Սուրբ Զատկի յուշեր

«Ակօս» բառ մը, որուն հանդիպած էինք հայաստա­նեան եր­գի մը բա­ռերուն մէջ։ «Ակօս, ակօս բա­ժանենք, կոլ­խո­զի հունտը ցա­նենք։ 1970-ական տա­րեթի­ւերն են։ Կարգ մը ըն­կերներ խրտչե­ցան կոլ­խոզ բա­ռէն եւ այդ հա­տուա­ծը փո­խեցին մեր ար­տի ըսե­լով։ Հե­տաքրքրու­թեամբ իմա­ցած եղանք ակօս բա­ռի նշա­նակու­թիւնը։ Աւե­լի քան քա­ռորդ դար անց, երբ պատ­րաստու­թիւններ կը կա­տարո­ւէին նոր հրա­տարա­կելի թրքա­լեզու հայ­կա­կան թեր­թի մը հրա­պարակ­ման հա­մար, աւագ սե­րունդէն Ռու­բէն Մա­շոյեանն էր, որ կ՚առա­ջար­կէր ակօս անու­նը նոր թեր­թին հա­մար։ Ընդհա­նուր հա­մոզու­մի ար­ժա­նացաւ Մա­շոյեանի առա­ջար­կը։ Այս թեր­թով պի­տի ու­զէինք նոր ակօս­ներ բա­նալ պոլ­սա­հայ մտա­յին կեան­քի մէջ, ուր պի­տի աճէին հոն ին­կած սեր­մե­րը։

5 Ապ­րիլ 1996 թո­ւակա­նին լոյս տե­սաւ թեր­թի առա­ջին հա­մարը։ Ան­մի­ջապէս Զատ­կի նա­խօրէին։ Այս յօ­դուա­ծը կը գրենք դար­ձեալ 5 Ապ­րի­լին, Սուրբ Զատ­կի տօ­նէն չորս օր առաջ։

Այս երե­ւոյ­թը ինքնա­բերա­բար տե­ղի կու տայ շարք մը վեր­յի­շումնե­րու։ Ափ­սոս որ այդ վեր­յի­շումնե­րը աս­կէ 27 տա­րի առաջ միասին ճամ­բայ ելած բա­րի մարդկանց մա­սին է, որոնք այ­սօր մեզ հետ չեն։ Ոչ միայն 27 տա­րի առաջ միասին ճամ­բայ ելած­նե­րը, այդ տա­րինե­րու ըն­թացքին կեան­քի ու­ղին այս թեր­թի հետ խա­չաձե­ւուած բազ­մա­թիւ դէմ­քեր կը վեր­յի­շենք, որոնք դար­ձեալ կը բա­ցակա­յին այս կեան­քէն եւ կը շա­րու­նա­կեն իրենց գո­յու­թիւնը մեր յի­շատակ­նե­րու մէջ։

Թե­րեւս Ռու­բէն Մա­շոյեան անոնցմէ առա­ջինն էր, որ հրա­ժեշտ առաւ մեզ­մէ։ Թեր­թի յատ­կա­պէս հա­յերէն էջե­րու վեր­ջին ըն­թերցու­մը իրեն վստա­հուած էր։ Ապա նոյն ճա­նապար­հով ան­ցաւ նախ շատ սի­րելի բա­րեկամ մը՝ Յա­կոբ Այ­վազ։ Ան այ­լեւս յոգ­նած էր «Քու­լիս» պար­բե­րակա­նը անընդհատ 50 տա­րի հրա­տարա­կելու յոգ­նա­տանջ աշ­խա­տու­թե­նէն եւ 50-ամեակի աւար­տին վեր­ջա­կէտ դրաւ այդ աշ­խա­տու­թեան։ Բայց գի­տէինք թէ նման առա­քելու­թիւն մը վեր­ջա­կէտ չէր կրնար ու­նե­նալ։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռաւ ալ ան մեծ խան­դա­վառու­թեամբ «Ակօս»ի հա­յերէն էջե­րու մէջ գտաւ իր սիւ­նա­կը, ուր ամէն շա­բաթ ըն­թերցո­ղին հետ կը կի­սէր անցնող 50 տա­րինե­րու ապ­րումնե­րէն հե­տաքրքրա­շարժ դրո­ւագ­ներ։

