Vatikan 1915'te öldürülen Mardin Ermeni Katolik Kilisesi Başepiskoposu Maloyan'ı aziz ilan etti
Katolik Kilisesi lideri Papa 14. Leo, 19 Ekim Pazar günü Vatikan'da düzenlenen bir törenle, Mardinli bir Ermeni din adamının da aralarında bulunduğu yedi kişiyi aziz ilan etti.
Vatikan, Osmanlı İmparatorluğu'nda, dönemin Mardin Başpiskoposu Ignazio Şükrullah Maloyan'ın, 3 Haziran 1915'te tutuklandığını, işkence gördüğünü ve bir yetkili tarafından öldürüldüğünü belirtti.
Vatikan'ın açıklamasına göre Maloyan'a, "İslam'a geçerse serbest bırakılması" teklif edildi, ancak Maloyan bu teklifi "kesin bir dille" reddetmesinin ardından öldürüldü.
Maloyan, Katolik Kilisesi'nce "şehit" olarak tanınıyor.
Papa 14. Leo Pazar günü Vatikan'daki San Pietro Meydanı'nda yapılan törende Maloyan'ın "imanı uğruna şehit olduğunu" söyledi.
Katolik Kilisesi'nde şehit olarak tanınanların aziz ilan edilmesi için, diğer kişilere uygulanan "mucize" gerçekleştirme şartı aranmıyor.
Vatikan belgelerinde, Maloyan'ın, 19 Nisan 1869'da Türkiye'nin Mardin kentinde doğduğu, 14 yaşındayken Lübnan'daki Zımmar Manastırı'na giderek eğitim aldığı, 1896'da rahip olduğu bilgileri yer alıyor.
1911'de Mardin Başpiskoposu olan Maloyan'ın 3 Haziran 1915'te, yüzlerce başka kişiyle birlikte hapse atıldığı ve "silah sakladığı şeklindeki sahte bir iddiayla işkence gördüğü" belirtiliyor.
Müslüman olması halinde serbest bırakılma teklifine verdiği yanıt Vatikan kaynaklarında şu şekilde yer alıyor:
"Devlete asla sadakatsizlik etmedik... ama dinimize sadakatsizlik etmemizi isterseniz, asla, asla, asla."
Ignazio Şükrullah Maloyan'ın aziz ilan edilme süreci 2001'de dönemin papası II. Jean Paul tarafından başlatılmıştı. O dönem yayımlanan biyografisinde şu ifadeler de yer alıyordu:
"Piskopos Maloyan, ülkenin ileri gelenleriyle iyi ilişkiler sürdürdü. Saygın ve takdir edilen biri olarak, Sultan'ın fermanıyla nişan verildi. Ne yazık ki, Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle, o zamanlar Almanya ile müttefik olan Türkiye'de yaşayan Ermeniler tarifsiz zorluklar yaşamaya başladı."
"24 Nisan 1915, gerçek bir imha operasyonunun başlangıcıydı. 30 Nisan 1915'te Türk askerleri, silah depolarının orada saklı olduğu bahanesiyle Ermeni Kilisesi'ni ve Mardin Başpiskoposluğu'nu kuşattı. Hiçbir şey bulamayınca arşivleri ve belgeleri yok ettiler."
Papa'nın bugünkü törende "soykırım" ifadesini kullanmaması dikkat çekti.
Önceki Papa Francis 2015'te "Ermeni şehitliğinin 100. yılı için kutsal ayin" başlıklı bir törende "soykırım" ifadesini kullanmıştı. Bu tanımı reddeden Türkiye, tepki olarak Vatikan büyükelçisini geri çekmiş ve ilişkiler 10 ay kadar maslahatgüzar seviyesinde sürdürülmüştü.
2022'de de, 1915 ve 1917 yıllarında Osmanlı topraklarında öldürülen Katolik din adamları Leonardo Melki ve Tommaso Giorgio Saleh, inançları nedeniyle öldükleri gerekçesiyle Vatikan tarafından "mübarek" ilan edilmişti. Mübarek unvanı, Katolik Kilisesi'nde azizlik mertebesinden bir önceki adımı teşkil ediyor.
Paşinyan da törene katıldı
Törene Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanı Nikol Paşinyan da katıldı.
Papa XIV. Leo Hazretleri, törene katılan liderleri, Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanı Nikol Paşinyan, İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ve diğer üst düzey konukları selamladı.
(Ajanslar, BBC Türkçe, Ermenistan Kamu Radyosu)
(Agos'un notu: Başepiskopos Maloyan'ın öldürülmesine dair tanıklıklar için bkz: 'Mardin 1915: Bir Yıkımın Anatomisi', Yves Ternon , Belge Yayınları, Ekim 2013. sayfa 278)
