Բնակչութեան ճարտարագիտութիւն
Իբրեւ յանցագործութեան տեսակ՝
Բնակչութեան ճարտարագիտութիւն
ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
Նախապէս թուրք ազգայնականութեան տնտեսական քաղաքականութիւնը երկհատորանի ուսումնասիրութիւնով մը ընթերցողին ներկայացնող Նեւզաթ Օնարան, այժմ կը ներկայանայ Թուրքիոյ մէջ բնակչութեան ճարտարագիտութիւնը ուսումնասիրող հատորով մը։ «Հայեր, Յոյներ, Քիւրտեր, Թրքական Բնակչութեան Ճարտարագիտութիւնը, 1914-1940» խորագրեալ ուսումնասիրութիւնը աւելի քան 740 էջերու մէջ կը պատմէ ազգային պետութիւն մը կերտելու սիրոյն երկրի ժողովուրդներուն մատնուած ցեղասպանութիւնները, աքսորները եւ պարտադիր այլասերումները։
Իսկապէս ալ Երիտթուրքերու գաղափարախօսութեան վրայ հիմնուած հանրապետութիւնը կը գտնէր ազգային պետութեան մը կառուցման, որուն համար անհրաժեշտ էր ազգի կառուցումը։ Այդ նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ էր բազմազգի յատկութիւն ունեցող Օսմանեան երկրի բնակչութիւնը մաքրել, զտել ու վերջապէս կարգ ու սարքի բերել։ Վերջին հարիւր տարիներու բոլոր կարեւոր քաղաքական անցուդարձերը ծառայեցին թուրք ազգի մը արհեստականօրէն կազմութեան։ Այդ ծիրէն ներս պէտք է յիշել Հայոց ցեղասպանութիւնը, Թուրքիոյ յունաց Յունաստանի մահմետականներու հետ փոխանակումը, Տէրսիմի ջարդը եւ ապա գործադրուած տեղահանութիւնն ու աքսորը, Թրաքիոյ հրեաներուն դէմ կատարուած յարձակումները եւ յաջորդող զանգուածային գաղթը, Մարաշի ալեւիներուն դէմ գործադրուած կոտորածները եւ այլն։
Նեւզաթ Օնարանի ուսումնասիրութիւնը կու գայ այս արդէն ծանօթ իրողութիւնները ակադեմական բնոյթով եւ վաւերագրական տուեալներով, փաստաթուղթերով աւելի պարփակ շրջանակի մը մէջ ներկայացնելու։
«Քոր» հրատարակչատան կողմէ լոյս ընծայուած այս ու նման հրատարակութիւնները ի վերջոյ լուրջ հարցականի տակ կը դնէ հանրապետութեան հիմնաքարերը, որոնք ամբողջ պատմութեան մէջ մարդկութեան դէմ գործուած յանցագործութիւններու փաստեր են։