Նման տո­ղերով կա­րելի է բնու­թագրել մի այլ մա­մու­լի ծա­ռայո­ղի՝ սի­րելի Երուանդ Կո­պելեանի ներ­կա­յու­թիւնը այս թեր­թի սիւ­նակնե­րուն վրայ։ Թեր­թի ճիշդ այն ան­կիւնը, ուր այ­սօր լոյս կը տես­նէ «Մենք ու Մե­րոնք» սիւ­նա­կը, եր­կար տա­րիներ տրա­մադ­րո­ւած էր պա­րոն Կո­պելեանին։

Վա­րու­ժան Քէօսէեան եւս իր կեան­քի վեր­ջին յօ­դուած­նե­րը գրի առաւ այս թեր­թի հա­յերէն էջե­րուն վրայ։

Եթէ պի­տի յի­շենք անի­ծեալ 19 Յու­նո­ւար 2007 թո­ւակա­նը, երբ «Ակօս»ի հիմ­նա­դիր Հրանդ Տինք կ՚ընդգետ­նէր իր հիմ­նած թեր­թի մուտքին, իր հետ պի­տի յի­շենք նաեւ Սար­գիս Սե­րով­բեանը, որ առա­ջին օրէն իսկ ան­մի­ջական գոր­ծընկե­րը դար­ձած էր Հրան­դին։ Ան էր որ ձե­ւաւո­րեց թեր­թի հա­յերէն էջե­րու ոգին, էու­թիւնը եւ դի­մագի­ծը։ Իր­մէ վերջ մենք հա­զիւ այդ աւան­դութիւ­նը վառ պա­հելու մար­մա­ջով է որ կը գոր­ծենք։

Հրան­դի մա­հը ան­դա­մալոյծ ըրած էր բո­լորս։ Մեր այդ սահմռկած հո­գեբա­նու­թեան մէջ թրքե­րէն մա­մու­լի վաս­տա­կաշատ գոր­ծիչ Այ­տըն Էն­կինն էր որ եկաւ խարսխեց «Ակօս»ի խմբագ­րա­տու­նը, եւ ամիս­ներ շա­րու­նակ աշ­խա­տակ­ցե­ցաւ թեր­թի ան­սա­սանու­թեան հա­մար։ Ափ­սոս, տա­րի մը առաջ ինք ալ հրա­ժեշտ առաւ մեզ­մէ, ետին թո­ղելով երախ­տա­պար­տութեան զգա­ցումներ։

Ոչ միայն վաս­տա­կաւոր մա­մու­լի մշակ­ներ, ու­նե­ցանք նաեւ վա­ղահաս մա­հեր։ Այդպի­սինե­րէն է սի­րելի Էմ­րէ Էր­թա­նին, ատա­նացի երի­տասար­դը, որ կա­տարե­լապէս իւ­րա­ցու­ցած էր «Ակօս»ի ոգին եւ մեծ հա­սու­նութեամբ աշ­խա­տակ­ցած թեր­թի առա­քելու­թեան։

Եթէ ոչ ուղղա­կի, իրենց փո­խան­ցած լրա­տուու­թիւննե­րով եւս յի­շելու ար­ժա­նի են նո­րօք հան­գուցեալ Գիր­գոր Եթե­րօղ­լու, Նա­զար Հան­չեր եւ Հա­քան Պա­քըր­ճըօղ­լու։

Այս տո­ղերը կը գրո­ւին անոնց կո­րուստին պատ­ճա­ռած սու­գի տրա­մադ­րութեան մէջ։ Բայց վհա­տելու իրա­ւունք չու­նինք, քա­նի որ ինչպէս 27 տա­րի առաջ, այս ան­գամ ալ չորս օր ետք Սուրբ Զա­տիկ է։ Յի­շենք Զատ­կի պատ­գա­մը՝ «Մա­հուամբ զմահ կո­խեաց, եւ յա­րու­թեամբն իւ­րոյ մեզ զկեանս պար­գե­ւաց»։

Ահա անուննե­րու շա­րան մըն էր, որոնք իրենց վաս­տա­կով յաղ­թա­հարած էին մա­հը եւ թո­ղած գոր­ծով ան­մա­հացած։

Կա­րելի չէր թէ Զատ­կի նա­խօրէին եւ թէ «Ակօս»ի հիմ­նադրու­թեան տա­րեդար­ձին լուռ մնալ իրենց հան­դէպ։