Վետաթ Աքչայէօզիի աշխատութիւնը նոր հորիզոնի մը վրայ
Ոչ միայն այսօր, այլ պատմութեան բոլոր ժամանակներուն Անիի ուսումնասիրութիւնը հնագիտութեան սահմաններէն շատ աւելի վեր նուիրումի մը կը կարօտի։ Միայն հոգիով ու սիրտով նուիրուածներն են, որ կրնան կատար ածել այդ ծանր աշխատանքը եւ գոնէ մէկ անկիւնէն լուսաբանել Անի քաղաքի դարերու փոշիով ծածկուած չքնաղ անցեալը։ Այս իմաստով մեր ժամանակներու կարեւորագոյն նուիրեալը ըլլալով կը ներկայանայ Վետաթ Աքչայէօզ։ Ան որպէս բնիկ ղարսեցի սիրով փարած է այդ գործին եւ ամէն անգամուն քաղաքի նոր գաղտնիքները բացայայտող հատոր մը կը նուիրէ այս նիւթի նկատմամբ հետաքրքրութիւն ունեցողներուն։ Արդարեւ ան խմբագրատուն այցելեց իր ձեռքին ունենալով Անիի պատմութեան վերաբերեալ գեղատիպ նոր հատոր մը։
Բայց մեր արժէքաւոր բարեկամը տակաւին չէր կրցած դուրս գալ մօտ անցեալին Հայաստանի մէջ Անիի ձօնուած ցուցահանդէսի ոգեւորութենէն։ Արդարեւ գիրքի մասին մեր խօսակցութիւնն ալ կ՚ընդանար ճիշդ ալ այդ ցուցահանդէսի հետքերով։ Խանդավառութեամբ կը բանար էջերէն մէկը եւ ցոյց կու տար Նիկողայոս Մարրի մէկ լուսանկարը, որ առնուած է Անիի աւերակներուն վրայ իր արշաւախումբի անդամներուն հետ. «Պատմութեան թանգարանէն տրամադրեցին այս նկարը գիրքիս համար»։ Կը նշմարենք դէմքին յայտնուած երախտապարտութիւնը։ Դիւրաւ կրնանք ընկալել, թէ նման գիտաշխատողի մը համար որքան մեծ նշանակութիւն կ՚ունենան այս տեսակի նուիրումները։ Բայց երբեք չենք զարմանար որովհետեւ գիտենք, որ շատեր կան, որոնք պիտի գնահատէին կատարուած աշխատութիւնը եւ իրենց կարելին ի գործ պիտի դնէին, այդ աշխատութեան սատարելու համար։ Ահա մարդիկ հասկցած էին կատարուածին արժէքը եւ չէին խուսափած իրենց կարելին տրամադրելէ։ Վերջին հաշուով Անի մեզի համար պատմական հնութիւն մը ըլլալէ շատ աւելի խոր իմաստներ կը պարունակէ եւ այդ իմաստներով ալ բոլորս երախտապարտ ենք նման նուիրեալ աշխատութիւն վատնողներուն։
Ուրեմն մենք ալ կու գանք շնորհաւորելու սիրելի Վետաթ Աքչայէօզը իր այս վերջին ուսումնասիրութեան համար։ Քաջ գիտենք, թէ ան տակաւին իր խօսքը չէ աւարտած Անիի փառքը հիւսելու նուիրեալ գործին մէջ։ Իրաւ ալ Աքչայէօզ այս առթիւ մեզի կը պատմէ, թէ այժմ կը պատրաստուի Նորուէկիոյ մէջ Անիի ձօնուած ցուցահանդէսի կրկնութեան պատրաստութիւններով։ Կ՚երեւի թէ յառաջիկայ թիւերուն մենք անգամ մը եւս առիթ պիտի ունենանք այս անգամ ալ Նորուէկիոյ ցուցահանդէսի մանրամասնութիւնները փոխանցելու համար։
