Վիշապն ու մկուսը
ՎՐԷԺ ՔԱՍՈՒՆԻ
Դեռ շատ փոքր էր Մկուսը։
Դեռ Երկինքը խաղաղ էր։ Պատերազմի նշոյլ մ՛անգամ չկար։
Ընդամէնը վեց ու կէս տարեկան...
Օր մը ես ու վեց ու կէս տարեկան Մկուսիկը, տանը մինակ մնացինք։ Դէմ առ դէմ։ Ծնողքը փոքրիկ Մկուսիկին ինձ վստահած էին։
Միասին նստած շարժապատկերներ կը դիտէինք, որպէս փոքրիկի հետ ժամանակ սպաննելու ամենալաւ միջոց...։
Շարժապատկեր դիտելու մեր ցանկութիւնը հասաւ իր տրամաբանական աւարտին... Իմ եւ փոքրիկ Մկուսիկի միջեւ տարիքային շատ մեծ տարբերութիւն կայ... կ՚երեւի ճիշդ այդ պատճառով ալ մեր մէջ համարեայ ընդհանուր կէտեր չկային...
Բազկաթոռին բազմած, երկուքս ալ լուռ հեռատեսիլի սեւ ու դատարկ տուփ կը դիտէինք։
Վերջապէս Մկուսիկը քաջութիւնը ունեցաւ մեր միջեւ եղած սառոյցը հալեցնելու, եւ առաջին քայլը առաւ...
- Ըհմ… Դուն քանի՞ տարեկան ես
- Բաւական «տարեկան» եմ մեծահասակ կոչուելու համար...
Գլխէս հեռացնելու համար ցինիկ ու յիմար պատասխան մը տուի։
- Իսկ ես վեց ու կէս տարեկան եմ, ըսաւ Մկուսը։
- Ե՞ւ
- Ոչինչ։ Քաղցած եմ...
- Հմ...
Ստամոքսը ընկերութեան ամենէն կարճ ճանապարհն է...։
- Ես ալ, պատասխանեցի անմիջապէս։
- Բան մը պատուիրէ որ ուտենք, ես ալ քեզի պատմութիւն մը կը պատմեմ։
Ինչ հետաքրքրական ու հին բանաձեւ մը գտած է խօսակցութեան նիւթ բանալու համար։ Անգամ մտքով չ՛անցնիր թէ շատ հանգիստ կրնամ հրաժարիլ լսելէ իր մանկամիտ պատմուածքը։
- Ի՞ նչ
- Պատուիրէ որ պատմեմ
- Մկուս, կը հարցնեմ թէ ի՞նչ կ՚ուզես պատուիրեմ։
- Հա՜... Ինչ որ կ՚ուզես։
- Լաւ
Փիցցա պատուիրեցի։
- Լա՛ւ, տեսնեմ, ի՞նչ պիտի պատմես։
- Հմ....
Մկուսը իր սեւ ու վառ աչքերով, սենեակին չորս անկիւնները զննելէ ետք շուրթերը խածնելով, կարծես կեանքի ամենէն մեծ գաղտնիքը պիտի բաժնեկցեր իմ հետ... Շարունակեց պատմել։
- Գիտե՞ս, մեծահասակ, որ ես համակարգիչ ունիմ, ու համակարգչիս մէջ զանազան պատերազմական «խաղ»եր ունիմ։
- Օրինակ՝ ի՞նչ
- Օրինակ...
Ան սեւ աչքերը հարեց առաստաղին, տարիներու ընթացքին, կուտակուած փոշիին գծած պատկերներուն, որոնք Տանթէի Աստուածային Կատակերգութեան պատկերազարդումը կը յիշեցնեն։
Ապա ան շարունակեց.
