Sınır sakin, durum gergin
Son olarak 3 Ağustos’da açıklama yapan Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan ordusunun gece saatlerinde ateşkesi 8 kez ihlal ettiğini duyurdu. Facebook hesabından açıklama yapan Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepanyan, toplamda yaklaşık 95 el ateş edildiğini belirtti. Stepanyan, atışlar sırasında Koti ve Zangagatun köyleri yakınında konuşlu Ermenistan mevzilerinin hedef alındığını kaydetti.
Türkiye’deki resmi çevreler çatışmanın sorumlusu olarak Ermenistan’ı görmeye ve ülkedeki milliyetçi tabanı okşayan “savaş yanlısı” açıklamalar yapmaya devam ediyor. Uzmanların çoğu bunların içeriye dönük siyasi söylemler olarak değerlendirse de, yabancı gözlemciler Türkiye’nin olası yeni bir çatışmaya taraf olup olmayacağı üzerinde duruyor. Bu çerçevede Rusya-Ermenistan ortak tatbikatının ardından başlayan Azerbaycan-Türkiye ortak tatbikatı dikkatle izleniyor.
Milli Güvenlik Kurulu’nun toplantısından sonra çıkan “Ermenistan’ın mütecaviz tutumunu sonlandırması ve işgal altında tuttuğu Azerbaycan topraklarını terk etmesi gerektiği, Türk milletinin, kardeş Azerbaycan’ın haklı davasında alacağı her türlü karara sahip çıkacağı hatırlatılmış, Azerbaycan topraklarındaki gayrimeşru işgalini yıllardır sürdüren Ermenistan’ın barışı bozan ve uluslararası hukuku hiçe sayan saldırganlığı şiddetle kınanmıştır” açıklamasının ardından yaşanan gelişmeler dikkate değer.
Temas trafiği
24 Temmuz’da Rusya-Ermenistan ortak bölgesel askeri hava savunma sistemi tatbikatı başladı. Tatbikatın merkezinde “SİHA’lara karşı yeni mücadele yöntemlerinin incelenmesi” vardı. Rus basını bu habere oldukça büyük yer verdi. Sonraki günlerde Kremlin’in insiyatifi ile Rusya ve Türkiye liderlerinin ve dışişleri bakanlarının da yaptıkları telefon görüşmelerinin durumu sakinleştirdiğine inanılıyor.
Azerbaycan ile Türkiye arasındaki askeri işbirliği anlaşması uyarınca 29 Temmuz-10 Ağustos döneminde de Azerbaycan topraklarında ortak askeri tatbikat düzenleniyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Aleksey Zaytsev, “Ermenistan-Azerbaycan sınırında kısa süre önce başlayan çatışmalar nedeniyle bölgedeki durumu dikkatli bir şekilde izliyoruz ve Azerbaycanlı-Türk tatbikatı da dahil olmak üzere tüm tarafları kararlılıkla itidale davet ediyoruz" dedi.
Ermenistan-Azerbaycan sınırındaki durum nedeniyle tüm taraflara itidal çağrısı yapan Rusya Dışişleri belli ki, bu ortak askeri tatbikatın da siyasi sonuçları olabileceğini düşünüyor. Bazı Rus uzmanlar, Türkiye’nin fırsattan istifade ederek Nahçıvan'da bir askeri üs kurabileceğini düşünüyor.
Zaytsev bu hafta yaptığı konuşmada, Ermenistan-Azerbaycan sınırındaki gerilimin tırmanmasının hala endişe yarattığını ve Dağlık Karabağ krizinin barışçıl yollardan çözülmesi gerektiğinin yineledi, Rusya'nın gerilimin daha fazla tırmanmaması için gereken tüm çabayı sarf ettiğinin altını çizdi.
Rusya'nın çabaları bağlamında Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un Azerbaycanlı, Ermeni ve Türk mevkidaşlarıyla yaptığı görüşmeleri anımsatan Zaytsev, "Bölgedeki olayların tehlikeli şekilde gelişmesinden endişe duyduğunu ifade eden Rusya ve Türkiye, mevcut sorunlara uluslararası hukuk zemininde ve Azerbaycanlı ve Ermeni halklarının çıkarına olacak şekilde diplomatik çözüm bulmanın alternatifi olmadığını düşünüyor" ifadelerini kullandı.
Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan ise, Shant TV’ye verdiği röportajda, “Türkiye’nin bu gelişmeler ışığındaki duruşu, bu ülkenin bölgedeki yıkıcı ve istikrarsızlaştırıcı politikasını yansıtmaktadır ve bu yaklaşımını Doğu Akdeniz, Kuzey Afrika ve Yakın Doğu’da da görmek mümkündür” dedi.
ABD istihbaratı veri toplayacak
Öte yandan ABD Temsilciler Meclisi üyesi Adam Schiff başkanlığındaki Meclis İstihbarat Komitesi, İstihbarat Veri Yasası’na Kongre’ye Dağlık Karabağ’la ilgili yazılı bir değerlendirme sağlayacak bir hüküm ekledi. Amerika Ermeni Ulusal Komitesi’ne göre, bu, 1994 ateşkesinin sürdürülmesine katkıda bulunmayı amaçlayan girişim çerçevesinde yapıldı.
ANCA İcra Direktörü Aram Hamparian, “Bu yapıcı girişim, Kongre’nin Bakü’yi sorumlu tutmasına, reddettiği gerçekleri teyit etmesine ve ateşkese devam etmesine yardımcı olacak” dedi.
Carnegie Moskova Merkezi Uzman Konseyi Üyesi ve Medeniyetler Diyaloğu Enstitüsü’nde bilimsel araştırma başkanı olan Alexei Malashenko ise gelişmelere dair kötümser.
Malaşenko’ya göre, son iki yıl içinde Karabağ konusundaki görüşmelerde gözlenen dayanaksız durum ve dolayısıyla temelsiz iyimserlik er ya da geç mevcut duruma dönüşecekti. Çatışmaya taraf olanların gerçek pozisyonları, uzmanın görüşüne göre, bugün ortaya çıkıyor.
Malashenko, Ermenistan ve Azerbaycan liderleri tarafından yapılan son konuşmalar ışığında, her iki tarafın talebinin diğeri tarafından kabul edilemeyeceğine inanıyor. Malashenko mevcut durumu kapalı bir daire olarak değerlendiriyor.
