Türkiye soy kodunu tartışıyor

Radikal: ‘Cumhuriyetin gizli soy kodu’

Radikal gazetesi, ‘Cumhuriyetin gizli soy kodu’ başlığıyla uygulamayı manşetine taşıdı. Rumların 1, Ermenilerin 2, Yahudilerin 3 ile kodlandığı bilgisine yer verilen haberde, tepkilere de yer verildi. Böyle bir uygulamanın daha önce bilinmediği ve ilk kez duyulduğuna da dikkat çekildi.

Radikal gazetesinin görüşlerine yer verdiği Prof. Baskın Oran,  “Bu uygulamayı ilk kez duyuyorum. Gayrimüslimleri bitirmek için kullanılan koddur. O numarayı vermek bile bir ihlaldir. Çünkü Lozan’da herhangi bir azınlığın adı anılmaz, yalnızca ‘gayrimüslim’ denir. Gayrimüslim, Müslüman olmayan demektir. Hani Süryaniler, Ezidiler ve Asuriler?”

Araştırmacı Rıfat Bali ise haberi şu sözlerle değerlendirdi:  “İlk kez duyuyorum. Yorum yapamıyorum. Lozan’dan beri uygulandığını sanmıyorum. Sonradan olmuş olabilir. Fakat hangi iktidar döneminde olduğunu anlamak lazım. Bir politika mıdır, münferit vaka mıdır, bilmek lazım.”

İl Milli Eğitim Müdürlüğü ise uygulamanın fişleme olmadığını iddia ederek şu açıklamayı yaptı: “Nüfus kayıt örneğinde sadece ‘dini’ belirtilen, ‘anâsır koduna’ yer verilmeyen vatandaşımızın çocuğunun azınlık okuluna kaydının yapılıp yapılamayacağı veya hangi azınlık okuluna kaydedileceği bilinemeyeceğinden ve mevzuattaki tanım gereği hangi azınlığa mensup olduğu anlaşılamayacağından, sadece dinine bakılarak işlem yapılamamaktadır. Azınlık okullarına öğrenci kayıt işlemleri mevzuata göre yapıldığından fişleme gibi bir durum söz konusu değildir.”

“Biz eşit yurttaşlarız diyemiyoruz” diyen Tarhan Erdem ise şöyle devam etti: “Lozan Antlaşması’nın uygulanmasını sağlamak amacıyla nüfus idaremizin 1923’ten beri bulduğu bir yol olmalı. Çünkü ‘gayrimüslim’ yurttaşlarla diğerleri arasında bir çok konuda farklı işlem yapılıyor. Yalnız gayrimüslimlerle Türkler arasında değil, yazılı olmayan, herkesin kendiliğinden uyduğu ayrımcılığa tabi yurttaşlarımız var. Hadi şimdiye kadar yapılmış. 2007’de çıkan tarihli Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na ne demeli?”

Taraf gazetesi: ‘Bir, iki, üçler yaşasın Türkler’

Taraf gazetesi, ‘Bir, iki, üçler yaşasın Türkler’ manşetiyle haberi duyurdu. Haberin spotunda “Nüfus İdaresi’nin TC vatandaşı olan Rum’u 1, Ermeni’yi 2, Yahudi’yi 3 diye kodladığı ortaya çıktı. Hukukçular bu ırkçı fişlemeye isyan etti” ifadelerine yer verildi.

Başbakan’a uygulamayı sona erdirmesi çağrısı yapan avukat Kezban Hatemi şöyle konuştu: “Bunu bilmiyordum. Doğrusu hiç şaşırmadım. Soy kodu tek kelime ile vatandaşın fişlenmesidir. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku’na Türkiye’nin imzalamış olduğu uluslararası sözleşmelere özellikle Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına Dair Çerçeve Sözleşme’ye, Lozan’a ve Anayasa’ya aykırı bir düzenleme olup hiçbir hukuk kuralına dayanmayan, yok hükmünde olan bu uygulamanın derhal kaldırılması ve Sayın Başbakan tarafından da uygulamanın sona erdirildiğine dair topluma bir açıklama yapılması gerekmektedir.”

Gayrimüslimlerin devlet tarafından ‘yerli ve yabancılar’ olarak tanımlandığını anımsatan Baskın Oran ise, “Bu devleti, Balkanlar’dan sürülen İttihatçılar kurdu. Bunların ‘makbul vatandaş’ı Lahasümüt’dür . Yani laik olmak şartıyla Hanefi, Sünni, Müslüman, Türk. Bu nitelikleri taşımayan, devlet için ‘öteki’dir. Zararlı unsurdur. Bu ‘kural’ en çok gayrimüslim vatandaşları vurdu. 1988 tarihli resmi yönetmelikte gayrimüslimler için ‘yerli yabancılar’ dendiğini unutmayalım” dedi.

