Yerevan’da heybe plastik poşete karşı

Son günlerde Yerevan’ın bazı marketlerinden çıkarken, hiddetle “Hırsız bunlar!” diye söylenen, çoğunluğu emekli yaşlılara sıkça rastlıyoruz.

Bu şikâyetlerin gerekçesiyse aslında sevindirici olan fakat henüz çok yeni olduğu için doğru anlaşılmayan bir uygulama. Yerevan’da bazı marketler plastik poşet kullanımını azaltmak için, alışverişten sonra birçok Avrupa ülkesinde ve Rusya’nın bazı şehirlerinde uygulandığı gibi poşet için bedel istemeye başladı. (Bedel: 10-20 AMD / 6-12 TL kuruş). Bu uygulama ilk günlerde büyük bir tepkiyle karşılansa da gençlerin ve çevrecilerin desteğiyle şehirde  alışveriş için bez heybe kullananların sayısı çoğalmaya, bu doğrultuda kampanyalar artmaya başladı. 

‘Poşet istemiyorum’

‘İndz Dobrak Bedk Chi – Poşete ihtiyacım Yok’ hareketi bunlardan biri. Hareket toplantılar ve sokak gösterileriyle polietilen plastik torbaların zararını, doğayı ne kadar uzun süre kirlettiklerini, açıklamaya çalışırken bez torba–heybe kullanımını bir moda haline dönüştürüyor. Gönüllülerle birlikte herkese “kendi heybeni kendin tasarla” dersleri veriliyor.

‘Bilgili ve Korunan Vatandaş’ adındaki sivil toplum örgütünün başkanı Babken Pipoyan ise bu konu hakkında çok net konuşmak istemeyenlerden. Pipoyan poşetlerin parayla satışının plastik torba kullanımını azaltabileceğini ama burada marketlerin kâr da güttüğünü düşünenlerden. Pipoyan, “Ben bu tip politikaların birkaç market veya mağaza tarafından değil, devlet tarafından yapılmasından yanayım. Sadece plastik torba ile savaşmak yetmez, bunun yanında çöplerin de dönüşümünü sağlamalıyız” diyor. 

‘Kendi kendimizi zehirliyoruz’

Ermeni Doğaseverler Kulübü’nden Ani Khaçadryan Ermenistan’da yıllık 5000 ton polietilen poşet artığı olduğunu ve bunun Ermenistan’daki göl ve nehirlerdeki kirliliğinin ana sebebi olduğunu belirtiyor. Ani, “Birçok yeşil alanda bugün polietilen çöplükleri görüyoruz, ağaçlar yılbaşı ağacı gibi poşetlerle süslenmiş, kuşlar bu madde yüzünden zehirleniyor. Polietilen toprağı zehirliyor ve o topraktan en çok beslenen biziz, kendi yemeğimizi zehirliyoruz” diyor. 

‘Torba lazım değil!’

2000li yılların başında, İrlanda, Wells, İsviçre, 2010’dan sonraysa İtalya, Fransa ve Almanya’da uygulanan poşetlerin ücretli olarak verilmesi ya da poşet bedellerinden vergi alınması polietilen kullanımını oldukça (bazı ülkelerde %80 oranında) azalttı. 

Ermenistan’da 30 yıllık geçmişi olan ve ancak SSCB’nin son yıllarında tam olarak kullanımına başlanan poşetleri gençler bugünlerde market kasiyerlerinin sorusuna “Torba lazım değil” diyerek ve büyük bir sevinçle reddediyorlar. Oysa emeklilerin büyük bir kısmı şimdi ‘çöp poşeti’ olarak ne kullanacağını düşünüp, marketlerin bu şekilde daha çok para kazanmayı hedeflediğini düşünüyorlar.

Bu ikiye bölünmüşlüğün yanında, birçok kişi ve kurum plastik (tek kullanımlık) bardak, tabak, çatal vesaire kullanımını da azaltmak ve poşetle satılan ürünleri tercih etmemek gerektiğini düşünüyorlar. Marketlerin bu adımından sonra kısa bir süre içerisinde çöpleri gruplayarak atma ve çöp geri dönüşümü konularını da gündeme geleceği tahmin ediliyor.