Ուսուցչութիւնը նուիրում կը պահանջէ
Նոյեմբերի կէսէն սկսեալ կ՚ապրէինք լուսահոգի պարոնս Սերովբանի տօնական համեղ ճաշատեսակներու ցանկի պատմութիւնը։ Տոլմաները ինչպէս պէտք է եփենք, Թոփիկի միջուկը ինչպէս պէտք է խառնենք։ Ուլականջի մէջի սոխը ինչքան պէտք է ըլլայ։ Է՜ քէյֆին ըսելիք չկայ պարոնիս, եւ եփել կը սիրէ, եւ ալ հիւրերուն մատուցել։ Հրաշալի երեւոյթ մըն է այս։ Ընտանիքի մը դռներուն ետեւ Ուսուցիչներու օրուայ առթիւ պատրաստութիւնները կը լուսաւորէր բոլոր մեզ՝ «Ակօս»ի աշխատողներուս։ Ան ինչ տեսակ ուրախութիւն պարոնիս մօտ։ «Մանիշակին ուսանողները մեզի պիտի գան, այս գիշեր առեւտուր պիտի ընեմ կանուխ պիտի ելլեմ» կ՚ըսէր եւ ժպտալով ուրախութեամբ յարգարժան տիկնոջ մօտ կը վազէր։ Ան սոխը պիտի կտրատէ, Տիկին Մանիշակը պիտի եփէ, ինչ երանութիւն Աստուած իմ...
Կը յիշեմ մանկութիւնս, Տատեան Վարժարնի պարտէզին մէջ կը վազվզեմ աջ ու ցախ։ Կը վազվզեմ՝ բայց կամաց կամաց կ՚անցնիմ օրիորդներուն քովէն։ Տիկին Մանիշակ, Տիկին Էօժէնի, տիկին Հռիփսիմէ, բոլորը պարտէզն են մեզ հսկելու համար։ Կը ժպտայ, միշտ կը ժպտայ տիկին Մանիշակը։ Վզին փաթթած շարֆերը օրուան հագուստ կապուստին հետ համահունչ գոյներով են։ Աջկիս ծայրով կը նայիմ շարֆերուն, եօթը-ութը տարեկան երախայի մը համար ինչ հսկայ կ՚երեւէր ուսուցչուհիս։ Պարտէզին մէջ իր պաշտօնակիցներուն հետ ջերմ զրոյցները, բարձրաձայն խնդումներու մանուկներուն վազվզուքին եւ ժխորին կը խառնուէր։ Յանկարծ աչքը իր խօսակից ընկերուհիին ձեռքը կը մեկնէր քովէն անցնող երախային, թեւը բռնելով իրեն կը քաշէր, ձեռքը տղուն գոգնոցէն ներս մտցնելով կը պոռար. «Ջուրի պէս է, ջուրի պէս՜։ Մօտը անձեռոցիկ կամ սելփաք ունեցող կայ։ Տղա՛ս այլեւս մի վազէր, հիւանդ պիտի ըլլաս»։ Աս մինակ պատճառն է , որ մինչեւ օրս կ՚այցելեն ուսանողները իրեն։ Ան մինակ ուսուցիչ չէ եղած իրենց համար, այլ երկրորդ մայր մը դպրոցէն ներս, որ գուրգուրած է բոլորին։
ԼՈՒՍՅԷՆ ՔՈՓԱՐ
Բարեւ տիկին Մանիշակ, կը շնորհաւորենք ձեր ուսուցիչներու օրը։
Շնորհակալ եմ։
Մեզի ձեր մանկութեան եւ ուսման շրջանը կրնա՞ք պատմել։
Ծնած եմ Կէտիկփաշա երբեմնի հայաշատ թաղը, համեստ ընտանիքի մը երդիքին տակ։ Յաճախած եմ տեղւոյն Ս. Մեսրոպեան Վարժարանը։ Միջնակարգի եւ լիսէի ուսումս ստացած եմ Էսաեան Վարժարանի մէջ։ Առաջին տարին Կէտիկփաշայէն Էսաեան երթալ-գալը շատ դժուար էր ինձ համար, քանի ուրիշ ընկերուհի չունէի Մեսրոպեանէ։ Ժամանակի ընթացքին վարժուեցայ։ Այդ տարիներուն երթեւեկը հանրակառքի միջոցաւ էր։
