Türkiye'ye yeni gelen Ezidiler'in sorunları rapor haline geldi
2021 yılından itibaren, Şengal’den kaçıp Türkiye’ye sığınan ve Mardin, Midyat’a yerleşen Ezidilerin sorunlarını odağa alan rapor, Hayata Destek’e ulaşan Ezidi danışanlarla yapılan mülakatlar, kamu kurumlarından alınan veriler ve saha gözlemleriyle şekillendi.
‘Türkiye’ye Yeni Gelen Ezidilerin Kayıt Sorunu- Koruma İzleme Raporu’ başlıklı rapora göre, yeni gelen Ezidilerin temel hak ve hizmetlere erişiminin önündeki en büyük engel uluslararası koruma kaydı sorunu.
2014 yılında Irak’ın Şengal kentinde, IŞİD’in (Irak Şam İslam Devleti) soykırım niteliğindeki saldırılarından kaçan Ezidi topluluğunun bir kısmı, yaklaşık 8 yıldır Türkiye’de yaşıyor. Hayata Destek, Mardin ve Batman’da yaşayan Ezidilerin hizmetlere erişimine ilişkin bir ihtiyaç analizi raporunu 2020 yılında yayımlamıştı. Bu raporun devamı niteliğindeki ‘Türkiye’ye Yeni Gelen Ezidilerin Kayıt Sorunu- Koruma İzleme Raporu’ başlıklı çalışmada ortaya konan temel bulgular şöyle:
-Irak’ın Şengal bölgesinde, 2021 ve 2022 yıllarında Ezidilerin yaşadığı 11 kampta çıkan yangınlardan etkilenen 450 çadırda iki kişi hayatını kaybetmiş; 15 kadın ve çocuk ise yaralanmıştır.
-Mülteci topluluğun büyük oranda, ‘73. Ferman’ olarak adlandırılan, 2014 tarihli IŞİD saldırılarının travmasını hala yaşadığı gözlemlenmiştir.
-Görüşmelerde Ezidiler, Irak’taki mülteci kamplarında Türkiye’ye geçiş yapmak isteyen birçok Ezidi’nin bulunduğunu; fakat vize alımına getirilen yeni düzenlemeler ve yüksek vize ücretleri gibi nedenlerle sınırı geçemediklerini belirtmişlerdir.
-Yeni gelen Ezidi ailelerin çocukları, kimlik kayıt sorunu sebebiyle okullara kayıt edilememektedir.
-Irak’taki kamp yangınlarında veya IŞİD saldırılarında yaralanan ve ciddi sağlık sorunu olan mülteciler, kimlik kayıt sorunu sebebiyle Türkiye’de tedaviye erişmekte zorluk yaşamaktadır.
-Almanya, Avustralya ve Kanada gibi ülkelerde akrabası bulunan mülteciler, kimlik kayıt sorunu sebebiyle üçüncü ülkeye yerleştirme sürecinde değerlendirilememektedir.
-Çalışan kişiler, kimlik kayıt sorunu sebebiyle kayıt dışı bir şekilde, sigortasız ve düşük ücretlerle çalışmaktadır.
-15-35 yaş aralığındaki kadın ve erkekler, kız ve oğlan çocukları, tekstil fabrikalarında ve restoranlarda 12 saati aşan mesailerde çalışmakta; 35 yaş üstü kişiler genellikle iş bulamamaktadır.
Raporda, kayıt sorunun sağlık ve eğitime, sosyal destek programlarına erişimle ve iş bulmayla, barınmayla ortaya konulurken, Ezidi topluluk üyelerinin birebir tanıklıklarına da yer veriliyor. ‘Türkiye’ye Yeni Gelen Ezidilerin Kayıt Sorunu’ raporunda ayrıca, Hayata Destek iletişim sorumlusu Gözde Kazaz’ın, Ezidi bir topluluk önderiyle yaptığı ayrıntılı söyleşi de bulunuyor.
