Türkiye Ermenistan üzerinden Rusya’ya mesaj mı veriyor?
Ermenistan Sivil Havacılık Dairesi Başkanı Artyom Movsisyan, “6 ve 7 Ekim’de, Türkiye askerî kargo helikopterleri, Iğdır-Kars güzergâhında Ermenistan’ın hava sahasını ihlal etti. İki gün boyunca sık sık sınır ihlalinde bulundular. Uzmanlarımız tespit eder etmez, Ankara’daki meslektaşlarımızla bağlantıya geçtiler. Ankara, bize hava aracının tipini sordu ve kötü hava koşullarını gerekçe gösterdi” diyerek bilgi verdi.
Gazetecilerin “Böyle durumlarda ne yapılmalıdır” sorusuna Movsisyan, “Normalde bu tip durumlar için uluslararası yönetmelik dışında, iki komşu ülkenin beraberce hazırladığı kurallar olması gerekir; fakat ne yazık ki Türkiye ile Ermenistan’ın diplomatik ilişkileri olmadığından dolayı, böyle ortak bir belge de hazırlanmış değil” diyerek, olaya sivil havacılık dahilinde çözüm bulunduğunu ve Savunma Bakanlığı’na bilgi verildiğini, bundan sonrasının Savunma Bakanlığı’nın işi olduğu yanıtını verdi. Movsisyan, bu tip ihlallerinin ne sıklıkla olduğu sorusuna ise, ezbere konuşamayacağını, raporlara bakması gerektiği yanıtını verdi.
Ermenistan sınırını koruyan Rusya Federal Güvenlik Servisi’ne (FSB) bağlı Sınır Birliği Ermenistan Dairesi, bilgiyi inceleyeceklerini duyurdu. Sınır Birliği Ermenistan Dairesi Sözcüsü Sergey Greçin, “Bu bilgi ,Ermenistan Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu’nun ilgili mercileri tarafından inceleniyor” dedi.
Özellikle Ermenistan’daki muhalif basın, Ermenistan Sivil Havacılık Dairesi’nin verdiği cevapları tatmin edici bulmuyor ve Ermenistan savunma ve dışişleri bakanlarının, hatta Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın da açıklama yapmasını bekliyor.
Ermenistan basının büyük kısmı, Türkiye sınırını ihlal eden Rusya uçaklarına bir karşılık olarak Ankara’nın bu adımı attığı görüşünde. Farklı yazarlara göre bu sınır ihlali, Türkiye’nin Rusya’ya kasıtlı ve simetrik bir cevabı.
Rus siyaset bilimi uzmanı Vadim Dumbnov, Ermenistan’daki Gala Televizyonu’na verdiği demeçte şöyle dedi: “Ben bu tip olayların tesadüfen gerçekleştiğini düşünmüyorum. Rusların Türkiye sınırını ihlal etmesindeki kastı, Türklerin Ermenistan sınır ihlalinde de görüyorum. Ancak Ermenistan’daki olayı dramatize etmeye de gerek yok bence, Rusların Türkiye sınırını ihlali de kritik.”
Türkolog Levon Hovsepyan ise konunun oldukça önemli olduğunu düşünenlerden. Hovsepyan, “Bölgede oldukça önemli iki durum var bugünlerde. İlki, Türkiye sınırları içinde PKK’ya karşı gerçekleştirilen operasyonlar, diğeri ise Rusya-Türkiye ilişkilerindeki gerginlik. Bu iki durum da Ermenistan hava sınırı ihlalinin kasten yapıldığı fikrini güçlendiriyor. Kars-Iğdır hattında Kürtlere karşı yoğun operasyonlar olduğunu biliyoruz” şeklinde konuştu.
Ermenistan’daki Uluslararası Siyasi İncelemeler Merkezi uzmanlarından Rupen Mehrabekyan da sınır ihlalinin Rusya’ya bir mesaj olduğu fikrinde: “Evet, Rusya’nın yaptıklarından sonra, Türkler de bu adamı tasarlamış olabilirler. Rusya, sadece Türkiye’ye değil, başka Avrupa ülkelerinin da hava sahasını ihlal ediyor. Şu anda Ermenistan konunun üzerini kapamaktan yana, bu da anlaşılır” diyen Mehrabekyan, bu tip sataşmaların Soğuk Savaş dönemini çağrıştırdığı görüşünde.
Kesin olan o ki ,gerilen Türkiye-Rusya ilişkileri yüzünden, Ermenistan, haklı olarak Türkiye ile ilişkilerini daha da kötüleştirmek istemeyecek. Rusya mesajı almış olmalı ki, sessizliğini koruyor ve belki de Ermenistan’a aynı şekilde davranması için “telkinde” bulunuyor. Lakin, Türkiye’nin Rusya’ya bir mesaj yollamak için ilk olarak Ermenistan’ı kullanması, sadece Rusya’nın değil, Türkiye’nin de Ermenistan’ı askerî ve stratejik olarak “Rusya’ya ait olarak görmesinin” bir itirafı niteliğinde ve bu son derece sorunlu.
Tüm bunların dışında, askerî anlaşmalar gereği Türkiye-Ermenistan sınırının güvenliğini sağlamakla mükellef Rusya’nın sessizliği, akıllara “Türkiye sınırı yeterince iyi korunuyor mu?” sorusunu getiriyor. Ermenistan’ın güvenliğini sağlamak yerine, Rusya bu bölgede dış politika oyunları oynuyor.
Trajikomik olan ise, Rusya-Türkiye arasındaki gerilimle iyice gerilen Ermenistan ve Türkiye ilişkileri, Rusya-Türkiye kucaklaşmalarından sonra normale dönmüyor; hatta dönem dönem daha da kötüleşiyor ve Ermenistan’ın dış politikasının en büyük açmazlarından biri haline geliyor.
