Sahak Maşalyan yazdı: Perşembe akşamı ne oldu?

Maşalyan sosyal medya hesabından şu açıklamayı yaptı,

PERŞEMBE AKŞAMI NE OLDU?

Hayatta en zor şeylerden biri şüphesiz herkesin kahramanı olabilmektir. Ama en zoru, kahraman olmayan bir kişiyi hep kahraman kalmaya zorlamaktır. Benim bir episkopos olarak hayatımda hiçbir zaman kahraman olmak gibi bir niyetim olmadı. Benim göğe bakıp kendi hakkımda vardığım kanaat hep Aziz Nerses Şnorhali’nin o ünlü duası olmuştur. “Yev voğormya ko araradzots yev ints pazmameğis” yani, “Tüm yaratıklarına ve ben gayet günahkara merhamet eyle”. Ama her nasılsa geçen pazartesi patriklik seçimleriyle ilgili çıkışım ve istifalarım beni gündeme oturttu ve birdenbire on binlerin sevgilisi ve kahramanına dönüştüm. Herkes seçim yapılamamasının dokuz yıllık hıncını benim istifa mektubumdaki satırlarda buldu. Seçimin bu çıkmazlara girmesinde paylaşılan ortak sorumluluktan söz ettim. En büyük pay tartışmasız sayın Aram srpazana düşüyordu. Ama en başta ben ve diğer din adamı kardeşlerim, vakıf yöneticilerimiz, hayırseverler, basın ve aydınlarımız ve cemaatimizin ezici çoğunluğu bu gecikmeden sorumluyduk. Biliyorum, onlar kabul etmeyecekler, ama, seçim için en aktif gibi duran kişi ve gurupların devleti ürküten tavırları da bu gecikmede rol oynamıştır ve sürdürülecek aşırılıklar ebediyen bu hakkımızı yitirmemize yol açabilir. Benden uyarması.

Dönelim yeni bir kahraman bulma meselesine. Sanırım bir yanlış anlaşılma oldu. Bozuk düzene karşı dolu dizgin, yalın kılıç şahlanmış, yakaladığı rüzgarla ve arkasına aldığı kitlelerle bin yıllık kokuşmuş düzene başkaldıran, devrimci, ilerici, otorite düşmanı, özgürlükçü, zengin ve zenginlik karşıtı bir kahramanınız yok maalesef. Ben zayıflıkları olan basit bir din adamıyım. “Ne mutlu barışseverlere, çünkü onlara Tanrı’nın evlatları denilecek” diyen İsa Mesih’in bir takipçisiyim. Sevgiden ve affetmekten daha büyük değer tanımam. Çünkü ben sevildim ve affedildim benim günahlarım için çarmıhta kutsal kanını döken Kurtarıcım İsa Mesih tarafından.

'Biraz alçakgönüllülük lütfen'

Ama bakın birdenbire nasıl bir dinsel değerler dünyasına kayıverdik. Birkaç gündür bana hayran olan binlerce Ermeni için bu sözlerin hiçbir anlamı yok. Onlar için Kilise, İncil, Hristiyanlık kendi Ermeni kimliği içinde bir tortu sadece. Bunlar üstünde beş dakika konuşacak kadar bile bir bilgi dağarcığı yok kendilerinde ve belki de hiç olmayacak. Ama böyleleri bir dini lider, bir patrik seçimi için kendilerini hiç ırgalamayan din alanına gayet cüretkâr bir yargıç edasıyla dalıyorlar ve Allah ne verdiyse, verip veriştiriyorlar. İstedikleri din adamını asıp kesiyor, hoşlarına gittiğinde bir gün kahraman, hoşlarına gitmezse öteki gün çürük elma ilan ediyorlar. Biraz alçakgönüllülük lütfen. Patrik seçiminden sonra onların pek çoğuyla yollarımız yine ayrılacak ve kim bilir hangi kavgada tekrar buluşacağız ya da bir cenazede, belki bir düğünde. Yine de teşekkürler herkese. Herkes davaya sahip çıktı, bir ucundan tuttu, onurlu bir direnç gösterdi. Aslında hep orada olan ama çoğunlukla atıl duran toplumsal şeref, namus, korunma ve direniş içgüdüleri dışa salındı. Bir kişinin toplumun ortak iradesini yenemeyeceği bir kez daha kanıtlandı. Üstelik tüm bunlar toplumsal birliğimiz, barış ve huzurumuz büyük yaralar almadan gerçekleşti. Bazılarının intikam ve adalet duyguları incindi, biliyorum, ama arzulanan sonuca ulaşıldı.

