Երգը՝ համամարդկային եւ հարազատ

ԱՂԱՒՆԻ ՄՈՒԹԱՖԵԱՆ

Պաղլամա, տարբեր տեսակի սրինգներ, էլէքտրոկիթար, բամբ կի­թար, հա­րուա­ծային գոր­ծիքներ նուագող հինգ երա­ժիշտներ բեմ եկան նախ, ապա անոնց միացաւ օրուան մե­նակա­տարը՝ Տի­րէն։ Իս­թանպու­լի Մշա­կոյ­թի եւ Արուես­տի հիմ­նարկİKSV-ի դահ­լի­ճին մէջ եզա­կի հա­մերգ մը կը սկսի։ Վեր­ջերս «Քա­լան» ըն­կե­րու­թեան հրա­տարա­կու­թիւնով լոյս տե­սաւ տէր­սիմցի երի­տասարդ երա­ժիշտ Տի­րէնի անդրա­նիկ ալ­պո­մը՝ «Խո­րէ»։ Տի­րէն մեր հար­ցումին պա­տաս­խա­նելով բա­ցատ­րեց թէ բա­ռը զա­զայե­րէն լե­զուով կը նշա­նակէ խո­րու­թիւն։ Այսպէ­սով օրի­նակ մը եւս կ՚աւել­նայ զա­զայե­րէն բա­ռամ­թերքին մուտք գոր­ծած հա­յերէն բա­ռերու ցան­կին։

Մա­հերգներ եւ հար­սա­նեկան եր­գե­րէ բաղ­կա­ցող այս նոր ալ­պո­մի ծա­նօթաց­ման հա­մեր­գին առա­ջին կա­տարու­մը կ՚ըլ­լայ զա­զայե­րէն ող­բերգ մը։ Երի­տասարդ եր­գի­չը խիստ ազ­դուած կ՚երե­ւի իր կա­տարու­մէն։ Ձայ­նը մեծ ելե­ւէջ­նե­րով կը գրկէ նաեւ բո­լոր դահ­լի­ճը եւ ունկնդի­րը կը տա­նի լե­զուի իմա­ցու­թե­նէ շատ աւե­լի լայն ըն­կա­լու­մի մը։ Եթէ գէթ մէկ ան­գամ գտնուած ըլ­լաս Տէր­սի­մի լեռ­նաշխար­հի բնու­թեան մէջ, այդ պա­հուն ար­դէն կը զգաս որ լե­զուն, բա­ռերը կամ բա­ռերու իմա­ցու­թիւնը եր­բեք ար­գելք մը չեն այդ եր­գե­րուն ներքնաշ­խարհին թա­փան­ցե­լու հա­մար։ Այս մտո­րումնե­րու մէջ ենք, երբ եր­գը կ՚աւար­տի ու հան­դի­սատե­սը ջերմ ծա­փող­ջիւննե­րով եւ բա­ցագան­չութիւննե­րով կը յայտնէ իր գո­հու­նա­կու­թիւնը։ Սա­կայն ինչպէս որ կ՚ըսէ «Կէ­զի»ի ապստամ­բութե­նէն միտ­քերնուս դրոշ­մուած վան­կարկու­մը՝ «այս դեռ սկիզբն է»։ Ճիշդ է, չենք սխա­լած։ Եկած ենք ար­տա­կարգ հա­մեր­գի մը ներ­կայ ըլ­լա­լու եւ ար­դէն երկրորդ կա­տարու­մը առիթ չի թո­ղուր որ հան­գիստ կանգնած լսենք յա­ջորդ եր­գը։ Այս ան­գամ հա­յերէն թագ­ւո­րագովք մըն է որ կ՚եր­գէ Տի­րէն եւ առա­ջին հնչիւննե­րով իսկ կազ­մուած են ու­րախ շուրջպա­րեր։ Ան­թե­րի հա­յերէ­նով մը կ՚ար­տա­սանէ եր­գին բա­ռերը։ Եւ այդ կա­տարու­մով կը վե­րակեն­դա­նանայ բազ­մա­հազար տա­րինե­րու մշա­կոյթ մը, որ ափ­սոս վեր­ջին հա­րիւր տա­րինե­րու ըն­թացքին ան­տե­սանե­լի դար­ձած էր մո­ռացու­թեան թանձր փո­շիի մը տակ։ Տի­րէն կը թո­թովէ այդ փո­շին եւ բո­լորին կ՚ապա­ցու­ցէ թէ հայ եր­գը ինչպի­սի կեն­սունա­կու­թիւն մը կրնայ ու­նե­նալ ժո­ղովուրդի ապ­րումնե­րու հա­րազատու­թեան մէջ։

Երի­տասարդ մե­նակա­տարի ար­ձա­նագ­րած յա­ջողու­թեան հա­մար մենք գո­հանանք այսքա­նով եւ քիչ մըն ալ անդրա­դառ­նանք շա­բաթա­վեր­ջին կա­յանա­լիք մի այլ հա­մեր­գին։

Ար­դա­րեւ նա­խորդ տա­րի լոյս տե­սած «Անէծք» ալ­պո­մի բո­վան­դա­կու­թեամբ 31 Մա­յիսին Շիշ­լիի «Քէնթ» մշա­կոյ­թի կեդ­րո­նին մէջ բեմ կ՚ել­լէ մի այլ տէր­սիմցի կա­տարող՝ Տո­ղան Չէ­լիք։ Այս տո­ղերը գրե­լու պա­հուն կը մտա­բերենք այս եր­գի­չին Կեդ­րո­նական սա­նուց միու­թեան բե­մին վրայ ներ­կա­յացու­ցած հա­մեր­գը։ Հա­մեր­գին մեզ հետ էր Ֆրան­սա­յէն հիւ­րա­բար ժա­մանած նախ­կին Պոլ­սա­հայ բա­րեկամ մը։ Աւար­տին իր լսած զա­զայե­րէն եր­գե­րուն ակ­նարկե­լով կ՚ըսէր թէ այս եր­գե­րը հայ մար­դու հա­մար շատ աւե­լի հո­գեհա­րազատ են, քան Հա­յաս­տա­նի հե­ռուստաալիք­նե­րէն վեր­ջին տա­րինե­րուն սփռուած, լե­զուով հայերէն, բայց երաժշտութիւնով խիստ օտար երգերը։ Ուստի մենք խորհուրդ կու տանք որ հայ մշակոյթի եւ յատկապէս ժողովրդական երաժշտութեան պապակ ունեցող մեր ընթերցողները օգտագործեն այս առիթը, որ պիտի կրնանք վստահեցնել, թէ երկարատեւ տպաւորութիւն պիտի թողու իրենց մօտ։