Rojava’da çoğulcu özerklik modeli
Fatih Gökhan Diler
[email protected]
PKK’nin Suriye kolu, Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) silahlı kanadı Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) Serekaniye’de kontrolü ele geçirmesinden sonra YPG ile Kaide uzantısı Nusra Cephesi ve Irak-Şam İslam devleti güçleri arasında geniş çaplı çatışmalar devam ediyor. Ülkenin kuzeyinde, Rojava’da (Batı Kürdistan) yaşanan gelişmeler ve beraberinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne bağlı Selahaddin kentinde yapılan toplantı dikkatleri Suriye’de bir Kürt özerk bölgesi ihtimaline çevirdi. Toplantıda Erbil’de yüksek katılımlı bir ‘Kürt Ulusal Kongresi’ düzenlenmesine karar verildi ve Rojava’ya destek mesajları dillendirildi.
Kapsayıcı model
Türkiye’de bulunan Suriye Süryani Birlik Partisi (SUP) Genel Başkanı İşo Gauriye “yeni Suriye şekillenene kadar sürecek bir özerk bölge” talebi olduğunu, BDP Erbil temsilcisi Cemal Coşkun da “ulus devlet zihniyetiyle tasarlanan bir federasyon” ya da “bir ‘Kürt’ özerk bölgesi” değil daha kapsayıcı bir yapının düşünüldüğünü aktarıyor. Gauriye ile hem Rojava’daki durumu hem de Kürtler ile diğer halklar arasındaki ilişkiyi konuştuk. Coşkun ise Selahaddin’deki toplantıdan notlar aktardı.
Rojava’daki gelişmeler, Kürtlerin bir yandan bölgedeki yükselişinin altını çizerken diğer yandan yeniden şekillenen Ortadoğu’da önemli bir aktöre dönüştüğünü de bir kez daha ortaya koydu. BDP Erbil temsilcisi Coşkun’a göre Irak Kürdistanı’nda yaşanan ivmelenme ve Türkiye’deki barış sürecine Suriye’deki kazanımlar da eklenince “Kürdistan’ın dört parçasının bir araya geldiği böyle bir toplantı kaçınılmaz oldu.” Selahaddin’de bir ay içerisinde toplanması düşünülen Kürt Ulusal Kongresi’nin 21 kişilik hazırlık komitesi kuruldu ve buluşmaya ilişkin detaylar konuşuldu. İran, Türkiye, Irak ve Suriye’den 39 siyasi parti ve çevrenin katılımıyla önemli bir birlik fotoğrafı sergilendi. Konuşulan diğer önemli mesele ise Rojava’da artık daha da belirginleşen ve özerk bir yapıya doğru ilerleyen durum. Coşkun “Suriye’de izlenen üçüncü yol, yani tarafsızlık politikası” ortaya böyle bir kazanım çıkardı diyor.
Süryanilerle mutabakat
Esad rejiminin mezhep ya da etnik kimlik odaklı parti ve güvenlik gruplarını teşvik etmesine karşın, Süryanilerin ve Kürtlerin bölgede tarafsız kalma isteği iki grup arasında adı konulmamış bir mutabakat oluşturdu. SUP Genel Başkanı İşo Gauriye “Süryani ve Kürt halklarının geleceğe ilişkin birçok konuda ortak çalışmalar” yaptığını ve bugün gözlemlenen yakın ilişkilerin temellerinin de bunlara dayandığını belirtiyor ve ekliyor; “Her iki halkın da birbirine ihtiyacı var ve bu yüzden de ortak projeler geliştirmek her iki halka da hizmet edecektir.”
Ortak projelerin başında, bölgedeki en organize grup olan Kürtlerin öncülüğünde demokratik özerklik çalışması olduğu bir gerçek… PYD Eş Başkanı Salih Müslim, SUP Genel Başkanı İşo Gauriye ve Selahaddin’deki toplantıdan detaylar aktaran BDP Erbil temsilcisi Cemal Coşkun benzer ifadelerle, kullanılan özerklik kavramının Rojava bağlamında nasıl anlaşılması gerektiğini anlatıyorlar.
‘Kürt’ bölgesi değil
Müslim, PYD’nin iktidarı paylaşmak istemediği yönündeki sözlerin gerçeği yansıtmadığını söylerken, “Araplar, Yezidiler, Süryaniler olsun biz Batı Kürdistan’da bulunan tüm halklarla işbirliği yapmaya hazırız” diyor. Diğer yandan Gauriye ise Kürtlerin talebinin özerk bir Kürt bölgesinden ziyade “içinde farklı halkları barındıran ve herhangi bir etnik yapıya dayalı olmayan bir ‘özerk bölge’ biçiminde” ve bunun da yeni Suriye şekillenene kadar olacağını aktarıyor. Coşkun, Rojava’da yaşayan Arap, Ermeni, Süryani ve Yezidilerin bu sistem içerisinde yer alacağını belirtiyor ve ekliyor; “Bu halkların daha önce kuşkuları olduğunu gözlemliyorduk. Ancak bugün bölgenin savunulmasında ve belirli bir yönetim sisteminin oturtulmasında Kürtlerle birleşmiş durumdalar.” Selahaddin’deki toplantıda konuşulan ise “köylerden başlayarak belde, ilçe ve bütün katmanların yer aldığı, yüzde 60’ının halk tarafından seçildiği ve yüzde 40’ının bölgedeki kurum ve kuruluşların temsil edilmesi ile oluşturulacak” bir yapı…