'Protokol ölü doğmuş bir bebektir'

Benim mektubumla heyecanlanan ve harekete geçip, mutlaka bir şey yapmak isteyenlere peşinen söyleyeyim. Ben amacıma ulaştım. Ben tatmin oldum. Acılarım, öfkem, çaresizliğim yankısını buldu. Aram srpazan korkutuldu. Geri dönülmez ve ertelenemez bir şekilde seçim iradesi ortaya koyuldu. Aram srpazan seçim sürecinden elini çekeceğinin sözünü verdi. İstifa mektubumu verdiğimde üç gün içinde bu sonuçlara ulaşılacağını rüyamda görsem inanmazdım. İmzalanan bu protokol bir başarıdır. Gerçi hiçbir uygulama alanı olmayan ölü doğmuş bir bebektir. Çünkü ebeleri yanlış davrandı. Nasıl mı?

'Barış yolu sonuna kadar tükenmeden'

Perşembe günü hayatımın en yoğun telefon trafiğini yaşadım ve hayatımın en keskin virajlarını almak zorunda kaldığım bir gün oldu. Beni yurt içinden ve dışından arayanlar arasında çok özel, asla kıramayacağım biri vardı. Sürecin başlangıcından beri defalarca beni arama alçakgönüllülüğünü gösterdi. Bütün Ermeniler Katolikosu kadasetli Karekin 2 hazretleri, barış yolunu sonuna kadar tüketmeden toplumu geri dönülemez karmaşaların içine atmamam için beni pederane öğütlerle uyarıyordu. Bir aile dostumla yemekteyken sayın Melkon Karaköse beni aradı ve Patrikhanede Aram srpazanla cemaatin önde gelenlerinin bir toplantı yaptıklarını ve beni davet ettiklerini belirtti. Katılanların isimlerini sordum. Bu isimleri reddedemezdim. Toplantıya vardığımda, tüm katılımcıların Aram srpazanın dostları ve arkadaşları olduğunu gördüm. Ama onlar benim de dostlarım ve arkadaşlarımdı her ne kadar onun kadar yakın olmasak ta. Patrik seçimi için Valiliğe verilecek bir mektup taslağını çıkarıp okudular. İçinde müteşebbis heyetin bulunduğu, ama daha önce Aram srpazanın dişiyle tırnağıyla direndiği bizim yazdığımız doğru bir başvuru mektubuydu. Bunu eğer iki srpazan imzalarsa orada bulunanların gözetiminde gidip valiliğe hemen yarın teslim edileceğine dair şeref sözü veriyorlardı. Tahmini bir seçim tarihi de belirlemişlerdi: 2 Ekim.

“Eğer dört gün önce olsaydı, bunun bir anlamı olabilirdi. Ama artık yeterli değil” dedim, “Benim ve halkın beklediği tek şey sürecin önünün açılması ve Aram srpazanın bu sürecin başında bulunmamasıdır. İstifa etmelidir”.

“Aram srpazan istifa etmeyecek, vekil kalacak, ama seçimlere karışmayacak” dendi.

“Böyle bir mucize nasıl gerçekleşecek acaba, siz insanların aklıyla alay mı ediyorsunuz?”

“O zaman sen çatışma istiyorsun?”

“Ben ve bu halk barış içinde bir çözüm istiyoruz ve bunun en doğru, en kolay ve en adil yolunun 
Aram srpazanın istifası olduğunu görüyoruz.”

“Aram srpazan vekil kalmak istiyor ama bir değabah (patrik seçilene dek patrik yetkileriyle donanmış, geçiş döneminden sorumlu ruhani önder) seçilmesine de karşı değil. Vekil patrikhanenin işleriyle, değabah da seçimlerle ilgilensin. Aram srpazan söz verdi, seçim işlerine karışmayacak.”

“Bu işlemeyecek bir sistem. Bir çift başlılık yaratır ve seçim süreci tekrar akamete uğrar.”

“Birkaç ay iyi niyetle çabucak geçer. Aram srpazan ters bir hareket yaparsa biz buradayız. Şerefimiz üstüne söz veriyoruz.”

'Dünyaya rezil olacağımız bir saçmalık'

Hayatım öğretmenlikle geçti. Zor anlayan sınıflarla, öğrencilerle karşılaştım. Ama bu karşımdaki akil insanlar kadar zor anlayanına pek rastlamadım. Dörtgen bir dairenin mümkün olabileceğini iddia etmek gibi bir şeydi istedikleri. Sadece bizim değil evrensel kilisenin kanunlarına göre imkansızdı. Uygulandığında dünyaya rezil kepaze olacağımız bir saçmalıktı. Bir saat ter döktüm anlatmak için ama nafile.

“Bakın birkaç saat sonra toplantı başlayacak, dedim. “Niçin, orada halkın ne dediğini dinlemek istemiyorsunuz?”

“Onların arasında kaos, karmaşa ve anarşi yaratmak isteyen kavga arayan bir sürü insan var.”

