Türkiye’nin polis algısı: Duyarlı ve adil değil, ihlaller cezasız kalıyor
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı’nın (TESEV) hazırladığı “Polis ve Toplum: Türkiye’de Polise Güven Araştırması” sonuçları bugün düzenlenen bir basın toplantısında açıklandı.
Toplantıda, raporu kaleme alan ve Johns Hopkins Üniversitesi’nde siyaset teorisi bölümünde araştırmalarına devam eden Nur Kırmızıdağ, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Ferhat Kentel ve Polis Akademisi güvenlik bilimleri fakültesinde öğretim üyesi olan Ahmet Erkan Koca rapor sonuçlarını yorumladı.
Türkiye genelinde 3207 kişiyle yapılan görüşmelerle hazırlanan raporun çarpıcı bulguları şöyle:
- Türkiye toplumu, polisin vatandaşların ihtiyaçlarına duyarlı ve adil şekilde cevap verdiğine inanmıyor.
- Türkiye’de toplumun %60’ı kanunları çiğneyen polis memurlarının cezasız kaldığını düşünüyor.
- Toplumun ilk aşamada sorulan ‘polise güvenir misiniz?’ sorusuna verdiği cevap 5 üzerinden 3.89. Bu ortalama tek başına polise güven duyma oranının yüksek olduğunu gösterse de siyasal ve sosyal olarak merkezde yer almayan kesimler arasında polise güvenin düştüğü görülüyor.
- Polise duyulan güvende yaş, eğitim ve gelir düzeyi çok fazla etkili değilken; coğrafi bölge, siyasi ve dini aidiyet önemli rol oynuyor.
- Alevi ve Bektaşiler, polisin başarılı olduğunu Sünni ve Müslümanlara göre daha az düşünüyor. Raporda ‘diğer’ olarak tanımlanan Hıristiyan ve Museviler ise polise en az güven duyan grubu oluşturuyor.
- Öte yandan, siyasi kimlik olarak kendini AKP seçmeni olarak tanımlayanlarda polise güven 3.76, CHP seçmenleri arasında 3.24, MHP seçmenleri arasında ise 3.55’ken BDP/HDP seçmenlerinin polise güvenme oranı 2.79
- Coğrafi sonuçlara göre, polise en güvensiz kesim Güneydoğu Anadolu bölgesi.
- Bir başka önemli bulguya göre vatandaşlar genel olarak polisin kanunlar çerçevesinde hareket ettiğini, ancak bu kanunların veya bu kanunları oluşturan sistemin yetersiz olduğunu düşünüyor.
- Toplumun yüksek bir kesimi, polise güvense de güvenmese de polisle işbirliği konusunda yüksek motivasyona sahipken polise itaat konusunda aynı şekilde düşünmüyor.
- Türkiye’de toplumun %59’u polis teşkilatının yönetiminde halkın söz sahibi olması gerektiğine inanıyor.
İhlaller
- Türkiye’de siyasi ve sosyal merkezde yer alan kesimde polise güven arttıkça, polisin ihlallerine tolerans gösterme, ihlallerin üstünü kapama eğilimi daha fazla oluyor. Kendin azınlık hisseden gruplarda ise bunun tam tersi söz konusu, bu kesimin polise güveni artsa bile ihlallere karşı toleransı azalıyor.
"Şikayet hattı kurulmalı"
Ferhat Kentel, raporun sonuçlarını yorumladığı konuşmasında, polisin güç ilişkileriyle örülen devletin bir birimi olduğunu, dolayısıyla devlet ve toplum gibi polisin de tek parçalı olmadığını belirtti. “Bu veriler arasında somut bir gerçek var, vatandaş polisin kendisine saygı göstermesini istiyor” diyen Kentel, polise güven algısının oluşması için polis seçimlerinin yapılmasının gerektiğini, ihalleler içinse bir şikayet hattı kurulması gerektiğini vurguladı.
"Polis yasaların ruhunu uygulamıyor"
Polis Akademisi öğretim görevlisi olan Ahmet Erkan Koca ise polisin yaşadığı çatışmadan bahsetti; ‘Polisin iki temel görevi var; düzenin sürdürülmesi ve yasaların uygulanması. Polis sokakta bunların uyuşmadığını görüyor. Tercih yapmak zorunda kaldığında da, yasalara uygun olmasa bile seçimini düzenden yana kullanıyor mutlaka. Bu düzenden yana tavrı onun devletçi polis yapıyor. Pek çok soruna yol açıyor.”
Türkiye’de polisin halkın ne hissettiğini düşünmediğinin altını çizen Koca; “Polis, yasaları düz okumayla hayata geçirmeye çalışıyor. Yasaların ruhunu uygulamıyor. Çünkü başına iş açabilir, ceza alma ihtimali çok yüksek. Halbuki yasaları birebir uygulamak çok kolay.”