- Օրինակ այդ մէկը
- Ո՞ր մէկը
- Սպասէ, ինձ մի ընդհատեր, շատ կտրուկ «հրահանգեց» Մկուսը։
- Լաւ, լուռ կը լսեմ։
- Այն մէկը, որտեղ վիշապներ կան, այնտեղ, պատերազմական «խաղի» ընթացքին, պէտք է կռուիս, պայքարիս ու սպանես վիշապներուն, որ գոյատեւես ու բարձրանաս խաղի երկրորդ, յետոյ երրորդ, ապա չորրորդ փուլ... Այսպէս շարունակ փուլերով կը մեծնաս ու չափահաս կը դառնաս։
Մկուսը «փուլերով կը բարձրանաս» նկատի ունէր երեւի։ Բայց չեմ փորձում ուղղել, քիչ առաջ խոստացայ զինք չընդհատել։
- Բայց դեռ պատերազմական «խաղի» ընթացքին վիշապներուն երբեք չեմ յաղթած։ Շատ մեծ ցանկութիւն ունիմ «խաղի» վերջին փուլին հասնելու։
Այս անգամ ալ Մկուսը չափահաս դառնալ նկատի ունէր երեւի։ Իսկ մեզ չափահասներուս համար, վերջին փուլը կը նշանակէ խաղաղութիւն… Մտովի կը պատասխանեմ Մկուսին։
Այ Մկուս, քեզ ի՞նչու պէտք է այդ.... Ապրի՛ր, վայելէ՛ վեց ու կէս տարեկան տարիքդ... Կրկին կ՚արտաբերեմ մտովի ու ապա իր փոքր հասակին նայելով դէմքիս վրայ բարի նախանձով պարուրուած ժպիտ մը կը գծեմ, որ կարծես թէ Մկուսը սխալ ընկալեց զայն։
- Ախր չափահա՛ս, դուն ինձ չես հասկնար... Այդ վիշապները, պատերազմական «խաղի» մէջ անընդհատ ինձ կը սպանեն ու չեն թողեր որ հանգիստ «մեծնամ» ... Իրենք չար են, այո՛, հաստա՛տ, իրենք չար են...
Մկուսի ձայնը կամաց-կամաց սկսաւ խլանալ։ Աչքերս շրջեցի վրան։ Մկուսը յուզուած էր...
- Ախր չափահաս, դուն ինձ չես հասկանար, կրկնեց Մկուսը, այս անգամ լալով, ես չեմ կրնար, ու պիտի չկարենամ սպանել չարին... Ըսած ժամանակ կաթիլ մը արցունք սահեցաւ Մկուսի սեւուլիկ աչքերէն...
Այստեղ հասկացայ, որ Մկուսը կեանքի «խաղին» մէջ ժամանակէն շուտ մտած է... Որոշեցի խոստումս չի յարգել, համարձակութիւնս հաւաքեցի ու ըսի.
- Մկուս, ըսի շատ խորհրդաւոր ձայնով, անգամ ես պահ մը փշաքաղուեցայ...
- Լսէ, ճիշդ է, որ ես քու տարիքիդ չեմ, վեց ու կէս տարեկան չեմ, բայց ինձ հաւատայ թէ քեզ շատ լաւ կը հասկնամ, լաւ, պարզ է որ քեզ նման շատ չեմ խորանար եւ քիչ մը աւելի մակերեսային կը նայիմ այս… Պատերազմական «խաղ»երուն... Բայց լսէ ինչ պիտի ըսեմ՝ մի վախնար, Մկուս, այդ օրը կու գայ ու այդ սոսկալի վիշապը ծունկի կու գայ առջեւդ...
Այո, վեց ու կէս տարեկան հասակիդ առջեւ ծունկի պիտի գան բոլոր վիշապները, միագլուխ, երկու գլխանի, նոյնիսկ երեք գլխանին... Հասկացա՞ր Ինչ Կ՚ըսեմ, Ծօ՛...
Մկուսը ապշած դէմքով, արցունքի կաթիլները այտերին վրայ սառած, ինձ կը նայէր... երեւի մտովի կ՚ըսէր. «Ծօ՜... Այս չափահասը իսկապէս խենթ է»։
Քարոզիս իմաստալից վերջաբան մը պէտք էր, որ փոքրիկ Մկուսի առաջ խայտառակ չըլլամ։
հետեւեալ իմաստուն խօսքերով որոշեցի աւարտել...