“Nasıl olur? Onlar yönetim kurulları, vadip üyeleri, aydınlar, halk ve basın. En az sizin kadar fikir beyan etmeye hakkı olan insanlar, gidin ve dinleyin. Aram srpazan hakkında ne düşünüyorlar? Aram srpazanın samimi dostları olmanız belki de bakışınızı köreltiyor ve gerçekleri göremiyorsunuz. Niye dokuz yıldır böyle bir toplantı yapıp onu seçime zorlamadınız? Belli ki sevginize, ve ona olan arkadaşlığınıza yenilmişsiniz”

“Bu konuda haklısın. Ama onu ne kadar teşvik etsek te, inat etti ve işte bu günlere geldik. Sen hareketinle çok güzel noktalara getirdin bu seçim işini, lütfen, bu insanların taşkınlık yapmasına ve seçimlerin anarşi yüzünden tekrar bozulmasına izin verme. Birkaç ay sabredelim ve şu seçim işini bir becerelim.”

Bu noktada ben kalktım ve bu toplantıya yarın sabah devam edelim. Bu akşam siz bu insanları dinlemelisiniz, dedim. Bunun üstüne atmosfer gerildi ve şununla tehdit edildim.

'Büyük patrıtı kopacak'

“Srpazan niye anlamıyorsunuz? Bu tür toplantılardan hiçbir sonuç çıkmayacak. Biz bu toplantıların yüzlercesine katıldık. Bağrışma, çağrışma, küfürler, yumruklaşmalar. Birbirini dinlemeyen insanlar, denileni anlamadığınız bir uğultu ve gürültü içinde kısır çekişmeler sürüp gider. Ama bu geceki toplantı hiçbirine benzemeyecek. Büyük patırtı kopacak. Meydan polis dolu. Belki de insanlar joplanacak, gaz yiyecek. Ve tüm bunların sorumlusu ve başı sen olarak mimleneceksin. Aram srpazan vekillikten inmek istemiyorsa, onu zorla indirmek için kullanılacak bütün çirkin yöntemlerden sen sorumlu olacaksın. Ve biz her yerde ve her zaman Sahak srpazanın inadı yüzünden bu cemaat karıştı diyeceğiz. Sana şeref sözü verdik, bize güvenmiyor musun?”

'Tehdit beni korkutmadı'

Bu tehdit beni korkutmadı ama bu insanların niyetinin sadece Aram srpazanı değil beni de korumak olduğunu anladım. Temelde iki şey istiyorlardı. Kendilerince karşı salondaki kurulmuş saatli bomba patlamasın ve bu insanlar tamamen olmasa da kısmen tatmin olmuş olarak barış içinde evlerine gitsinler. İkincisi sevdikleri Aram srpazana onurlu bir çıkış yolu sağlamaya çalışıyorlardı. Niyetleri iyiydi ve Vehapar Katolikos hazretlerinin sözleri kulaklarımda çınladı: “Barış yolunu sonuna kadar tüketmeden toplumu geri dönülemez karmaşaların içine atmamalısın”.

Bu iyi niyetli dostlarımı kıramazdım. Bu cemaatte iyilikseverliğin ve hizmet ruhunun anıtı olmuş Hayg Aslanyan’ı, bu cemaate ailece adanmış bilge adam Aret Erganı, ağırbaşlı ve sözünün eri Dikran Gülmezgili, Samatya’nın efsanesi Melkon Karaköseyi, bu cemaatin altın kalpli hizmetkarı Vazken Barını reddedemezdim. Hele yüreğini bu cemaat için tüketen, onun her sorununa çilingir olan çocuk ruhlu şövalye, Bedros Şirinoğlu dostumu hiç kıramazdım. Keşke toplum olarak, onların eksiklerinden ziyade sahip olduğukları değerlerin kıymetini takdir edebilme yeteneğimizi geliştirebilsek. Sayın Cumhurbaşkanımızın “Dostum Bedros” dediği bu az anlaşılan insandan keşke daha çok faydalanabilsek. Ve diğer değerli isimler, hepsi aslında o geceyi kotarmak için yardım istiyorlardı benden. Yardımımı esirgeyemezdim.

'Temsil ve protokol sorunu'