Ո՞ր դպրոցները աւարտած էք։
Ինչպէս ըսի, նախ Ս. Մեսրոպեան, ապա Էսաեան։ Ուսուցչագործելու սկսելէ ետք, ըստ նոր օրէնքի, մասնակցեցայ եւ շրջանաւարտ եղայ Օրթագիւղի ուսուցչական դասընթացքէն։ Տարիներ ետք, հեռակայ դրութեամբ մասնակցեցայ համալսարանի քննութեանց, որմէ եւս վկայուեցայ։
Ե՞րբ եւ ի՞ նչպէս ուսուցիչ ըլլալ որոշած էք։
Մանկութեան օրերէս իսկ փափաքած եմ ուսուցիչ ըլլալ։ Տեսակ մը մանկական շրջանի իտէալ էր այդ։ Երրորդ դասարանէն իսկ սկսած եմ օգնել ուսուցիչներուս։
Ձեզի համար տիպար հանդիսացող ուսուցիչ մը եղա՞ծ է։
Անշուշտ եղած են այդպիսի ուսուցիչներ, որոնք ոչ միայն տիպարներ եղած են, այլ ամէն ինչով հետք թողած են մեր վրայ։ Ունեցանք երկու Օրիորդ Էլիզներ՝ Էլիզ Պիլէզիկճեանն ու Էլիզ Մանասը։ Առաջինը Էսաեանի մէջ, որպէս ուսուցիչ, երկրորդը Տատեանի մէջ որպէս բազմամեայ տնօրէն, մեծ ներդրում ունեցած են կազմաւորութեանս վրայ։ Երկուքն ալ բազմավաստակ, քաշուած են արդէն իրենց յաւիտենական հանգստեան։ Կայ նաեւ ուրիշ մը։ Այժմ Ամերիկաբնակ Տիկին Գեղանոյշ Գըլըճեանը։ Ինք թէ որպէս ուսուցչուհի, ապա որպէս պաշտօնակից եւ հուսկ՝ որպէս աշակերտի ծնող դեր ստանձնած է ուսուցչական կեանքիս ընթացքին։ Վերոյիշեալ երեք կրթական մշակներն ալ իրենց փորձառութեամբ շատ բան տուած են թէ ինծի եւ թէ պաշտօնակիցներուս։
Առաջին անգամ ո՞ւր եւ ո՞ր դպրոցի մէջ պաշտօն ստանձնեցիք։
Լիսէէ շրջանաւարտ ըլլալէ անմիջապէս ետք, պաշտօն ստանձնեցի Պաքըրգիւղի Տատեան Վարժարանի մէջ։
Ձեր ուսուցչութեան առաջին օրը մեզի կրնա՞ք պատմել։
Կեանքիս ընթացքին ամենէն յիշատակելի օրերէն էր այդ մէկը։ Առաջին անգամ էր, որ Պաքըրգիւղ կ՚երթայի։ Որպէս նորափետուր ուսուցչուհի կոչուեցայ երկրորդ դասարան։ Աշակերտներն ալ շուարած էին։
Աւելի քան կէս դարը շատ բան կը տանի յիշողութենէն։ Յատկապէս մանրամասնութիւնները։ Կը մնայ եւ մնաց հոգին։ Իրարանցում, վախ, մտահոգութիւն, զարմանք։ Եւ այս բոլորին տեսակ մը խառնուրդով սկսաւ մինչեւ այսօրուան կեանքիս աւելի քան կէսը գրաւող տարիներու շարանը։
Քանի՞ տարի, ո՞ր դպրոցներու մէջ պաշտօնավարած էք։
Քսանեօթ տարի Տատեան Վարժարանի մէջ պաշտօնավարելէ ետք հանգստեան կոչուեցայ։ Երկու տարի տանտիկնութիւն ընելէ ետք եւ նոր օրէնքներն ալ օգտագործելով, վերադարձայ պաշտօնիս, այս անգամ Գալֆաեան Տան երդիքին տակ, երկու տարի։ Պաքըրգիւղէն Սկիւտար հեռաւորութիւնը կարողացայ երկու տարի յաղթել։ Ապա անցայ Պէզճեան Մայր Վարժարան, ուր պաշտօնավարեցի տասներեք տարի։ Եւ վերջնական կերպով հանգստեան կոչուեցայ ուսուցչական ասպարէզէն։
