Tenise gönül veren Ermeniler

NATALİ ORAL / AREN DADIROĞLU
[email protected]  / [email protected]

Yaşadığımız coğrafyada geçmişte spor alanında gayrimüslimlerin önemli bir ağırlığı vardı. Bugün, bu sporcuların çok azının adı hatırlanıyor; tek taraflı tarih yazımı, bu adsız sportmenlerin hatırasının üzerini kalın bir örtüyle kapatıyor. Bu nedenle, gayrimüslim sporculara dair her türlü bilgi kırıntısı özel bir değer taşıyor. Tenis de bu tip bilgi kırıntılarına çeşitli kaynaklarda rastladığımız bir alan. Türkiye Tenis Federasyonu’nun kayıtlarında bile, Türkiye’de bir dönem tenise damga vurmuş olan Vartan Tetikbaş, Vahram Şirinyan gibi isimler bulunmuyor.

Teniste uluslar arası alanda pek başarısı olmayan Türkiye’nin tarihinde birçok Ermeni tenisçi var. 1939’dan itibaren 10 yıl boyunca çift erkeklerde Türkiye Şampiyonu olan Kris Uncuyan ve Hrant Arevyan, dört yıl art arda teklerde birinciliği kimseye bırakmayan Hanri Yelyan, bunlardan sadece birkaçı.

Unutulmuş Ermeni raketlerden, ‘en iyi Türk tenisçi’ unvanını elde eden, Challenge Kupası sahibi Vartan Tetikbaş ve sürgüne gönderilmekten korktuğu için Erdal İnönü’yü yenmemeye gayret eden Sarkis Harputlu ile konuştuk.

Masa tenisinden çim tenisine

İstanbul doğumlu olan Vartan Tetikbaş, çocukluğunu ve gençliğini İstanbul’da geçirmiş. Liseyi Mıhitaryan’da okumuş; İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni kazanmış ama okulu yarım bırakıp tenise ağırlık vermiş.

Spor yaşamına, özellikle de tenise çok geç başladığını söyleyen Tetikbaş, “Lisede masa tenisi ve futbolla ilgilendim. Tenis aklımda hiç yoktu” diyor. Masa tenisini Şişli Spor Kulübü’nde oynayan Tetikbaş, kendi yaş kategorisinde milli takım oyuncusu olmuş. Şişli Spor Kulübü’nün masa tenisi şubesi 1972’de yer sorunu nedeniyle kapatılınca, o ve pek çok diğer sporcu Fenerbahçe’ye transfer olmuş. Masa tenisi kariyerine Fenerbahçe’de devam eden Tetikbaş, takım kaptanlığı da yapmış.

Yeşilköy’deki yazlık evlerinin yakınlarında bulunan kortlarda tenis oynayanları izleyen Tetikbaş, kort görevlilerinin onu oynatmak istemeleri üzerine tenisle tanışmış; masa tenisi ve futbolu bırakıp tenise ağırlık vermiş. Duvara karşı oynayarak kendini geliştirmiş ve turnuvalara katılmaya başlamış. Karşılaşmalara, eski tenisçilerden Kris Uncuyan’ın Eminönü’ndeki spor mağazasından tedarik ettiği malzemelerle çıkan usta tenisçi, “O zamanlar bugünkü imkânların yarısı yoktu” diyor ve ekliyor: “Kimseye vefa borcum yok. Her şeyi kendi emeğimle başardım.”

Tetikbaş, 1966, 1970 ve 1972’de Türkiye Tenis Şampiyonası’nda çift erkeklerde; 1962’den 1972’ye kadar, aralıksız olarak, bireysel erkeklerde İstanbul Şampiyonu olmuş. Ayrıca, 1970’te uluslararası ve Türkiye çapındaki başarıları nedeniyle ‘En İyi Türk Tenisçisi’ şilti kazanmış. 1972’de düzenlenen Türkiye Tenis Turnuvası’nda hem teklerde hem de çiftlerde milli takımda mücadele etmiş.

Türkiye’deki en iyi 16 tenisçinin davet edildiği ve kupasını alabilmek için üç yıl üst üste hiç maç kaybetmeden kazanmanın gerekli olduğu Challenge Kupası’nı 1971, 1972 ve 1973’te namağlup şekilde kazanan Tetikbaş, gençliğinin büyük kısmını Kınalıada’da geçirmiş. Efsane futbolcu Lefter Küçükandonyadis’le birçok kez futbol oynadığını söyleyen Tetikbaş, çok değiştiğini düşündüğü adaya eskisi kadar uğramıyor. Yeni tenisçilerin yetişmesi için ailelerin öncelikli olarak tenis sporunu benimsemeleri gerektiğini, artık her sitede kort olduğu ve tenis oynamamak için hiçbir nedenin olmadığını söylüyor.

