Yapılamayan patriklik seçiminin hikâyesi
Patriklik seçimi, Ermeni toplumunun son yıllarda yaşadığı en büyük kaoslardan biri. Episkopos Ateşyan seçimin yapılamamasında devleti sorumlu gösterse de, içinden geçilen süreç bunun aksini işaret ediyor. Zira, önce Kilise geleneklerine aykırı olarak eş patriklik seçimi talebinde bulunulmuş, patriklik makamı da bir türlü resmen boş ilan edilmediği için seçim başvurusu havada asılı kalmıştı. Son Ruhani Genel Meclisi toplantısında ve toplantıya başkanlık eden Episkopos Sahak Maşalyan’ın açıklamalarında Müteşebbis Heyet’ten hiç bahsedilmemesi de dikkat çekiyor. Tartışmalı sürecin anahatlarını derledik.
Patrik II. Mesrob Mutafyan, 14 Ekim 1998’de Türkiye Ermenileri Delegeler Meclisi tarafından 84. Türkiye Ermenileri Patriği seçildi. 10 yıl boyunca aktif bir şekilde görevini sürdürdü. Mayıs 2008’de hastalandı.
Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi, 2006’da Mutafyan’a kesin teşhis konduğunu, 2007’de ise iş göremezlik raporunun düzenlendiğini açıkladı. Mutafyan’ın hastalığı uzun süre kamuoyundan gizlendiği için, sağlık durumuna ilişkin tartışmalar yoğunlaşarak devam etti. 30 Aralık 2008’de hastane tarafından düzenlenen rapor, ancak 2015’te ortaya çıktı.
2009 yılının Aralık ayında, patriklik seçimi yapılabilmesi için bir heyet oluşturuldu. Bu ‘Müteşebbis Heyet’ 16 Aralık’ta görev dağılımı yaptı. Kilise geleneklerine aykırı olarak, Aram Ateşyan, 3 Aralık 2009’da eş patrik seçimi için Valiliğe başvuruda bulundu. Valilik, 29 Haziran 2010’da verdiği yanıtta, ‘eş patrik seçimi’ne değinmeyerek, Patrik Genel Vekili seçimi yapılmasına izin verdi ve bunu Patriklik organlarının yapacağını belirtti. Valiliğin yazısına resmî olarak itiraz edilmesi beklenirken, ertesi gün Patrikhane’de bir toplantı yapıldı ve Aram Ateşyan Patrik Genel Vekili olarak seçildi. Ateşyan tepkilere rağmen, ‘Patrik Genel Vekili’ sıfatıyla halen görevini sürdürüyor.
Patrik vekilliği ve eş patrik tartışmaları devam ederken, Dünya Ermenileri Katolikosu II. Karekin de patrik seçimi yapılması gerektiğini açıkladı.
Seçim başvurusuna cevap gelmedi
Müteşebbis Heyet, patriklik seçimi için 13 Ocak 2010’da İstanbul Valiliği’ne başvuruda bulundu ancak Valilik başvuruya yanıt vermedi. Valiliğin Patrik Genel Vekili seçilmesi kararına karşı, Müteşebbis Heyet tarafından dava açıldı. Ardından, Valilik’ten gelen yazının ‘Patrik Seçimi’ni engellediği için İdari Mahkeme’de bir dava daha açıldı. Ayrıca Müteşebbis Heyet’in verdiği dilekçelere cevap verilmemesiyle ilgili olarak da dava açıldı. Davaların tamamı gerekçesiz bir şekilde mahkemeler tarafından reddedildi. İtirazlar üzerine dava Danıştay’a taşındı. Danıştay süreci devam ediyor. Yargılamada makul sürenin aşıldığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapıldı. Anayasa Mahkemesi süreci de devam ediyor.
Mutafyan’a vasi tayin edildi
Türkiye Ermenileri Patriği II. Mesrob Mutafyan için vasi tayin edilmesi talebiyle 3 Aralık 2015’te İstanbul 4. Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvuru yapıldı. 2016 yılının Şubat ayında dava açıldı. 9 Şubat’ta görülen davada, Patrik Mutafyan’ın annesi Diramayr Mari Mutafyan vasi olmayı kabul ettiğini beyan ederken, Aram Ateşyan müdahillik talebinde bulundu. Mahkeme Ateşyan’ın başvurusunu reddetti ve Mutafyan hakkında sağlık raporu istedi.
10 Mart 2016’da yapılan karar duruşmasında Mesrob Mutafyan’a vasi tayin edilmesine karar verildi. Mahkeme, Mutafyan’ın annesi Diramayr Mari Mutafyan’ı vasi tayin ettiğini açıkladı.
Seçim için Ateşyan başvurdu
“Seçim kararını sadece Ruhani Kurul verebilir” diyen Patrik Vekili Aram Ateşyan, yoğunlaşan tepkiler üzerine 26 Haziran 2015’te Valiliğe giderek ‘patriklik seçimi’ yapılması için dilekçe verdi. Ancak dilekçenin akıbeti konusunda halen bir bilgi yok. Son Ruhani Genel Meclisi toplantısında patriklik makamı resmen boş ilan edildi; dolayısıyla başvurunun yinelenmesi bekleniyor