- Մկուս, եթէ իսկապէս կ՚ուզես իմանալ պատերազմի մէջ վիշապին յաղթելու եւ ջախջախելու գաղտնիքն ու բանալին, մեծնալու եւ հասնելու համար ամենաբարձր փուլին՝ խաղաղութեան, ուրեմն հիմա ինձ խոստացիր, որ ինչ որ քեզ պիտի ըսեմ, ականջիդ օղ պիտի ընես։
Մկուսիկը սեւուլիկ աչքերը լայն բացած, ուշադիր կը լսէր, ու առանց վայրկեան մը իսկ տատամսելու, պահանջուած հաստատումը ինձ տուաւ իր գլուխը փոքր ինչ վեր-վար շարժելով։
Մկուսը ինձ տղամարդավարի խօսք տուաւ...
- Ուրեմն եթէ կ՚ուզես պատերազմի մէջ վիշապին յաղթել եւ ջախջախել, մեծանալ ու հասնիլ ամենէն բարձր փուլին՝ խաղաղութեան, միշտ այսպէս վեց ու կէս տարեկան պէտք է մնաս... Լա՞ւ ...
Մկուսի դէմքի արտայայտութիւնը սկսաւ կամաց-կամաց փոխուիլ։ Լուրջ դիմագծերը սկսան ժպիտ գծել, յետոյ ժպիտը հետզհետէ բարձրաձայն արցունքախառը ծիծաղի վերածուեցաւ։
Աչքիս եզրին կուտակուած արցունքի գունդը սահեցաւ...
Իսկ Մկուսը դեռ արցունքախառն կը ծիծաղէր։
է՜հ Մկուս, ըսի մտովի, աչքիս նորէն «խաղը» վիշապինն է...
Մկուսի ծիծաղէն հեռանալու նպատակով, ձեռքս մեկնեցի հեռուստավահանակին, ու հեռուստացոյցը աշխատցուցի...
Լուրեր... Հեռուստատեսիլի գեղատեսիլ ու ժպտերես հաղորդավարուհին կը մեկնաբանէր օրուան վերջին լուրերը։
«... Իսկ հիմա ձեզ կը ներկայացնենք, այսօրուան միջազգային լրահոսը։
Այսօր, Արքայական երկրի հարաւ արեւմուտքին գտնուող Արքայաց քաղաքին մէջ, 13 տարեկան փոքրիկ Արքատիկի դին, վէրքերով, կապտած, յօշոտուած, մարմնի տարբեր մասերը այրուածքներով, երեք հրազէնային վէրքերով... Յանձնեցին ծնողքին...
Յիշեցնենք, որ 13 տարեկան փոքրիկ Արքատիկը, սոյն թուականէն ամիս մը առաջ տունէն դուրս եկած էր թաղի ընկերներուն հետ «պատերազմական խաղեր» կոչուած վիշապի դէմ կազմակերպուած բողոք երթին մասնակցելու։
Ըստ ականատեսերու, փոքրիկ Արքատիկին վերջին անգամ, ցոյցի ժամանակ պատին վրայ կաւիճով հետեւեալ գրառումը ընելու պահին նկատած են.
«ՎԱՂ Թէ Ուշ, Ես Պիտի Հասնիմ Վերջին Փուլ…»
Հ.Գ.- Այս պատմուածք/զրոյցը հիմնուած է իսկական վեց ու կէս տարեկան փոքրիկ Մկուսի հետ զրոյցի հիման վրայ։ Ինչպէս նաեւ Սուրիոյ, Տարաա քաղաքի մէջ, 2011-ի սկզբին, իշխանութեան դէմ սկսած ցոյցերու ժամանակ տեղի ունեցած դէպքերու, մանաւանդ պատերազմի առաջին 13 տարեկան երախայ զոհի՝ Համզա Ալ-Խաթիպի նահատակման լուրի հիման վրայ։
