‘Yahudi zekâsı’ efsaneden mi ibaret?

SARA YANAROCAK 

Yahudiler ve Yahudi zekâsı hakkında oluşmuş efsanelere ilgi duyan iki entelektüel arkadaş ile onların yakın dostu Jerome, her hafta Cuma sabahları bir kafede buluşup bu konuları tartışırken, Jerome’un kendini entelektüel olarak geliştirmesine karar verirler. ‘Jerome Nasıl Dahi Oldu?’nun serüveni böyle başlıyor. 

Kapalı Yahudi toplumlarının içinde, nesilden nesile aktarılan, Yahudilerin bireysel olarak olağanüstü zekâ ve bellek geliştirmelerine yardımcı olan Yahudi teknikleri nelerdir?

Kafe sohbetlerine sonradan dâhil olan, ünlü bir Yeşiva (Yahudi dini eğitim kurumu) din bilgini ve onun en parlak zekâlı öğrencisi de dâhil olunca, Jerome artık dahi olma yolunda hızla ilerlemeye namzettir…

“İbrani halkının geleceği, Yahudilerin ileriye aktarma ve devam ettirme zorunluluğunda oldukları geçmişlerine dayalıdır. Geleceğin geçmişe ihtiyacı var. Bunlar Yahudi halkının tüm tarihi boyunca el ele birlikte gitmiştir.”

Kitap, böylesine onlarca özdeyiş ve öğütlerle dolu olup, zekâ geliştirme ve bellek tekniklerini, çok güzel örnekler vererek okuyucuya aktarıyor. 

Dünyanın her tarafında, Yahudilerin çok zeki ve başarılı olduklarına dair yaygın bir inanış mevcuttur. Yahudilerin gerçekten iddia edildiği gibi özel bir zekâları ve beyin işleyişleri var mı? Bunun sırrı nedir?

‘Jerome Nasıl Dahi Oldu?’ işte bu sorulara cevap verir nitelikte bir kitap. İsrailli yazar Eran Katz, kitabında, aslında Yahudilerin iddia edildiği gibi özel bir zekâları olmadığını, farklı bir beyin işleyişlerinin olduğu savının doğru olmadığını belirtmekte. Sadece, Yahudilerin yüzyıllar boyunca zihin çalıştırma teknikleri, hafızayı güçlendirmeyi sağlayan pratik yolları oluşturduklarından ötürü, bu bilinen ve hayran kalınan zekâya ve başarılara ulaştıkları, Katz’ın en temel iddiası.

Katz’a göre, 2000 yıl süren sürgünlükleri sırasında dört elle sarıldıkları yazılı Tora (Tevrat) ve sözlü gelenekleri, nesilden nesile hafızalarında tutarak aktarmaları bu sonuçları doğurmuştur.

Bu teknikler nelerdir? Zekâ nasıl keskinleştirilir? Bellek nasıl bu kadar gelişkindir? Eran Katz, sıklıkla konferanslar verdiği Yeşivalarda bu öğretilere rastladığında hayran kalarak, tüm dünya okurlarını bu bilgilerle donatmak istediği zaman, bir roman lezzetinde yazdığı, ‘Jerome Nasıl Dahi Oldu?’yu yazmaya kara vermiş.

Yarı kurgu, yarı gerçek olan kahramanların etrafında ördüğü hikâyesinde; ortalama zekâ sahibi bir insanın, bu teknikler sayesinde nasıl kendisini aştığını ve hiç ummadığı bir zekâ seviyesine ulaştığını oldukça eğlenceli bir dille anlatıyor.

Jerome Nasıl Dahi Odu?
Eran Katz
Çeviri: Lina Filiba
Gözlem Gazetecilik
343 sayfa.