Viyanalı ‘Derviş’in tiyatrosu kapandı

VARTAN ESTUKYAN
[email protected]

Aret Güzel Aleksanyan, 1989’da, Avusturya’nın başkenti Viyana’da, Türkiyeli göçmenlere hitap eden ‘TÜ-Tiyatrosu’nu kurdu. 2006’dan beri, Avusturyalıların, birlikte yaşadıkları Türkiyelilerin kültürünü öğrenmeleri amacıyla ‘Derwisch Erzählt’ (Derviş Anlatıyor) adlı tek kişilik bir meddah oyunu sahneleyen Aleksanyan, belediyenin ödenekte kesinti yapması sonucunda maddi zorluklar yaşadı ve sahnesini kapamak zorunda kaldı. Tiyatroya hizmetleri nedeniyle, 2008’de Viyana Belediyesi tarafından Viyana Şehri Nişanı’yla ödüllendirilen oyuncuyla, tiyatro hayatı ve sahnesini kapaması üzerine konuştuk.

İstanbul’da doğup büyüyen Aret Güzel Aleksanyan, 1974’ten beri Viyana’da yaşıyor. Tiyatroya Avusturya’ya yerleştikten sonra başlayan oyuncu, Avrupa’nın en önemli tiyatro okullarından biri olan Max Reinhardt Seminar’da, Avrupa’nın tiyatro ve sinema dünyasının önemli oyuncularından ve yönetmenlerinden eğitim almış. Ardından, her hafta Viyana’nın bir semtinde Türkçe oyunlar oynak istemiş ancak lojistik zorlukları nedeniyle bu projeyi hayata geçirememiş. Daha sonra, Viyana Belediyesi’nden gelen bir teklifle, 1989’da TÜ-Tiyatrosu’nu kurmuş: “Viyana’da belediyeye ait büyük bir tiyatro binası var. Oranın yöneticiliğini yapan kişi, belediyedekilerle anlaşmazlıklar yaşamış. Binanın yönetimini bana teklif ettiler. Her tiyatroda olduğu gibi burada da ödenek zorlukları vardı. Bu, tiyatrocuları çok yıpratan bir mevzu. Ama zaten her tiyatrocu mazoşisttir, tiyatro aşkı uğruna tüm acıları çekmeye hazırdır. Bende de böyle oldu.”

‘Derviş’ yılda 90 kez anlattı

Aleksanyan, TÜ-Tiyatrosu’nu, Avusturya’daki Türkiyelilere kendi anadillerinde tiyatro sunmak amacıyla kurduğunu söylüyor: “Çok zor bir işti. Bu insanlara tiyatroyu sevdirmek, onları tiyatroya getirebilmek sadece kültürel değil, sosyal bir çalışmayı da gerektiriyordu. Bir süre sonra, oyunlarımızı takip eden, yaklaşık üç bin kişilik bir seyirci kitlesi oluşturmayı başardık. Ancak zamanla ödenekler kesildiği için çalışma şartlarımız zorlaştı, devam edemedik.”

‘Derwisch Erzählt’ (Derviş Anlatıyor) adlı oyununu, 2006’dan beri her yıl yaklaşık 90 kez sahnelediğini ve Avusturya’da ‘Derviş’ olarak tanındığını söyleyen Aleksanyan, oyun hakkında şunları özetliyor: “ ‘Derviş Anlatıyor’, tek başıma oynadığım, daha çok müstakil hikâyelerden oluşan, Almanca bir meddah projesiydi. Amacım, Avusturyalı seyircilere Türkiye tiyatrosunda ve kültüründe önemli bir yere sahip olan meddahı sunmak; birlikte yaşadıkları insanların beraberinde getirdikleri kültüre bir pencere açıp yeni ve farklı bir bakış açısını mümkün kılmak ve böylece, günlük hayatlarında daha toleranslı olmalarına katkıda bulunmaktı. Bu girişimim çok tuttu. Başlangıçta, teknolojinin bu denli ön planda olduğu bir çağda insanların gelip hikâye dinleyeceğini tahmin etmiyordum ama zamanla, çocuk veya yetişkin, fark etmez, herkesin masal dinlemeye ihtiyacı olduğuna inandım.”

Belediye önce ödüllendirdi, sonra kapattırdı

Usta tiyatrocu, 24 yıl hizmet verdiği TÜ-Tiyatrosu’nu kapamasının nedenini şu sözlerle anlatıyor: “Ödeneğimizi bu yıl %40 azalttılar. Zaten 24 senedir hiçbir artış görmeyen, enflasyonu karşılayacak şekilde düzenlenmeyen ödenek bir de %40 kırpılınca, tiyatroyu artık yönetemeyeceğimi gördüm ve kapamaya karar verdim.” 2008’de Viyana Belediyesi tarafından Viyana Şehri Nişanı’yla ödüllendirilen tiyatrocu, “Bu benim için çok önemli ve gurur verici bir olay ama diğer yandan ödeneği kesiyorlar. İster istemez ‘Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu’ diye soruyor insan” diyor.