Ama kendi koyduğum prensiplerden de vaz geçemezdim. Bir protokol yazdım ve istedikleri dörtgen daireyi onlar için çizdim. Çok sevindiler. Sizlerinse çok sevinmeyeceğini biliyordum. Kılıçlar kuşanılmıştı ve dokuz yıldır bu cemaate en büyük zararı veren şahsın kellesi alınacaktı ve Sahak srpazan yüzünden o kılıçlar kınından hiç çıkamadı. “Yine kurtuldu, yine o ve onun yanında duran birkaç destekçisi kazandı” diye düşünüleceğini tahmin edebiliyordum. Benim de içime sinen bir sonuç olmadı ama toplumsal sorunlar, böyle kritik noktalarda asgari müşterekte anlaşarak çözümlenebilir. Aram srpazan bu kez kazanamadı. Ölümüne korkuttunuz onu ve kimin patron olduğunu hatırlattınız. Perşembe akşamı halk yığın yığın Meryem Ana Kilisesine akıp dururken, yukarda panik vardı. Oraya gelişleriniz boşa olmadı. Seçim kararını siz çıkarttınız. Sonradan salonda gerçekleştirilen toplantıyı ve düşünceleri alınmayan insanların tepkilerini duydum. Bu olay cemaatte ciddi bir temsil ve protokol sorunu olduğunu gösteriyor. Bu mutlaka çözülmeli. Çünkü diğer sorunlarımızın sağlıklı yolu bu tür toplantılarda temsil ve protokol kurallarının çok iyi belirlenmesi gerekir.

'Öyle bir yanlış hesaptı ki Bağdat'tan dönecekti'

Yazdığım ve üstünde tekrar bir saat tartıştığımız protokolün tamamı gerçekleşemeyecek ama onun ruhu çok önemli: üç gün içinde bütün süreçler tamamlanacak. Değabah seçilecek, Müteşebbis Heyet kurulacak ve başvuru mektubu yazılıp, vilayete teslim edilecek. Mümkün en yakın tarih belirlenecek. Şimdilik gerekli hazırlıklar göz önünde bulundurularak 28 Mayıs Pazar, tahmini bir tarih olarak belirlendi. Ancak son tarih yeni müteşebbis heyetle resmi otoritelerin diyaloğuyla belirlenecek.

Bu protokol, yasal bir çelişkiyle, yani hem değabah seçip hem vekili yerinde tutmayı amaçlayan bir uygulamayla, yetkileri paylaştıracak bir ucube sistem öneriyordu. İçinde ne kilise hukukuyla ne yönetim mantığıyla ne sağduyuyla bağdaşan bu öneri sadece bir kaprise dayanıyordu. Öyle bir yanlış hesaptı ki Bağdat’tan döneceği kesindi. Ya bu bizim Kilise Genel Meclisinden yada daha yukarıda bir makamdan geri dönecekti.

Evime geri döndüğümde muhterem Katolikosumuzun telefonu haberlerin zaten ona çoktan ulaştığını gösteriyordu. Emredici sesiyle “Sahak Srpazan, bu kabul edilebilir bir uygulama değil. Bizi diğer kiliseler önünde rezil mi edeceksiniz? Ben sadece değabahı tanırım. O seçilince tüm vekillikler düşer. Sonra iki episkopos dururken düşük rütbeli bir ruhaninin değabah olması da kilise hukukuna aykırı. Niçin bu tuhaf adımlara başvuruyorsunuz?”

“Vehapar Der, Aram srpazan istifa etmemekte direniyor. Sadece din adamları tarafından gerçekleştirilecek değabah seçiminde adaylığını koyar da seçilirse, kilisede iç savaş çıkar. Artık hiç kimse onu o makamlarda görmek istemiyor. O da benim değabah seçilmemi istemiyor. Düşük rütbeli bir ruhaniyi değabah seçerek seçim sürecinin tarafsızlığını sağlayabiliriz diye düşünmüştük. Böyle bir çözüm bulabildik ancak.”

“Anlıyorum, O zaman iki srpazan en kısa zamanda Hayastan’a buyurun hep beraber bir çözüm bulalım. Surp Etchmiadzin’in gölgesinde sohbet edelim, dualarımızı yükseltelim Tanrı’ya. O zaman mutlaka bir çözüm yolu buluruz”

“Vehapar Hayrabed, bizim İstanbul patrikliğine bağlı sadece iki srpazanımız yok. Üçüncüsü, bildiğiniz gibi Almanyanın dini önderi sayın Karekin başepiskopos Bekçiyan’dır. Çok değerli bir büyüğümüzdür. Kendisini biraz ihmal ettik. Ama bu sorunda anahtar rol üstlenebilir.”

“Çok doğru, onu da çağıralım”.

İşte böyle dostlar, gelecek hafta en uygun gün Surp Etchmiadzin’e uçuyoruz. Kilisemizin en kutsal mekanlarından birinde arınmaya ve yenilenmeye gidiyoruz. Üç srpazan orada diz çöküp, kendimiz ve sizin için tövbe edeceğiz ve oradan size bir demet barış çiçeği alıp geleceğiz. Bizi de affedin. Sizlere iyi örnekler olamadığımız, Mesih’in sevgisini ve ışığını içimizde hapsettiğimiz, İncil’in müjdesini ve Kutsal Ruhun esenliğini sizlere aktaramadığımız için. Bizim için dualarınızı esirgemeyin. Tanrı geçmiş hatalarımızı telafi etmek için bize yeni fırsatlar versin.

Sahak Episkopos Maşalyan