդ ճամբորդութիւններուն եւ միասին պիտի մագլցէինք Նէմրուտի գագաթը։ Չեմ ափսոսար այդ երազին չիրականանալուն։ Ի վերջոյ ես այն բախտաւորն եմ, որ 1,5 տարի վայլեցի իր անմիջական մտերմութիւնը։ Այդ ժամանակաշրջանին ինծի փոխանցածներուն համար մինչեւ վերջ երախտապարտ պիտի մնամ։ Այդ հաստատումով ալ վերջին անգամ կը ձայնեմ սիրելի պարոնիս. «Անհոգ եղիր, մենք հոս ենք եւ կը շարունակենք քու աւանդդ»։