İnönü’ye yenilmeye çalıştı

Kayseri’nin Derevenk köyünde doğan Sarkis Harputlu, iki yaşındayken ailesiyle İstanbul’a gelmiş. Aramyan İlkokulu’nu ve Getronagan Lisesi’ni bitirdikten sonra, üniversitede Yunan Filolojisi okumuş. Tenise, Moda Kulübü’nün kortlarında top toplamakla başlamış, okul harçlıklarını bu şekilde çıkarmış. 17-18 yaşlarında, bir Alman kulübü olan Teutonia’da tenis dersi vermeye başlamış. Fenerbahçe’de Dalyan Kulüp’ü kuran ve uzun süre burada tenis eğitimi veren Harputlu, baskılar sebebiyle kulübü bırakmak zorunda kalmış. Ancak yaşadıkları onu yıldırmamış; eski bir öğrencisinin teklifi üzerine Caddebostan’da Raket Kulübü’nü kurmuş. Dokuz yıl orada eğitim veren Sarkis Hoca, Milli Emlak’ın haczi yüzünden oradan da çıkmak zorunda kalınca Burgazada’ya gitmiş ve eğitmenliği orada sürdürmüş.

Çetin Altan, Melih Cevdet Anday, Yaşar Kemal, Sabahattin Eyüboğlu ve Sait Faik Abasıyanık gibi yazarlara tenis partnerliği yapan Harputlu, Fenerbahçe’nin ilk ve son kez düzenlediği tenis turnuvasında Erdal İnönü’yle karşılaşmış. Sürgüne gönderilme endişesiyle maçı kazanmaktan korktuğunu itiraf ediyor. Erdal İnönü’nün bunu anlayıp “Bana iltimas geçme” demesini hiç unutamayan Harputlu, “İnönü’yü yendim ama turnuvayı kazanamadım” diyor.

Vahram Şirinyan 1908’de Adapazarı’nda doğdu. Türkiye’nin ilk tenisçilerindendir. 1926’da kurulan Nor Şişli Spor Kulübü’nün tenis şubesinin de ilk sporcuları arasında yer alır. Teklerde ve çiftlerde, 1925’ten 1936’ya kadar Türkiye şampiyonluklarında birinci oldu. 1924-1927’de Tanin gazetesinin düzenlediği ‘Challenge Kupası’nı dört yıl üst üste kazandı. 1930’da Atina’da düzenlenen Balkan Şampiyonası’nda Sedat Erkoğlu ile birlikte çiftlerde birinciliği elde etti. 1953-1983 arası tenis eğitmeni olarak görev yaptı ve 1970’te ‘Türkiye Cumhurbaşkanlığı Türk Sporu Şeref Belgesi’ne layık görüldü.

‘Nor Şişli’

Cumhuriyet’in ilk yılları... Türkiye’de yeni bir dönem başlarken spor hayatı da yavaş yavaş canlanıyor. Gayrimüslim cemaatler de spor alanında yol kat etmeye başlamış. 1910’ların sonlarına kadar büyük gelişim gösteren Ermeni spor faaliyetleri, 1920’lerde durma noktasına gelmiş. Nor Şişli Spor Kulübü, bu alandaki eksikliği doldurmak amacıyla 1926’da kurulur. Kurucuları arasında Onnik Frenkyan, Aleksan Mıgırdiçyan, Aleksan Ohannesyan, Hagop Tütüncüyan, Aşot Mamigonyan, Arto Kalpakçıyan, Hrant Terziyan, Hrant Barsamyan ve Hayk Norhakyan’ın yer aldığı kulüp, günümüzde de ‘Şişli Spor Kulübü’ adıyla, basketbol, voleybol ve satranç dallarında sporcu yetiştiriyor.

* Bu yazı için, Şişli Spor Kulübü’nün kurucularından ve başkaptanlarından Arşak Seruhan’ın yaptığı derlemelerden yararlanıldı. Kulübün bugünkü genel sekreteri Jirayr Kılıçdağı’na bu kaynağa ulaşmamız için verdiği destek için teşekkür ederiz.