Պարոն Սերովբանը յաճախ կը պատմէր ձեր աշխատասիրութեան եւ ճարպիկութեան մասին։ Ան յաճախ ինծի կ՚ըսէր՝ “երախան մեծցաւ. այլեւս գործի եկուր։ Մանիշակը տղաս երեք ամսական էր մայրիկիս թողեց աշխատիլ սկսաւ։ Ամէն կէսօրին տուն կը վազէր եւ ապա ետ դպրոց կը վերադառնար”։ Դուք սիրուած ուսուցիչ եւ հրաշալի մայր մը եղած էք։ Դժուա՞ր չէր։ Այդ օրերը մեզ կրնա՞ք պատմել։
Այո, կը լսեմ, որ սիրուած ուսուցիչ եղած եմ։ Որովհետեւ տղաքը շատ կը սիրեմ։ Մինչեւ այսօր ալ այդպէս է։ Այն որ տղան չի սիրեր, ուսուցիչ թող չըլլայ եւ պէտք չէ որ ըլլայ։ Ըստ իս, ուսուցչութիւնն ու մայրութիւնը գրեթէ նոյն բաներն են։ Երկուքն ալ սերունդ մը կը կերտեն։ Անհրաժեշտ է, որ քու ունեցածներդ ջամբես զաւակներուդ եւ աշակերտներուդ։
Ահա այս մտածելակերպով է, որ կեանք մը ապրեցայ։ Գալով դժուարութեանց։ Անշուշտ որ դժուար էր թէ ուսուցչութիւնը եւ թէ տանտիկնութիւնը տանիլ միասնաբար։ Բայց բախտաւոր էի, որ ունէի կեսուրս եւ մայրս, որոնք միշտ կողքիս էին։ Այսպէս անցան տարիները։
Գիտեմ ձեր աշակերտներէն ոմանք դեռ կ՚այցելեն ձեզ։ Ի՞ նչ կը զգաք այս մասին։
Թէ Տատեանի եւ թէ Պէզճեանի աշակերտներս մինչեւ այսօր կ՚այցելեն, յատկապէս տօնական օրերուն կը զանգեն, կու գան…։ Աշակերտներէս յատկապէս տատեանցիներ, որոնք տանտիկիններ, մինչեւ իսկ զաւակներու, թոռներու տէր եղած են, առիթներ կը ստեղծեն որ յաճախ մէկտեղուինք։ Եւ այս մէկը մեծ հաճոյք կը պատճառէ ինձ։
Կա՞ն ընտանիքներ, որոնց թէ ծնողները եւ թէ երախաները ձեր ուսանողը եղած են։
Անշուշտ, որ անցնող աւելի քան քառասուն տարիներուն, եղած են այդպիսիներ։
Քառասուն տարին աւարտած էք։ Յատուկ յոբելեան կազմակերպուա՞ծ է ձեզ։
Մէկ անգամուան ընդմիջումով, քառասուն եւ երկու տարի աշխատեցայ, պաշտօն վարեցի, կամ ինչ բառով որ ուզէք նկարագրեցէք։ Կարելի էր գոնէ երեք տարի մը եւս շարունակել, սակայն…
Այսօր ուրախ եմ եւ հպարտ։ Եւ եթէ կրկին աշխարհ գալ կարելի ըլլայ, նոյն ասպարէզը կ՚ընդգրկեմ ապահովաբար։
Գալով յոբելեանին։ Յոբելեա՞ն։ (կը ժպտի)
Բոլորով հանդերձ, ուրախ եմ եւ բաւարարուած իմ ստանձնած ուսուցչութեամբ, որ (ըստ իս) ամենանուիրական ասպարէզներէն մէկն է։ Երիտասարդ ուսուցիչներուն կը մաղթեմ կարողութիւն ու համբերութիւն։ Միշտ վերանորոգեն ու վերապատրաստեն իրենք զիրենք, աւանդեն մեր մայրենին ու մեր սրբութիւնները նոր սերունդներուն։
Յարգանքով
Շնորհակալութիւն Ձեր հետաքրքրութեան համար։