HaberTürk gazetesi: ‘Fişleme değil yıllardır böyle’

Bedros Şirinoğlu:  Bu dönemde böyle bir ayrımcılık olacağına inanmıyorum.  Ermeni okullarına kaydolan birisinin Ermeni olma şartı var. Müslüman biri Ermeni okuluna kaydolamaz zaten. Bir Ermeni çocuğunu Milli Eğitim Bakanlığı’ na bağlı normal bir okula verir ama bir Müslüman çocuğunu neden Ermeni okuluna versin ki. Maddi durumu iyi olan normal okula veya koleje gider, kötü olan Ermeni okuluna gider. Bugün herkes bir şeyler konuşuyor, bu bizim cemaatte de rahatsızlık yaratıyor. Herkes konuşuyor, elden bir şey gelmiyor.

Prof. Mümtaz’er Türköne: Bu konuda bir bilgim yok. Ancak nüfus ve vatandaşlık işlerinin genel müdürlüğü var. İçişleri Bakanlığı’na bağlıdır. Çok önemli bir genel müdürlüktür. Nüfus kayıtlarını da onlar tutuyor. Bir fişleme değil de teknik bir tabir olabilir. Lozan’da azınlıklara verilen statü yüzünden bu ayrımın da bilinmesi gerekiyor. Kim Ermeni, kim Rum, kim Yahudi bunula ilgili teknik bir kodlama olabilir.

Eski Surp Haç Ermeni Lisesi Müdürü Hayk Nişan: Daha önce böyle bir şeyle karşılaşmadım. Bu teknik bir bilgi olabilir. Yani düşünün ki; pasaportlarda da böyle bir uygulama var. Ama bu durum engel teşkil etmez mi? Bu konu hakkında söylenecek bir şey yok; çünkü konu hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olduğumu söyleyemem. Bu bir engel teşkil ediyor mu? Bu konu hakkında detaylı bir açıklama var mıdır buna da bakmak gerekiyor.

Pangaltı Ermeni İlköğretim Okulu Müdürü Karekin Barsamyan: Böyle bir uygulmayı bugüne kadar duymadım. Bize gelen resmi evraklarda sadece soy kütüğünün incelendiği, Ermeni olup olmadığının anlaşıldığı yazılır.

Sosyolog Hülya Uğur Tanrıöver: Şu an TC kimlik numarası verilmesi de gösteriyor ki hepimiz kodlanmış durumdayız. O kodların da ne olduğunu bilmiyoruz.

Sosyolog Prof. Ferhat Kentel: Devlet başından beri gayret ayrımcı davranıyor. Ben kökenimde Ermeni olmasa bile çocuğumu Ermeni okuluna kaydettiremiyorum. Bu tam bir fişlemedir devletin arşivleme çabası bunlar. Devletin bütün kurumlarında kimin  ne olduğu çok iyi biliniyor.

Sevan Nişanyan: Böyle bir şey olmaması çok tuhaf olurdu. Devletin tipik ahlak dışı tavırlarının bir tezahürü olarak görülmesi gerekir. Türkiye Cumhuriyeti’nin bilinen, tanınan ikiyüzlü davranışlardan biridir. Bunun bir fişleme olduğunu düşünüyorum.

Yeni Şafak: ‘Azınlıklara gizli soy kodu iddiası’

Yeni Şafak gazetesi de soy kodu uygulamasını ‘Azınlıklara gizli soy kodu iddiası’ başlığı ile vermiş. Yeni Şafak’ın haberi şöyle:  “Azınlıklara gizli soy kodu iddiası Türkiye Ermenilerinin önemli yayın organlarından olan ve Hrant Dink’in kurucusu olduğu Agos Gazetesi’nin bu haftaki sayısında manşetine taşıdığı olay, Türkiye’de Lozan Antlaşması’na göre belirlenen azınlıklara 1923”ten beri “Soy kodu” uygulandığım gösterdi. Tekrar Ermeni kimliğine dönen bir annenin çocuğunu Ermeni okuluna yazdırmak istemesi üzerine Milli Eğitim Müdürlüğü’nden olur almak üzere yaptığı başvuru sonucu müdürlüğün verdiği belgede geçen ‘Soy kodu’ ifadesi tartışma yarattı. Belgeye göre çocuğun Ermeni okuluna kaydolması için vukuatlı nüfus kayıt örneğinde gizli soy kodunun işlenmesi gerektiği, Ermeni vatandaşların gizli soy kodunun ise 2 olduğu ifadelerine yer verildi. Agos’tan Ferda Balancar’ın haberinde paylaşılan belgede uygulamanın 1923’ten beri var olduğuna da yer veriliyor.”

Özgür Gündem: ‘Soykırımdan soy koduna’

Özgür Gündem gazetesi de haberi ‘Soykırımdan soy koduna’ başlığını kullanarak gazetemizin haberine birinci sayfasında yer vermiş. Posta gazetesi ise haberi, ‘90 yıllık sır deşifre oldu’ başlığı ile sütunlarına taşıdı.

(UGEE/FGD)